محمد بن سلمان، شخصا دستور شکست مذاکرات ژنو 3 را داد

دیپلماسی ایرانی: «سقف مطالباتتان را بالا ببرید». این کلمه رمزی بود که عربستان به شخصیت ها و گروه های سیاسی و نظامی مخالف سوری که سخاوتمندانه از دسامبر 2015 در ریاض جمع شده بودند، گفت. در این تاریخ بود که عربستان به برخی از رهبران مخالفان پیشنهاد خانه های دائمی به میزبانی عربستان داد با این هدف که مدت طولانی در پایتخت مضطرب عربستان سعودی بمانند.

کلمه رمز را ولیعهد عربستان سعودی، امیر محمد بن نایف قبل از تشکیل گروهی موسوم به «هیئت عالی مذاکره کنندگان» برای شرکت در نشست ژنو 3 بیان کرد. برخی خبرگزاری ها می گویند که ریاض حجاب، رئیس این گروه و عنصر جدا شده از حکومت سوریه با خشم از محل مذاکرات خارج شد که نشان از توجه ویژه او به این توصیه عربستان بود که گویا برای او بسیار باارزش بوده است! هم زمان حرف های جنگ طلبانه ای را اعضای جیش الاسلام و حرکت احرار الشام از اتاق هتل رویال، مجاور محل فعالیت های استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه بیان کردند. خروج «هیئت ریاض» از مذاکرات ناگهانی نبود. مقامات عربستان به روشنی کلمه رمز را توضیح داده اند: «عربستان سعودی تحت هیچ شرایطی از ملت سوریه شانه خالی نمی کند، و به حمایت از انقلاب آن ادامه می دهد، چه کنفرانس به نتیجه برسد چه نرسد. ما کنار شما خواهیم ماند تا مطالبات ملت شجاع سوریه برآورده شود، هرچقدر که بخواهد هزینه در بر داشته باشد. سقف مطالباتتان را بالا ببرد.. حضور بشار اسد در هر حالتی چه در دولت موقت چه در دولت دائمی را رد کنید.»

از اول چنین اراده ای در مسیر مذاکرات بود اما دنبال فرصتی می گشت تا خود را نشان دهد. نه عنصر جدا شده، ریاض حجاب نه آن کسی که رسما مذاکرات را رد کرده، محمد علوش و نه سرتیپ فراری، اسعد العزبی، هیچ کدام طرحی حقیقی برای پایان دادن به بحران سوریه ندارند. سقف مذاکرات از قبل از طرف عربستان تعیین شده است. این خلاصه آن چیزی است که منابع آگاه که از نزدیک مذاکرات ژنو را دنبال می کنند و از تنش در جبهه های سوریه آگاه هستند، بیان می کنند. این منابع می گویند که فشارهای ریاض به مذاکره کنندگان سه هدف را دنبال می کند که بر کسی پوشیده نیست:

1. به نظر می رسد عربستان با حرکت های بین المللی که منجر به تشکیل نشست ژنو 3 شد و از 27 فوریه آرامش را برقرار کرده مخالف است.
2. توقف فروپاشی گروه های مسلحی که در جبهه های مختلف سوریه در اطراف حلب شمالی و شرق این شهر و لاذقیه متحمل خسارت های سنگین شده اند.
3. بهره برداری از آتش بس برای بازسازی و ذخیره کردن مهمات و همچنین تسلط بیشتر بر گروه های مسلحی که دور و بر عربستان سعودی و ترکیه می چرخند و از سوی امریکا طرد شده اند.

به این ترتیب می توان گفت که عربستان و متحدان سوری اش به نوعی به پیشروی های اخیری که ارتش سوریه با همکاری متحد روسی اش علیه گروه های تروریستی در مناطق مختلف سوریه به ویژه مناطق شمالی لاذقیه و حلب به دست آورده، واکنش نشان داده اند.

این که می گویند ارتش سوریه در روزهای گذشته آتش بس را نقض کرده به هیچ وجه صحیح نیست و تنها بهانه ای است که برخی گروه های وابسته به ریاض برای فرار از راه حل سختی که می رفتند متحمل شوند، بیان کرده اند. مثلا نبرد تدمر که مخالفان سوری آن را بسیار بهانه می آورند در مبارزه با داعش بوده که شامل تفاهم های امریکا – روسیه برای اعمال آتش بس نمی شده است. در حالی که بر عکس، جبهه النصره (که انتظار می رود جزء آتش بس به حساب نیاید) تلاش کرد با همکاری گروه های دیگری که مورد حمایت چتر آتش بس قرار گرفته اند، مثل احرار الشام به روشنی آتش بس را نقض کند و بارها خواست خطر کند و در عیس در مناطق جنوبی حلب دست به تحرکاتی بزند.

عربستان در حالی دستور به افزایش سقف مطالبات داده که در سلسله مواضع و اظهاراتش از زمان دیدار مشهور محمد بن نایف در ریاض با چهره های مخالف سوری تا کنون، در هیچ کدام گنجدان بندی مبنی بر "رفتن فوری اسد از قدرت" در راس فهرست مطالبات به میان نیاورده بود. بر همین اساس بود که ریاض گروهی متشکل از "شاهین های" مخالفان سوری به وجود آورد و با تهدیدهای کلامی از وزنه مخالفان سوری کاست، هم زمان امریکا و ترکیه نیز در هماهنگی کامل با یکدیگر اقدام به ارسال هزاران تن سلاح از جمله سلاح هایی که توانایی بر هم زدن موازنه را دارند از جمله موشک های ضد هواپیما که همواره جزء سلاح های ممنوعه بودند به میدان های نبرد کردند.

این در حالی است که دولت امریکا تعمدا هیچ واکنشی به اعلامیه جنگی ای که محمد علوش از ژنو صادر کرد و خواستار ادامه جنگ با شدیدترین لحن شد، از خود نشان نمی دهد. کما این که هیئت ریاض نیز مخالفت خود را با اظهارات علوش بیان نکرد. در عین حال باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا در مصاحبه اخیر خود با یکی از رسانه های امریکا در پاسخ به این سوال که چقدر امکان موفقیت آمیز بودن مذاکرات ژنو 3 درباره سوریه وجود دارد، گفت: «این مساله بستگی به میزان همکاری و نرمش روسیه دارد.»

این تناقضات این سوال را مطرح می کند عمق تفاهم روسی – امریکایی درباره سوریه تا کجاست. در عین حال این تردید را به وجود می آورد که واشنگتن تا چه اندازه برای حل بحران سوریه جدی است.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه از رفتار هیئت مذاکره کننده ریاض به شدت انتقاد کرد و در دیدار با همتای فرانسوی اش در مسکو، جان مارک ایرولت گفت: «بعضی طرف ها، در خارج، آرزوی سرنگونی حکومت (سوریه) با استفاده از زور را دارند. آنها برای رسیدن به این هدف همه کار می کنند، از جمله این که تلاش دارند تا مذاکرات ژنو را از مسیر خود خارج کنند. فکر نمی کنم فرانسه و ایالات متحده با این تلاش ها موافق باشند.»  

وی رفتار گروه مخالف سوری تشکیل شده در ریاض را با سیاست های ترکیه مرتبط دانست و گفت که دلایل بسیاری وجود دارد که نشان می دهد دلیل تندروی های آنها ترکیه است. وی گفت: «دی میستورا باید به مخالفان ریاض فشار بسیاری وارد کند. جامعه جهانی در حال حاضر درک می کند که حل بحران سوریه جز از طریق راه حل سیاسی امکان پذیر نیست.»

در همین رابطه بشار الجعفری، رئیس هیئت مذاکره کننده سوری گفت که تیم او تلاش کرد دولتی فراگیر به عنوان راه حلی برای پایان دادن به جنگ تشکیل دهد اما مخالفان با این ایده مخالفت کردند. وی همچنین گفت: «ما پیشنهاد تشکیل دولت وحدت ملی دادیم. آنها نپذیرفتند. در عین حال باید بگویم به هیچ وجه نمی توان بر سر قضیه قانون اساسی بحث کرد، به این معنا که قانون اساسی جدیدی تشکیل شود یا بر سر انتخابات پارلمانی جدید یا وضعیت ریاست جمهوری بحث شود.»

وی سپس خطاب به مخالفان سوری گفت: «آنها هیچ چیز از علم دیپلماسی جز واژه عقب نشینی نمی دانند. عقب نشینی از مذاکرات کار دیپلماتیک یا سیاسی نیست بلکه رفتار کودکانه ای است که در دنیای دیپلماسی و سیاست جایی ندارد.»

ریاض حجاب نیز قبل از ترک ژنو ادعا کرد هیچ فرصتی برای بازگشت به مذاکرات تا زمانی که حکومت اسد آتش بس را نقض می کند و رسیدن کمک های انسان دوستانه را مانع می شود و نسبت به قضیه بازداشتی ها توجهی نمی کند، وجود ندارد. وی بار دیگر خواستار کنار رفتن اسد از قدرت به عنوان یک مطالبه اصلی مخالفان سوری شد.

منبع: السفیر / ترجمه: علی موسوی خلخالی