روایت صالحی از مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در دوره احمدی‌نژاد

دیپلماسی ایرانی: علی اکبر صالحی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی در گفت و گوی تفصیلی با ماهنامه «دیپلمات» با اشاره به جزییات بیشتری از مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در دولت احمدی نژاد گفت: دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نظر مثبتی نسبت به مذاکرات محرمانه با آمریکا نداشت. می گفتند آمریکایی ها قابل اعتماد نیستند و مذاکره با آمریکا را زیر سوال می برند.

وی افزود: این استنباط در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بود که وزارت خارجه برای اهداف خاصی راه مذاکره با آمریکا را باز کرده است؛ در آن زمان شایعاتی در مورد قصد بنده برای نامزدی ریاست جمهوری مطرح شده بود ولی من صادقانه گفتم که خود را شایسته چنین مقامی نمی دانم.

وی در عین حال تصریح کرد که مذاکرات محرمانه با آمریکا با جلیلی و مصلحی هماهنگ می شد.

صالحی با بیان اینکه مذاکرات محرمانه با آمریکا با یادداشت شفاهی مشاور سلطان قابوس کلید خورد، تاکید کرد: سالم مشاور سلطان قابوس از طریق آقای سوری مدیرعامل شرکت ملی نفت کش ایران پیغام آمریکایی ها را برای مذاکره داد.

صالحی ادامه داد: در نهایت سلطان قابوس نامه ای برای مقام معظم رهبری در مورد آمادگی آمریکایی ها جهت مذاکره با ایران ارسال کرد.

وی با بیان اینکه نامه پادشاه عمان پس از تماس تلفنی با آقای حجازی از طریق دکتر ولایتی به مقام معظم رهبری رسانده شد، تصریح کرد: در اواسط سال 90 پس از دریافت نامه سلطان قابوس وقت ملاقات خصوصی از حضرت آقا گرفتم. ایشان در این دیدار به بدعهدی ها و عداوت های آمریکا با ایران اشاره کردند.

صالحی ادامه داد: خدمت مقام معظم رهبری گفتم از باب اتمام حجت اجازه مذاکره با آمریکا را صادر بفرمایید؛ مقام معظم رهبری هم بزرگواری کردند و فرمودند با مذاکرات مخالفتی ندارم.

وزیر خارجه دولت احمدی نژاد با اشاره به اینکه مجوز مقام معظم رهبری برای مذاکره محرمانه با آمریکا مشروط بود، گفت:ایشان 4 شرط را برای مذاکره با آمریکا مطرح کردند. یکی از شروط این بود که این مذاکره در سطح پایین تر از وزیر امور خارجه انجام گیرد. یعنی وزرای خارجه دو کشور با هم ملاقات نداشته باشند. دیگر اینکه، مذاکره برای مذاکره نباشد، مثل مورد ۱+۵ که سال ها مذاکره کردیم و بعد بخواهند سوءاستفاده کنند. دیگر اینکه مذاکره فقط درخصوص مسائل هسته ای باشد نه درخصوص روابط سیاسی و مانند آن.

او با مسکوت گذاشتن شرط چهارم مقام معظم رهبری تاکید کرد: پس از دریافت نامه سلطان قابوس موضوع را با احمدی نژاد در میان گذاشتم.

صالحی با رد شایعات کنار گذاشتن آقای دکتر احمدی نژاد از پروسه هسته ای پس از وقایع مربوط به انتصاب رحیم مشایی به عنوان معاون اول رییس جمهور گفت: احمدی نژاد به من گفت مواظب باشید، احتیاط کنید و تمام ملاحظات را در نظر بگیرید. ممکن است صدمه ببینی چراکه راه خطرناکی است. با وجود همه این سخنان او مانع مذاکرات محرمانه با آمریکا در اوایل تابستان 91 نشد.

او افزود: اما نظر دوستان در دبیرخانه شورای امنیت ملی با وزارت خارجه متفاوت بود.

صالحی با اشاره به اینکه ما پس از 5 ماه از مجوز مقام معظم رهبری به عمان رفتیم، گفت: آمریکایی ها در دور اول مذاکرات جدیت ما را باور نکردند؛ آمریکایی ها می گفتند شما 4 ماه پیش برای مذاکره اعلام آمادگی کردید ولی حالا آمدید؛ تصور کردیم ما را سر کار گذاشتید.

صالحی با تاکید بر اینکه در دور اول مذاکره با آمریکا چارچوب و نقشه راه تعیین شد،گفت: نفوذ آمریکا در 1+5 سنگین بود اگر آمریکا نه می گفت می توانست گفتگوها را مختل کند. لذا در این گفت و گوها قرار شد آمریکایی ها مسوولیت توجیه سایر اعضای 1+5 را بعد از رسیدن به مفاهمه و درک مشترک با ما عهده دار شوند. ما با آمریکا مذاکره می کردیم سپس آمریکا با 1+5 گفت وگو می کرد و موضوع را جا می انداخت.

وی اظهار کرد: ما با آمریکا تفاهم کردیم که با شما مذاکره می کنیم و نمی خواهیم دو بار مذاکره کنیم. بدین ترتیب گروه 1+5 را از طریق مذاکره محرمانه با آمریکا دور زدیم.

صالحی یادآور شد: مذاکره با آمریکا مهم بود چون سه کشور اروپایی به آمریکا نگاه می کردند حتی چین و روسیه نیز منتظر موضع گیری آمریکا بودند. مشکل فروش سامانه 300 در دوره احمدی نژاد به دلیل همین نگاه روسیه به آمریکا بود.

وی با بیان اینکه نماینده آمریکایی ها در مذاکرات ویلیام برنز و جک سالیوان و نمایندگان ما ذبیح و بهاروند و خاجی بودند،گفت: واسط عمانی مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا تا دور دوم مذاکرات مدام به تهران در رفت و آمد بود.

صالحی در بخش دیگری از این گفت و گو با اشاره به نامه شورای معاونین وزارت خارجه قبل از تشدید تحریم ها به مسوولان ارشد کشور گفت: این نامه ای کارشناسانه درباره پیش بینی آینده تحریم ها و اقدامات احتمالی آمریکا بود که مورد توجه مقام معظم رهبری هم قرار گرفت. شورای معاونین وزارت خارجه در این نامه تحریم های فراگیر را پیش بینی کرده بود.

وی با بیان اینکه برای نشست دوم با آمریکایی ها دوباره اما و اگرها از سوی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی شروع شد، تاکید کرد: دوستان در دبیرخانه گفتند اگر آمریکایی ها راست می گویند بیایند در آلماتی ذره ای انعطاف نشان دهند.

وی ادامه داد: لذا ما از آمریکایی ها خواستیم در آلماتی انعطاف نشان دهند؛ چون دوستان در دبیرخانه قول داده بودند روند کار را با این انعطاف برای دور دوم مذاکرات محرمانه تسهیل کنند.

صالحی با تاکید بر اینکه آمریکایی ها به دلیل پیغام وزارت خارجه در آلماتی انعطاف نشان دادند، اظهار کرد: وقتی خبر انعطاف آمریکایی ها را در آلماتی شنیدم، در وین بودم و خدا را شکر کردم و گفتم که آنها بالاخره یک بار هم که شده وفای به عهد کردند.

صالحی در ادامه به بد عهدی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با وجود انعطاف آمریکایی ها در آلماتی اشاره کرد و گفت: دور دوم مذاکرات محرمانه با آمریکا را به زور رفتیم. دور دوم مذاکرات را فقط با آقای احمدی نژاد هماهنگ کردیم و بعد به مسقط رفتیم. این مذاکرات اوایل اسفند 91 انجام شد و بیشتر از 2 روز طول کشید.

وی افزود: پس از پایان دور دوم مذاکرات برنز و خاجی پیش سلطان عمان رفتند و ایشان نامه ای را خطاب به آقای احمدی نژاد نوشت و در آن نامه به رسمیت شناختن حق غنی سازی آمده بود.

وی با اشاره به اینکه پس از بازگشت از دور دوم مذاکرات عزیزان در داخل ناراحت شدند، تاکید کرد: چند وقتی پس از بازگشت به ما گفته شد که دیگر مذاکره نکنید؛ مذاکره با آمریکا پس از روشن شدند نتایج انتخابات ریاست جمهوری در کشور.

صالحی در بخش دیگری از گفت و گو با «دیپلمات» با بیان اینکه آقای ظریف در مذاکره با آمریکا مشکلات دوره ما را نداشت، گفت: آقای ظریف در بهمن 93 در جلسه ای با حضور روحانی و لاریجانی اعلام کرد مذاکرات به بن بست خورده است.

وی دلیل به بن بست کشیده شدن مذاکرات را اصرار آمریکایی ها بر نحوه خاصی از چیدمان سانتریفیوژها دانست.

وی افزود: پس از آن بود که آقای روحانی از من خواست که به تیم هسته ای ملحق شوم و این کار از طریق تماس تلفنی عراقچی به خانم شرمن فراهم شد.

صالحی با اشاره به اینکه برای حضور در مذاکرات هسته ای سه شرط گذاشتم،گفت: گفتم اگر یکی از این سه شرط احراز شود می آیم: اول اینکه اگر همتای من در این اجلاس شرکت کند می آیم. گفتم به عنوان معاون رئیس جمهور حاضر نیستم با کارشناس آمریکایی صحبت کنم چون از نظر پروتکلی بازتاب خوبی ندارد. دوم استعفا می دهم و از سازمان انرژی اتمی کنار می روم. اگر تشخیص دادند و خواستند به عنوان مشاور فنی آقای دکتر ظریف در خدمت ایشان به جلسات می روم و سوم کارشناسان آمریکایی به ایران بیایند و من با آنها در ایران مذاکره می کنم.

وزیر خارجه دولت احمدی نژاد در بخش دیگری از این گفت و گو به استقبال بی نظیر پادشاه عربستان از احمدی نژاد در اجلاس سران کشورهای اسلامی در مرداد 1391 اشاره کرد و با بیان خاطره ای از دیدار خصوصی احمدی نژاد و ملک عبدالله گفت: ملک عبدالله به احمدی نژاد گفت چرا اینقدر به من بی حرمتی می کنید و می گویید من مشروب می خورم.

صالحی با تاکید بر اینکه احمدی نژاد با سفر به عربستان در آن مقطع زمانی مخالف نبود، گفت: مجموعه های خارج از دولت نمی خواستند احمدی نژاد در مرداد 1391 به اجلاس سران کشورهای اسلامی در عربستان برود.

وی تاکید کرد: احمدی نژاد اصلا رابطه خصمانه ای با ملک عبدالله نداشت؛ این را شهادت می دهم.

صالحی با اشاره به اینکه احمدی نژاد در سیاست خارجی در دوره من دخالت سلبی نمی کرد تاکید کرد: فقط در یک مورد بخاطر دارم که می خواستم عراقچی را معاون آسیا و اقیانوسیه کنم ولی احمدی نژاد برای تایید او یک ماه من را معطل کرد.

وی در بخش دیگری با اشاره به انتصاب جنجالی ملک زاده به عنوان معاون وزارت خارجه، تصریح کرد: مساله ملک زاده تنها مداخله احمدی نژاد در دوره سه ساله وزارت من بود. به احمدی نژاد گفتم اگر ملک زاده را منصوب کنم طوفان سیاسی می شود و ایشان گفت نگران نباش هیچ اتفاقی نخواهد افتاد

وی با بیان اینکه گزینه اول احمدی نژاد برای وزارت خارجه قبل از متکی بوده است، گفت: شایعه مخالفت دکتر لاریجانی با وزیر شدنم را شنیده ام.

وی افزود: ماه قبل از برکناری متکی با من از دفتر رییس جمهور تماس هایی انجام می گرفت، اما سرانجام پس از متکی، مشایی برای پست وزارت خارجه دو بار با من تماس گرفت. احمدی نژاد به من اعتماد کامل داشت.

وی در پایان گفت و گوی خود با «دیپلمات» با اشاره به نقش اش در آزادی 48 سردار ایرانی در سوریه اظهار کرد: یک روز سردار عزیز آقای سلیمانی به من زنگ زد که «آقای صالحی می خواهند اینها را فردا اعدام کنند، چه کار کنیم؟» آزادی آنها بزرگترین کاری بود که ما کردیم.

وزیر خارجه احمدی نژاد ادامه داد: به ذهنم رسید که با نخست وزیر قطر تماس بگیرم که الان دیگر نخست وزیر نیست. زنگ زدم و چون قبلا هم با ایشان در مکه صحبت کرده بودم، گفتم: «ما این اقدام معارضان سوریه را از چشم شما می بینیم. شما بی جهت خودتان را در آنجا درگیر کرده اید.» او هم به ما می گفت که شما روی اسب باخته شرط بندی کرده اید که بحث جدایی بود.

وی افزود: گفتم: «آقای نخست وزیر! الان به من خبر رسیده که می خواهند فردا ۴۸ تن از عزیزان ما را اعدام کنند. اگر این اتفاق بیفتد، حداقل چیزی که می توانم بگویم و این حداقلش است، این است که نمی دانم عواقب روابط ما و شما به چه سمت و سویی خواهد رفت. دیگر چیزی قابل پیش بینی نخواهد بود.»

صالحی تصریح کرد: نخست وزیر باهوش بود و خودش پیشنهادی داد. گفت:«آقای صالحی! تنها راهی که هست این است که امشب به شبکه الجزیره بروم و به صورت زنده اعلام کنم که این ۴۸نفر را اعدام نکنند. هرکسی این کار را کند چنین و چنان...» از من خواست که آن شب تلویزیون را نگاه کنم. دیدم که ایشان آمد و بیان جالبی داشت. پس از آن معارضان جواب دادند که به پاس پیام نخست وزیر قطر دست نگه می دارند و سرانجام سرداران عزیز ما آزاد شدند.