چرا توافق ایران، تکرار توافق کره شمالی نیست؟

 

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از اکونومیست، برای بسیاری از کسانی که مخالف توافق 14 جولای برای متوقف کردن برنامه هسته ای ایران بودند، مسئله خیلی هم سخت نیست: ایرانیان زیرک بر یک رئیس جمهور ساده لوح (و پنج رهبر دیگر) که بیشتر ترجیح می دهد با یک دولت سرکش مماشات کند تا مقابله، پیروز شدند. هیچ توافقی با کشوری مانند ایران ارزش کاغذی که رویش نوشته می شود را ندارد. ایرانیان تقلب خواهند کرد و در هر زمانی که خودشان تصمیم بگیرند، زمانیکه جهان حواسش نیست، به بمب دست پیدا می کنند.

 

نسخه پیچیده تر و بنابراین متقاعدکننده تر این انتقاد، این ادعا است که توافق با ایران هیچ تفاوتی با توافقی که دولت کلینتون در سال 1994 با کره شمالی امضا کرد، ندارد. مارکو روبیو، سناتور ایالت فلوریدا دقیقا مانند تام کاتن، سناتور ایالت آرکانزاس دست به چنین مقایسه ای زده اند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نیز به شبکه سی بی اس گفته بود: «فکر می کنم این توافق، تکرار اشتباه کره شمالی است.»

 

بیانیه هفته گذشته باراک اوباما در استقبال از این توافق نیز در واقع تکرار ادعاهایی بود که بیل کلینتون 21 سال پیش مطرح کرد. کلینتون در آن زمان اعلام کرده بود: «امروز، پس از 16 ماه مذاکرات سخت و پرتنش با کره شمالی، ما توافقی را نهایی کردیم که آمریکا، شبه جزیره کره و جهان را به مکانی امن تر تبدیل خواهد کرد. بر اساس این توافق، کره شمالی پذیرفته است که برنامه هسته ای فعلی خود را متوقف کند و با بازرسی های بین المللی از تمام تاسیسات موجود خود موافقت کرده است... پایبندی ها از سوی آژانس بین الملل انرژی اتمی تصدیق خواهد شد.» هشت سال بعد آن توافق از هم گسست و چهار سال بعد از آن، کره شمالی نخستین آزمایش تسلیحات هسته ای خود را به انجام رساند.

 

شباهت هایی میان توافق ایران و کره شمالی وجود دارد. هر دو کشور با ادعای نقض هنجارهای بین المللی به واسطه حقوق بشر، تروریسم و عدم اشاعه روبرو هستند. این توافق با ایران به دلیل آنکه مزایای اقتصادی را در ازای پایبندی در آینده ارائه می کند، می تواند موید رفتار بد باشد، همانطور که توافق کره شمالی بود. اما شباهت ها در همین نقطه به پایان می رسد.

 

امتیازات ایران برای پایبندی به تعهداتش، الزام آورتر از کره شمالی است. توافق ایران به دلیل روش بسیار ویژه ای که طی آن پروتکل های بازبینی و مکانیسم مقابله با نقض احتمالی را برقرار می کند، بسیار قابل توجه است. همانطور که جورج پرکوویچ از موسسه صلح بین الملل کارنگی اشاره می کند، چارچوب توافق کره شمالی تنها چهار صفحه بود و شامل هیچ نکته ای در مورد بازبینی نمی شد.

 

تضاد با آنچه که با ایران توافق شد، بسیار قابل توجه است. در یک سند مفصل و دقیق که با ضمایمش به بیش از 100 صفحه می رسد، سرزده ترین بازرسی های هسته ای که تاکنون طراحی شده، توصیف شده اند. بازرسان نه تنها حق بازرسی از هر سایتی که شک برانگیز باشد را دارند، بلکه هر مرحله از چرخه سوخت و زنجیره عرضه سوخت ایران تحت نظارت خواهد بود. در مورد ایران، اوباما حق داشت که بگوید تمام راه های دستیابی به یک بمب بسته شده است.

 

همانقدر که تفاوت های فنی میان این دو توافق اهمیت دارند، تفاوت های میان دو جامعه نیز مهم هستند. کره شمالی مهر و موم شده ترین کشور روی کره زمین است. پایان دادن به انزوا به واسطه قرار دادن مردم ترسیده و فقیر در معرض عوامل خارجی، آخرین چیزی است که خاندان کیم می خواست. ایران دارای جمعیت بسیاری از جوانان تحصیل کرده است که از اینترنت و رسانه های اجتماعی استفاده می کنند. انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور توسط شهروندانی صورت گرفت که به خوبی از آسیب های اقتصادی تحریم ها آگاه بودند. فرصت های تجارت با دیگر کشورهای جهان جان دوباره ای به اقتصاد ایران می دهد.

 

در ایران مقامات برای رسیدن به قدرت و حفظ آن باید تلاش کند. اما کره شمالی توتالیترترین جامعه را در جهان دارد. برای خاندان کیم، نجات رژیم حاکم یک مسئله شخصی است. موقعیت منفور این کشور، چیزی است که از آن لذت می برد. به اهتزاز درآوردن تسلیحات هسته ای تنها راهی است که این کشور می داند، جهان آن را به حال خود رها خواهد کرد.

 

توافقی که با ایران به دست آمد، چیزی فراتر از یک توافق تمام عیار است؛ با این حال این توافق هرچه که باشد تکرار تمام آنچه در مورد کره شمالی رخ داد، نیست.