عربستان باید از توافق هسته‎ای با ایران استقبال کند

 

به گزارش فرارو به نقل از نیویورک تایمز، عربستان و متحدان سنی اش در حوزه خلیج فارس نگران دورنمای توافق نهایی هسته ای با ایرن هستند. آن ها می ترسند که این توافق باعث شود ایران بیش از آنچه امروز در یمن، عراق و سوریه نقش آفرینی می کند، در این کشور ها فعال شود. آیا این ترس نابجا است؟ 

 

بله این ترس نابجا است و باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا که از سران کشورهای عربی دعوت کرده تا طی بهار سال جاری دیداری در کمپ دیوید (محل استراحت و خانه ییلاقی رییس جمهور آمریکا) داشته باشند، از این فرصت استفاده خواهد کرد تا در این زمینه به آن ها اطمینان دهد. 

 

وی در این دیدار باید تاکید کند که احتمال اینکه توافق نهایی هسته ای امنیت خاورمیانه را برای یک دهه یا بیشتر تامین خواهد کرد، بیش از عدم توافق است. ضمن اینکه این توافق به کل منطقه فرصت می دهد دلیل واقعی بی ثباتی در خاورمیانه که همان فقدان یک دولت کثرت گرای موثر در کشورهای ضعیف در سراسر مشرق، شبه جزیره عربستان و شمال آفریقا است را مورد رسیدگی قرار دهند. 

 

از بین بردن این شکاف نیازمند زمان برای حل و فصل اختلافات سیاسی داخلی به جای مانده از قرن بیستم است. و زمان برای پیگیری این هدف، یکی از نتایج احتمالی فرمولی است که ماه گذشته در لوزان سوئیس به دست آمد، به خصوص اگر این چارچوب بتواند ادغام مجدد ایران با اقتصاد جهانی را به دنبال داشته باشد. همین نکته به تنهایی پتانسیل تعدیل سیاست خارجی ایران در منطقه را دارد. 

 

کشورهای عربی تاکنون بر اساس یک منطق دقیقا برعکس عمل کرده اند. آن ها گمان می کنند که مداخله ایران دلیل اصلی بی ثباتیشان است و مدعی هستند که ایران به شکل اصلاح ناپذیری سلطه جو است، در نتیجه باید همین حالا در تمامی ابعاد با آن مقابله کرد. باز گذاشتن هر مسیری به سمت توانمندی هسته ای، حتی اگر در آینده ای دور باشد، بسیار خطرناک است. 

 

برای مثال عربستان و متحدانش تدبیر ایران در مورد بحران یمن را مورد انتقاد قرار می دهند و این در حالی است که یمن دهه ها است گرفتار خشونت قومی است. و بد ترین ترس آن ها از روزی است که امکان تولید یک بمب، ایران را شکست ناپذیر کند. بنابراین این اعراب از درگیری های یمن برای ممانعت از هرگونه گسترش نفوذ ایران استفاده می کنند. 

 

نقص این استراتژی این است که احتمالا ضدسازنده خواهد بود. این استراتژی یمن را به لیست رو به افزایش کشورهایی (چون سوریه و لیبی) اضافه می کند که عرب ها در آن دچار جنگ های نیابتی سخت شده اند. حتی اگر این سوال را کنار بگذاریم که چه تعداد درگیری می تواند به طور همزمان ادامه پیدا کند، این استراتژی تنها بر عمق فرقه گرایی و شکاف های قومی و قبیله ای منطقه می افزاید. و همین مسئله بر تمایل ایران برای افزایش نفوذ هسته ای می افزاید. 

 

با توجه به چنین شرایطی، کند کردن روند پیشرفت ایران در دستیابی به توانمندی هسته ای برای ۱۰ تا ۱۵ سال، راه به مراتب بهتری نسبت به رد مزایای استراتژیک آن است. 

 

بگذارید با واقعیت روبرو شویم. مرکزیت خاورمیانه بر باد رفته است. بحران آن عمیقا ریشه در بی ثباتی های داخلی دارد و برای مدتی همچنان ادامه خواهد داشت. دولت های شکست خورده از لیبی تا یمن و سوریه فضای جنگ های داخلی، شورش های افراطی و درگیری های فرقه ای را فراهم کرده اند و همه این مسائل به رقابت های منطقه ای گره خورده است. تا زمانی که الگوی منطقه برای تاسیس دولت های وظیفه مند، تشدید خشونت به جای رقابت های سیاسی است، نیروهای شیعه که به دنبال قدرت هستند در کشورهای بحران زده خود خواهان حمایت ایران می شوند و حتی اگر کشورهای عرب سنی از دوستان خود حمایت کنند، ایران نیز دست به کار می شود. 

 

در واقع ایران در مقایسه با اسرائیل، ترکیه یا پادشاهی های عرب حوزه خلیج فارس، هزینه به مراتب کمتری را صرف ارتش خود می کند اما با استفاده از متحدان منطقه ای خود امکان تهدید اسرائیل در مرز هایش، حفظ رژیم اسد در قدرت در سوریه و مکمک به عراق برای مقابله با تروریست های داعلش و حمایت حوثی ها در یمن را دارد. 

 

نتیجه گیری منطقی این است که در شرایطی که ایران به دنبال ورود به اقتصاد جهانی است، کشورهای عربی نیز تمام وقت و توان خود را صرف تقویت اقتصادی و اتحاد سیاسی خود کنند. نیویورک تایمز مدعی است که در این صورت کشورهای خاورمیانه شانس ایران برای حضور در سیاست داخلی دیگر کشور ها را کاهش می دهند. 

 

توافقی که آمریکا و متحدانش با ایران نهایی کرده اند برنامه هسته ای ایران را برنمی چیند. اما به خاورمیانه این فرصت را می دهد که خود را با یک نظم سیاسی جدید تقویت کند. و این هدفی است که با کنار گذاشته شدن امکان فرار هسته ای ایران، کشورهای عربی و متحدان آمریکا باید از آن استفاده کنند.