چرا اروپا از رویکرد اوباما حمایت می‌کند؟

نویسنده: کارل بیلت

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد بنیامین نتانیاهو در حال بسیج کلی ارتش است و جمهوری خواهان در ایالات متحده در حال آماده شدن برای نبرد وحشیانه با دولت باراک اوباما در پی چارچوب توافق هسته ای با ایران هستند. این در حالی است که چارچوب توافق تقریباً در تمام اروپا مورد استقبال قرار گرفت. چه محاسباتی در زمینه این عدم ارتباط در غرب بر سر این تهدید مهم منطقه ای و جهانی وجود دارد؟

چندین عامل در این زمینه وجود دارد. اول، مطمئناً چون اروپا یا به طور دقیق تر بریتانیا، آلمان و فرانسه بیش از یک دهه است که در مذاکرات با ایران مشارکت دارند. حتی زمانی که دولت جورج دبلیو بوش ایران را به عنوان عضوی از «محور شرارت» معرفی کرد، اعضای کلیدی اتحادیه اروپا معتقد بودند دیپلماسی بهتر از جنگ است.

رویکرد اروپا گام به گام مورد تایید قرار گرفت. البته این مسئله پس از گزارش جامعه اطلاعاتی ایالات متحده بود که اعلام کرد ایران پس از سال 2003 برنامه اش برای رسیدن به سلاح هسته ای را کنار گذاشته است. درک این که چرا ایران این کار را انجام داده است، ساده است. از زمانی که صدام حسین که جنگی هشت ساله و وحشیانه علیه ایران در دهه 1980 به راه انداخت و غربی ها آشکارا عراق را متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای می کردند و صدام هنوز در قدرت باقی مانده بود، دولت ایران برنامه اش برای دستیابی به سلاح هسته ای را بر اساس یک منطق رئالیستی خاص حفظ کرد. تا زمانی که ایالات متحده در سال 2003 رژیم صدام را سرنگون کرد و این تهدید امنیتی حاد برای ایران از بین رفت.

علاوه بر این مدت ها است که تفاوت های تاکتیکی میان سیاست ایالات متحده و اروپایی ها درباره برنامه هسته ای ایران وجود دارد. در آن زمان، ایالات متحده ظاهراً به دنبال از بین بردن هرگونه دانش فن آوری هسته ای کشوری بود که عمیقاً به آن مشکوک بود، این درحالی است که رویکرد اروپایی به دنبال دریافت تضمینی قابل اعتماد بود مبنی بر این که ایران هرگز سلاح هسته ای نخواهد ساخت. در پایان ایالات متحده هرگونه سیاست واقع گرایانه که مورد حمایت اروپا است را به رسمیت شناخت، در حالی که سیاست مرکزی اروپایی ها جلوگیری از یورش ایالات متحده و اسرائیل بود.

همچنین باید گفت که اروپایی ها هیچ وقت به شدت تحت تاثیر رویکرد افراطی آمریکایی ها در زمینه حضور ایران به خاطر مقاصد هسته ای اش در کنار کره شمالی، در محور شرارت نبودند. رویکردی که موجب رد مذاکره با رژیم کره شمالی و اعمال شدیدترین تحریم ها علیه این کشور بود، اما نتوانست مانع از دستیابی این کشور به سلاح هسته ای و پیشبرد برنامه موشکی شود.

از جمله مسائل مهمی که باید تا قبل از مهلت ماه ژوئن برای توافق نهایی حل و فصل شوند، جزئیات لغو تدریجی و لغو نهایی تحریم های اقتصادی و دیپلماتیک علیه این کشور است. در حالی که این مسئله یک جنگ سیاسی شدید در ایالات متحده است، اتحادیه اروپا تمایل بیشتری برای حرکت به جلو در این زمینه دارد.

در واقع اروپا دلایلی برای لغو محدودیت های صادرات نفت ایران دارد. اضافه شدن منابع اضافی نفت به بازارهای جهانی می تواند قیمت نفت را حفظ و یا کاهش دهد. قیمت پایین نفت به غیر از منافع اقتصادی که برای اروپا دارد، موجب محدود شدن جاه طلبی های تجدیدنظرطلبانه ولادیمیر پوتین در اوکراین و مناطق دیگر هم می شود.

در نهایت، اسرائیل عامل اصلی در تفاوت میان ایالات متحده و اروپا بر سر ایران است. در حالی که نظرات نتانیاهو در میان بعضی از آمریکایی ها خریدار دارد، اکثریت اروپا مواضع وی در این رابطه را مضحک می دانند.

با نزدیک شدن به موعد توافق نهایی با ایران، اروپا تمایل دارد تا از مواضع اوباما در مقابل مخالفان توافق در داخل این کشور حمایت کند. چارچوب توافق موجب توجیه رویکرد اروپا در زمینه حل و فصل مناقشه هسته ای شد. در این شرایط غرب تا چند ماه آینده همین رویکرد را حفظ خواهد کرد.

* وزیر خارجه سوئد در سال های 2006 تا 2014 و نخست وزیر در سال های 1991 تا 1994

منبع: پراجکت سیندیکیت/ مترجم: حسین هوشمند   

انتشار اولیه: شنبه 22 فروردین 1394 / انتشار مجدد: جمعه 28 فروردین 1394