روزهای آخر پادشاهی نتانیاهو؟

نویسنده: گرگ کارلستروم

دیپلماسی ایرانی: یکشنبه شب که آخرین شب از تبلیغات انتخاباتی در اسرائیل بود، بیشتر به یک فستیوال خیابانی شباهت داشت تا برنامه ای سیاسی. ده ها هزار اسرائیلی برای حمایت از بنیامین نتانیاهو نخست وزیر کنونی و متحدان راستگرای وی در میدان رابین تجمع کردند. نفتالی بنت رهبر حزب خانه یهود با یک گیتار ظاهر شد و یک نفر نیز در میان جمعیت دستکش های شبرنگ پخش می کرد.

این اقدامات آخرین نمایش های جناح راست در آستانه انتخابات روز سه شنبه در اسرائیل بود و در حقیقت واکنش طرفداران نتانیاهو به تظاهرات گسترده ده روز پیش علیه نخست وزیر محسوب می شد. مخالفان نتانیاهو و حزب لیکود روز هفتم ماه مارس تظاهرات گسترده سیاسی برگزار کردند و مئیر داگان رئیس اسبق موساد سخنران اصلی در این تظاهرات به شدت از اقدامات نخست وزیر انتقاد کرد. با این حال، به رغم هشدار رئیس جمهور در مورد اینکه خطر جدی روی کار آمدن دولتی از جناح چپ وجود دارد، به نظر نمی آمد طرفداران نتانیاهو در مورد نتیجه انتخابات نگرانی داشته باشند.

به طور کلی فضای حاکم در میدان رابین با واقعیت های چند روز گذشته اسرائیل تفاوت زیادی داشت. طبق نتایج جدیدترین نظرسنجی ها، حزب لیکود نتانیاهو دست کم سه تا چهار کرسی از رقیب اصلی خود یعنی اتحادیه صهیونیست به رهبری ایزاک هرتزوگ (ائتلاف میان حزب کارگر به رهبری هرتزوگ و زیپی لیونی وزیر دادگستری پیشین)، عقب تر است. طبق نتایج آخرین نظرسنجی صورت گرفته توسط «کانال 10»، حزب لیکود تنها 20 کرسی را در پارلمان اسرائیل کسب خواهد کرد و این در حالی است که طبق نظرسنجی های داخلی حزب، احتمال کاهش کرسی های این حزب به 17 یا 18 کرسی نیز وجود دارد. مفسرهای سیاسی اکنون دیگر در مورد دوران پس از نتانیاهو آشکارا ابراز نظر می کنند؛ مسئله ای که حتی تا چند ماه پیش غیرقابل تصور به نظر می رسید! ژنرال های بازنشسته و مقامات امنیتی نیز آشکارا مخالفت خود را با نخست وزیر اعلام می کنند. یک گروه از فعالان سیاسی نیز تبلیغات جدی رسانه ای را علیه نتانیاهو و حزب لیکود آغاز کرده است.

نخست وزیر اکنون شبیه افراد تسخیر شده است. نتانیاهو چندی پیش کشورهای غرب اروپا و به ویژه منطقه اسکاندیناوی را به تامین بودجه تبلیغات علیه وی و تلاش برای برکنار کردنش از قدرت، متهم کرد.

اما شرایط می توانست تا این اندازه برای نتانیاهو وخیم نباشد؛ اگر برگزاری زودهنگام انتخابات را خواستار نشده بود دست کم تا دو سال دیگر با آرامش دفتر نخست وزیری را تحت اختیار داشت. ماه نوامبر گذشته، نتانیاهو از تصمیم خود برای معرفی قانونی جنجال برانگیز خبر داد و این قانون را در کابینه دولت به رای گذاشت. این تصمیم با مخالفت های جدی لیونی و یائیر لاپید وزیر دارایی مواجه شد؛ وزرای اسرائیلی در مناظره ای چهار ساعته به داد و فریاد بر سر یکدیگر پرداختند که تنها نتیجه آن خبرسازی برای رسانه ها بود. نتانیاهو مخالفان را اخراج کرد و با توجه به اینکه نظرسنجی ها در آن زمان حاکی از حمایت گسترده از حزب لیکود بود، برگزاری زودهنگام انتخابات را خواستار شد.

اما اکنون شرایط برای دومین نخست وزیری که طولانی ترین دوره فعالیت در اسرائیل را داشته است و زمانی حتی وی را «پادشاه بی بی» لقب داده بودند، بسیار وخیم است و به نظر می رسد در انتخاباتی که بیشتر یک همه پرسی شخصی است تا رای گیری پارلمانی، نتانیاهو با شکست سنگینی مواجه شود.

نتانیاهو اگرچه به نظر یکی از اعضای جناح راست به نظر می رسد، اما بیشتر به دنبال منافع شخصی است. به رغم توهمات رئیس جمهور از ثبات، رای دهندگان اسرائیلی به شدت از بی ثباتی هزینه زندگی، نابسامانی های فزاینده در جامعه، نژادپرستی مفرط و انزوای روزافزون اسرائیل، رنج می برند. دوران نخست وزیری نتانیاهو اکنون همانند یک دهه شکست به نظر می رسد.

در زمینه اقتصادی حزب لیکود حتی برای ارائه یک برنامه اقتصادی مناسب تلاش نکرد و از سوی دیگر، گزارش ها در مورد فساد شخصی نتانیاهو نیز به نارضایتی ها افزود. اما تنها مشکلات اقتصادی نبودند که فضای انتخاباتی اسرائیل را نسبت به گذشته متمایز کردند؛ بلکه ارائه تصویری متفاوت از اسرائیل نیز در این زمینه موثر بوده است.

اسرائیل یهودی است یا دموکرات، و یا هر دو؟! آیا اقلیت فلسطینی ساکن در سرزمین های اشغالی از حقوقی مساوی با اکثریت یهودی برخوردارند و یا ستون پنجم مخاطره آمیز محسوب می شوند؟ آیا اسرائیل می بایست روابط با غرب را تقویت کند و یا به تنهایی مسیر خود را پیش رود؟!

نتانیاهو هیچ پاسخی برای این سوالات نداشت و در حقیقت برای یافتن پاسخ هیچ تلاشی نکرد. وی تبلیغات انتخاباتی گسترده ای نداشت و تنها در آستانه انتخابات تنها در مورد ایران و مسائل امنیتی سخن گفت.

از سوی دیگر مسئله صلح با فلسطین مطرح است و اینکه به نظر می رسد نتانیاهو آخرین فرصت ها را برای راه حل «دو کشور فلسطین و اسرائیل» از بین می برد.

اگرچه هنوز مشخص نیست حزب اتحادیه صهیونیست به رهبری هرتزوگ دیدگاهی متفاوت در مورد چگونگی واکنش اسرائیل به مسئله فلسطین، همسایگان عرب و ایران داشته باشد، اما این حزب از سرگیری مذاکرات با مقامات فلسطینی را وعده داده است.

به طور کلی، عموم مردم در اسرائیل بر این عقیده اند که برکناری نتانیاهو از نخست وزیری همانند وزش هوایی تازه خواهد بود. حتی گروهی از مخالفان نتانیاهو در اقدامی تبلیغاتی به بیش از 150 هزار خانه مراجعه کردند و از مردم خواستند به تغییر دولت، رای دهند.

منبع: فارن پالسی / ترجمه و تخلیص: طلا تسلیمی