یارگیری عربستان علیه ایران؟

دنیای اقتصاد- عربستان محور مذاکرات منطقه ای شده است. میهمانانی که در کسوت ریاست جمهوری گاه با هم نه تنها سنخیت فکری ندارند، بلکه به نوعی در تقابل با یکدیگر قرار دارند، قرار است جداگانه با پادشاه عربستان سعودی دیدار کنند. عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر روز گذشته به عربستان سعودی سفر کرد تا در نخستین دیدار رسمی اش با ملک سلمان در مورد موضوعات منطقه ای گفت وگو کند.

این سفر اما همزمان شده است با سفر اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه که از روز شنبه در مکه به سر می برد و قرار است امروز به دیدار ملک سلمان برود. گفته می شود که احتمال دارد امیر قطر نیز امروز یا فردا به عربستان سفر کند و به دیدار پادشاه عربستان برود.  عربستان قصد دارد در مورد موضوعات مهمی همچون سوریه، ایران و یمن با کشورهای یاد شده مذاکره کند.

به اعتقاد برخی از کارشناسان ریاض قصد دارد تا محور جدیدی را برای پیشبرد برنامه های سیاست خارجی اش تدارک ببیند و اختلافات را بین کشورهای یادشده کم کند. عربستان در برخی موارد از جمله حکومت جدید مصر با آنکارا اختلاف دارد. یکی دیگر از اختلافات این دو کشور به گروه اخوان المسلمین بازمی گردد. در صورتی که عربستان سعودی، اخوان المسلمین را در لیست گروه های تروریستی خود قرار داده است اما آنکارا ارتباط نزدیکی با این گروه دارد. این موضوع در مورد قطر نیز صدق می کند. قطر نیز به دلیل پناه دادن به برخی از نیروهای اخوانی با قاهره مشکلات پیچیده ای پیدا کرده است. ریاض اینک به صرافت افتاده است تا در دیدارهای جداگانه نقش میانجی را بین کشورهای یاد شده ایفا کند.

عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر روز شنبه پای میکروفن خبرنگار «العربیه» رفت و در مورد دیدار احتمالی با اردوغان گفت که دیداری بین آن دو صورت نخواهد گرفت اما با تغییر لحنی آشکار،از آنکارا خواست تا در امور داخلی مصر دخالت نکند.

خبرگزاری «آنادولو» نیز در گزارشی نوشت که اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه روز شنبه وارد عربستان شده و از شهرهای مذهبی این کشور در حال دیدار است. اردوغان در این دیدار به همراه اعضای اصلی دولت، از جمله معاون نخست وزیر، وزیر امورخارجه و وزیر امور اقتصاد و دارایی ترکیه به عربستان سفر کرده است. رئیس جمهوری ترکیه همچون همتای مصری خود دیدار با السیسی را تکذیب کرده و می گوید قصد دیدار با السیسی را ندارد اما همزمانی این سفرها بین روسای کشورهای ترکیه و مصر این نظریه را قوت بخشیده است که عربستان سعی دارد تا ضمن کم کردن اختلافات بین این دو کشور محور تازه ای را برای مجادلات منطقه ای ایجاد کند. مجادلاتی که السیسی در گفت وگو با شبکه العربیه از آن به عنوان «شرایط نابسامان منطقه ای» یاد کرده است.

سایت عرب نیوز در مورد سفر منطقه ای روسای جمهوری ترکیه و مصر می نویسد: ریاض در این هفته شاهد موج تازه ای از فعالیت های دیپلماسی خواهد بود. ملک سلمان، پادشاه تازه عربستان سعودی قرار است در حرمین الشریفین با روسای جمهوری ترکیه و مصر دیدارهایی جداگانه داشته باشد. در این دیدارها عربستان سعودی قصد دارد در مورد تغییرات احتمالی در موازنه قدرت در خاورمیانه با این دو گفت وگو کند. 

در چند روز گذشته رسانه های ترکیه ای در مورد اهداف سفر اردوغان به عربستان نوشته اند. این رسانه ها اعتقاد دارند که اردوغان برای کم کردن اختلافات آنکارا با ریاض به این کشور سفر کرده است. سایت «عرب نیوز» می نویسد که اردوغان به دنبال کم کردن اختلافات خود با ریاض است و قصد دارد تا «آرایشی جدید» را با همکاری عربستان سعودی در منطقه رقم بزند.  «هِمین لیوهونی»، تحلیلگر سایت «روداو» نیز می نویسد که سفر روسای جمهوری مصر و ترکیه به عربستان را نباید اصلا اتفاقی تلقی کرد. هرچند این دو اظهار می کنند که این سفر اتفاقی بوده و هیچ قصدی برای ملاقات دوجانبه در کار نخواهد بود، با وجود این، به نظر می رسد که ریاض قصد دارد به عنوان واسطه بین این دو کشور عمل کند.

لیوهونی از این سفر با عنوان «جبهه جدید سنی ها» یاد می کند. به اعتقاد این تحلیلگر، پس از روی کار آمدن ملک سلمان، سیاست خارجی این کشور نیز تغییر کرده است.او می گوید: با جابه جایی نفرات در داخل این حکومت می توان به این نکته پی برد که ملک سلمان قصد دارد متفاوت از پادشاه پیشین عربستان سعودی در عرصه دیپلماسی عمل کند. برخی کارشناسان اعتقاد دارند که پیوند مجدد بین قاهره و آنکارا کاری «نشدنی» است، اما لیوهونی می گوید که شرایط جدید منطقه ای ایجاب کرده که دو کشور اختلافات خود را کنار گذاشته و میانجیگری عربستان سعودی را برای پیوند دوباره بپذیرند.

عربستان سعودی و ترکیه در مورد اقدام مشترک علیه رئیس جمهوری سوریه اتفاق نظر دارند. عربستان با این کار قصد دارد نفوذ ایران را در منطقه کاهش دهد و در مورد سوریه نیز اختلافات بین ایران و ترکیه هنوز پابرجاست. ایران تاکنون میزان قدرت منطقه ای خود را به کشورهای عربی نشان داده و میزان نفوذ این کشور در بغداد، بیروت، دمشق و بحرین انکارناپذیر است.  پادشاه جدید عربستان سعودی سعی دارد تا با نزدیک کردن این کشورها آرایشی تازه در منطقه شکل دهد، اما مهم ترین پرسشی که اینک مطرح شده این است: آیا اردوغان دست نیروهای پشت پرده خود را همچون اخوان المسلمین در پوست گردو خواهد گذاشت و با مصر دست دوستی خواهد داد یا اینکه ادامه دهنده همان سیاست های پیشین خواهد بود؟