نقش مفید کنگره در گفتگوهای هسته‌ای

نویسندگان: تریتا پارسی و تایلر کولیس

دیپلماسی ایرانی: اکنون که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا وعده داده است هر گونه لایحه تصویبی در کنگره را با هدف اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران وتو خواهد کرد، درگیری میان کاخ سفید و کنگره گریزناپذیر به نظر می رسد. جمهوری خواهان کنگره به رغم عواقب احتمالی تحریم های جدید در تلاش های بین المللی برای کسب اطمینان از صلح آمیز ماندن برنامه هسته ای ایران، تلاش برای پیشبرد تحریم های جدید را وعده داده اند. آنهایی که مخالف به کارگیری دیپلماسی در مقابل ایران هستند، حتی فراتر از تهدید به تحریم ها پیش رفته و از بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل برای سخنرانی در جلسه مشتکرک کنگره در سوم ماه مارس دعوت کرده اند؛ نتانیاهو به طور قطع در این جلسه از دیپلماسی دولت اوباما در مقابل ایران انتقاد خواهد کرد. مناقشه میان کاخ سفید و تندروها در کنگره غیر قابل کنترل به نظر می رسد و احتمالا تلاش ها را برای دستیابی به توافق در گفتگوهای کنونی با ایران به طور کلی از مسیر خارج می کند.

اما شرایط می تواند بهتر از وضعیت کنونی باشد. راه حلی وجود دارد که به طور همزمان کاخ سفید و کنگره را خشنود می سازد و در نهایت منافع آمریکا را به طور گسترده تری تامین می کند. کنگره با اقدامی شجاعانه که در حقیقت به پیشرفت گفتگوها منجر می شود و نه متوقف شدن آنها، می تواند هر آنچه را که از مذاکرات می خواهد، به دست آورد.

دو مسئله اصلی در گفتگوها با ایران حل نشده باقی مانده است: اولین مشکل به حجم و قابلیت غنی سازی ایران در آینده مربوط می شود و دومین مشکل، روند تسهیل و در نهایت لغو تحریم های آمریکا و جامعه بین المللی علیه ایران است. واشنگتن برای اینکه بتواند مشکل اول را با تهران حل کند، می بایست اقداماتی برای برطرف کردن مشکل دوم انجام دهد.

بزرگترین مشکل در گفتگوها با ایران نبود اطمینان و حسن نیت است. ایرانی ها با اشاره به ماهیت تغییر پذیر کنگره و نامعلومی پذیرش توافقنامه هسته ای از سوی دولت بعدی در آمریکا، به مراتب بر لغو تحریم های عمده پیش از حصول هرگونه توافقی اصرار ورزیده اند. واشنگتن با باور اینکه تحریم ها عامل فشار در دوره گفتگوها برای دستیابی به توافق هسته ای بودند و می بایست به طور تدریجی و هم راستا با اجرای توافقنامه از سوی ایران لغو شوند، این درخواست ها را رد کرده اند.

تلاش برای حل این اختلافات از طریق تسهیل تحریم ها و یا تهدید به تحریم های بیشتر احتمالا بی فایده خواهد بود. ایران در مورد قابلیت آمریکا برای اعمال تحریم های شدیدتر شک و تردیدی ندارد؛ بلکه در پی مناقشات میان کاخ سفید و کنگره، ایران به توانایی دولت اوباما در عمل به وعده ها در زمینه تسهیل تحریم ها اطمینان ندارد. هر چه اطمینان ایران به توانایی آمریکا در عمل به تعهدات مطابق توافقنامه کمتر شود، احتمال مصالحه ایران بر سر مسائل کلیدی و مورد نیاز برای حصول توافق نامه نیز کاهش می یابد. تنها راه برای پایان دادن به یک دهه مناقشات هسته ای و حل اختلاف نظرها، افزایش اعتبار در اجرای تسهیل تحریم هاست.

اکنون سوال این است که با توجه به مناقشات و درگیری های فعلی میان کاخ سفی و کنگره ، آمریکا چگونه می تواند در مورد تسهیل و لغو تدریجی تحریم ها به ایران اطمینان دهد؟! باراک اوباما در جلسه محرمانه روز 15 ژانویه با دموکرات ها تصریح کرد مناقشات قدرت وی را در مذاکرات زیر سوال می برد و احتمالا در صورت شکست گفتگوها، دیگران واشنگتن را مقصر خواهند دانست.

حقیقت این است که رئیس جمهور قدرت لغو تحریم ها را ندارد و تنها کنگره می تواند تحریم هایی را که اعمال کرده است، لغو کند. جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و گروه مذاکره کنندگان وی می توانند در گفتگوها با ایران در ژنو تعهداتی بدهند، اما از نظر ایرانی ها این تعهدات همه وعده های توخالی هستند.

در این میان، کنگره می تواند با تصویب لایحه ای برای پایان دادن به بی اعتمادی ها، نقشی سازنده در مذاکرات ایفا کند. در چنین لایحه ای، به رئیس جمهور قدرت لغو تحریم ها مطابق چارچوب زمانی مورد توافق در مذاکرات داده می شود به این شرط که ایران نیز به تعهدات خود مطابق توافق هسته ای حاصله، عمل کرده باشد. چنین لایحه ای بار تسهیل و لغو تدریجی تحریم ها را از دوش کنگره بر می دارد و در عین حال در قدرت کنگره برای مخالفت و یا اعمال مجدد هر یک از تحریم های لغو شده، خدشه ای وارد نمی کند.

شاید برخی اعضای کنگره در مورد اعمال تحریم های جدید علیه ایران در صورت شکست مذاکرات شک و تردید داشته باشند. در اینصورت، این افراد می توانند لایحه ای را پیشنهاد کنند که مطابق آن، در صورت شکست کری و گروه مذاکره کنندگان وی و همتایان ایرانی آنها برای رسیدن به توافقی نهایی، آمریکا تحریم های جدیدی را علیه ایران در نظر بگیرد. این لایحه پیشنهادی می بایست رئیس جمهور را به تشدید تحریم ها علیه تهران در صورت شکست گفتگوها متعهد کند و از سوی دیگر، گزینه ای معتبر برای تسهیل و لغو تدریجی تحریم ها در صورت موفقیت مذاکرات و حصول توافق باشد.

اجرای چنین راه حلی ممکن است رویایی بزرگ باشد، اما نتیجه ای منطقی برای همه طرفین درگیر خواهد داشت. طبق شواهد موجود، گزینه های موجود هیچ کمکی به حل مشکلات نمی کنند و راه حل مناسب را باید در خارج از شیوه های پیشین جستجو کرد.

نتیجه این می شود که رئیس جمهور قدرت لازم را برای لغو تحریم ها خواهد داشت و بدین ترتیب با قدرت بیشتری در مذاکرات ظاهر می شود. مذاکره کنندگان آمریکایی با کسب اعتبار لازم برای اجرای تعهدات در زمینه لغو تحریم ها می توانند درخواست های خود را از ایران در زمینه قابلیت غنی سازی در آینده، ساده تر مطرح کنند.

بسیاری از افراد احتمالا بر این باورند که کنگره از اعطای قدرت بیشتر به رئیس جمهور خودداری خواهد کرد. اما کنگره همواره ادعا کرده است که هدفش قدرتمند ساختن مذاکره کنندگان آمریکایی در میز مذاکرات است. اکنون زمان آن رسیده است که اعضای کنگره به درک درستی از اهرم فشار قابل استفاده برسند. کنگره با تصویب لایحه ای در کمک به رئیس جمهور می تواند همگام با کاخ سفید در راستای حل مسئله هسته ای ایران گام بردارد.

منبع: فارن پالسی / مترجم: طلا تسلیمی

انتشار اولیه: یکشنبه 26 بهمن 1393 / انتشار مجدد: یکشنبه 3 اسفند 1393