گوشه چشم ایران و 1+5 به تمدید مذاکرات

گزینه های امیدوار کننده برای نزدیک کردن ایران و گروه 1+5 به منظور دستیابی به توافق جامع یک به یک در حال حذف شدن است. اما گزینه ای که هنوز حذف نشده است و دو طرف به طور جدی گوشه چشمی به آن دارند "تمدید مذاکرات" است.

به گزارش فرارو، پس از پایان دور هشتم مذاکرات ایران و گروه 1+5 برای رسیدن به توافق جامع و نهایی، خبرهای غیر رسمی در برخی رسانه ها پیرامون پیشنهادهای مطرح و همچنین برنامه ها طرفین مذاکره برای رسیدن به توافق جامع و نهایی منتشر شد که امیدها برای حصول توافق تا پیش از پایان ضرب الاجل تعیین شده یعنی سوم آذرماه را افزایش داده بود.

از جمله خبرهای امیدوار کننده خبری بود که نیویورک تایمز منتشر کرد و مدعی شد که باراک اوباماخواستار توافقی هسته ای بدون حضور کنگره است.

نیویورک تایمز در گزارشی با پرداختن به مذاکرات هسته ای ایران و مخالفت های کنگره آمریکا برای دستیابی دو طرف به توافق نوشت: «ایران در این مذاکرات خواهان لغو تحریم هایی است که موجب بروز مشکلاتی در بازار نفت این کشور و سیستم بانکداری و ارتباطش با غرب شده است. وزارت خزانه داری آمریکا در یک تحقیق که از علنی کردنش سر باز زده بود اعلام کرد باراک اوباما قادر است بخش اعظم تحریم ها علیه ایران را بدون این که به موافقت کنگره نیازی داشته باشد متوقف کند.»

خواسته نخست ایران در مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 جدا از اثبات صلح آمیز بودن ماهیت برنامه هسته ای خود لغو تحریم هایی است که ظرف سال های گذشته با تنگ تر شدن دایره آن اقتصاد ایران را با مشکلات جدی روبرو کرده است.

بر همین اساس جمهوری اسلامی ایران شرط رسیدن به توافق نهایی با گروه 1+5 بر اساس توافق مقدماتی در ژنو3 موسوم به برنامه اقدام مشترک را پذیرش طرف مقابل به خصوص آمریکا برای لغو کامل تحریم ها دانسته بود.

در مقدمه برنامه اقدام مشترک مورد توافق ایران و گروه 1+5 در ژنو3 آمده است «... راه حل جامع متضمن یک برنامه غنی سازی با تعریف مشترک و محدودیت های عملی و اقدامات شفاف ساز به منظور تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای می باشد... این راه حل جامع شامل یک فرایند متقابل و قدم به قدم می باشد و به رفع همه جانبه تمامی تحریم های شورای امنیت، تحریم های چندجانبه و تحریم های ملی مربوط به برنامه هسته ای ایران می انجامد.

با این وجود به دلیل مخالفت های که کنگره آمریکا که بیشترین و هوشمندانه ترین تحریم ها را علیه ایران وضع کرده است با رسیدن به توافق جامع و نهایی با ایران سبب شده است که اکنون کاخ سفید در گام نهایی رسیدن به توافق جامع در ارایه تضمین به ایران برای لغو تحریم ها ناتوان باشد.

با این حال شرط ایران برای رسیدن به توافق همان لغو تحریم ها است. بر همین اساس نیویورک تایمز با درک احساس نیاز کاخ سفید برای رسیدن به توافق جامع و نهایی با ایران آن هم در آستانه برگزاری انتخابات میان دوره ای کنگره مدعی شده است که دولت باراک اوباما که در رسیدن به توافق با ایران مصمم است، در پاسخ به دغدغه ایران به دنبال راهی به غیر از مسیر کنگره است.

موضوعی که البته به سرعت رد شد و ریک شولتز، سخنگوی کاخ سفید با رد ادعای نیورک تایمز گفت که «دولت آمریکا هیچ طرحی برای لغو تحریم ها علیه ایران بدون موافقت کنگره ندارد» تا به این ترتیب یک گزینه امیدوار کننده حذف شود.

همزمان با انشار خبر نیویورک تایمز هم، رویترز در خبری مدعی شد که «تهران با لغو تدریجی تحریم ها و برداشته شدن بخش های مخرب در اولین گام موافق است.»

این گزینه هم اگر چه گزینه مطلوبی به خصوص از نظر جمهوری اسلامی ایران محسوب نمی شود چرا که ایران به دنبال لغو تحریم ها است نه تعلیق آن، در شرایط کنونی به دلیل آنکه کاخ سفید در عمل به تعهد خود ناتوان است گزینه امیدوار کننده ای در رسیدن ایران و گروه 1+5 به توافق جامع و نهایی محسوب می شد.

اما این گزینه هم از سوی مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه ایران حذف شد و او آن را گمانه زنی رسانه ها خواند.

از این رو ایران و گروه 1+5 تا رسیدن به یک نظر واحد در باب توافق جامع و نهایی دو راه پیش رو ندارند. یکی ادامه مذاکره تا پیش از پایان ضرب الاجل و رسیدن به توافق جامع و دیگری تمدید مذاکره پس از پایان ضرب الاجل تعیین شده و عدم امکان رسیدن به توافق.

راه نخست را که از همین امروز دو طرف با آغاز دور تازه نشست کارشناسان در وین پیش گرفتند که تا پیش از آغاز دور بعدی مذاکرات در سطح مدیران سیاسی در این مذاکرات کارشناسان امکان نزدیک کردن دیدگاه های دو طرف را فراهم کنند.

هر چند در ظاهر احتمال چنین امکانی بسیار پایین است چرا که شواهد و قرائن حکایت از آن دارد فاصله زیاد بین ایران و گروه 1+5 و در اصلی دو طرف محوری این مذاکرات یعنی تهران و واشنگتن هنوز زیاد است از این رو دوطرف چاره ای جز این ندارند که به گزینه دوم یعنی تمدید مذاکره جدی تر از قبل نگاه کنند.

در همین حال دنیس راس، مشاور سابق اوباما در امور خاورمیانه که در موضوع مذاکرات هسته ای پیش از این فرد مطلعی بود و به نظر می رسد که هنوز ارتباطات سابق خود را حفظ کرده است در مقاله ای فارین افرز، مدعی شد که نشانه های کمی از پیشرفت معنادار در مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ وجود دارد.

او با بعید دانستن رسیدن به توافق جامع تا پیش از 24 نوامبر یک گزینه احتمالی پیش روی دو طرف را توافق با تمدید مذاکرات براساس شرایط کنونی دانست که هم غرب به خواسته خود در کنترل باقی ماندن برنامه هسته ای ایران می رسد و هم ایران کاهش تدریجی بیشتری از تحریم ها را تجربه خواهد کرد.

روزنامه اورشلیم پست هم امروز به نقل از منابع دیپلماتیک با بیان اینکه تمدید دوباره مذاکرات روی میز مذاکره قرار گرفته است مدعی شد که دولت های غربی با بی میلی تمدید دوباره مذاکرات هسته ای با ایران را بررسی خواهند کرد.

هر چند امروز افخم سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری با بیان اینکه تمدید مذاکرات در دستور کار نیست، گفت: امیدواریم در فرصت باقی مانده مسیر رسیدن به توافق روشن تر شود ولی باید از طرح موضوعاتی که مورد مذاکره است و قطعی نشده در فضای رسانه ای خودداری شود.