جهاد از نوع قطری

دیپلماسی ایرانی: قطر ممکن است کوچک باشد، ولی تاثیر زیادی بر سراسر جهان عرب دارد. این کشور در حالی که جهادگرایی خشونت آمیز در خاورمیانه و آفریقای شمالی را ترویج داده است، از تلاش های آمریکا برای مقابله با آنها هم حمایت می کند. این کشور ثروتمند گازی، بالاترین میزان درآمد سرانه در جهان را دارد و از نقش یک خرمگس منطقه ای تبدیل به فیل سرکش بین المللی شده است. قطر با استفاده از منابع گسترده و جاه طلبی های بسیار توانسته تبدیل به مرکز جنبش های اسلامی افراطی شود. مسجد جامع دوحه تبدیل به محل تجمع شبه نظامیانی شده است که برای جهاد به یمن، تونس و سوریه می روند. در نتیجه قطر تبدیل به رقیب عربستان سعودی دیگر دولت وهابی در صدور اسلام گرایان افراطی شده است.

اما تفاوت های مهمی میان قطر و عربستان سعودی وجود دارد. وهابی گری قطر سخت گیری کمتری در مقایسه با عربستان سعودی دارد. به طور مثال زنان قطری می توانند رانندگی کنند و به تنهایی سفر کنند. در قطر با وجود این که مفتی ها به طور آشکار برای شبه نظامیان خارجی کمک مالی جمع آوری می کنند، ولی پلیس دینی برای اجرای احکام وجود ندارد. این درحالی است که کادر رهبری عربستان سعودی به دنبال سیاست های ارتجاعی برگرفته از اسلام بدوی هستند، اما شاهزادگان جوان قطری به دنبال یک رویکرد آینده نگر هستند.

تناقضات مشابهی در سیاست خارجی قطر وجود دارد. در واقع رابطه این کشور با ایالات متحده در تضاد با ارتباطش با جنبش های افراطی اسلامی می باشد. پایگاه هوایی العدید در قطر قرار دارد. در این پایگاه 8 هزار نفر پرسنل ارتش آمریکا و 120 هواپیما حضور دارند و حملات کنونی ایالات متحده به عراق و سوریه از این پایگاه صورت می گیرد. همچنین پایگاه السیلیه هم مقر فرماندهی مرکزی ایالات متحده می باشد. در ماه جولای قطر با خرید تسلیحات از آمریکا به مبلغ 11 میلیارد دلار موافقت کرد.

علاوه بر این قطر با استفاده از اهرم کمک به اسلام گرایان توانسته به آزادی گروگان های غربی کمک کند. همچنین قطر میزبان مذاکرات محرمانه میان ایالات متحده و طالبان بوده است. قطر به منظور تسهیل مذاکرات، با حمایت آمریکا یک ساختمان به عنوان پست دیپلماتیک به طالبان داده است. همچنین پنج تن از سران افغان طالبان که اوایل سال جاری از زندان گوانتانامو آزاد شدند، وارد این کشور شدند.

به عبارت دیگر، قطر متحد مهم ایالات متحده می باشد، همچنین تامین کننده سلاح و حامی مالی اسلام گرایان افراطی می باشد. علاوه بر این قطر بزرگترین تامین کننده گاز مایع جهان می باشد و کاملاً مشخص است چون دارای نفوذ بین المللی است، می تواند در حوزه های مختلفی مانور دهد. به طور مثال دولت آلمان مجبور شد وزیر توسعه اش را به خاطر این که گفته بود قطر نقشی محوری در تسلیح و تامین مالی داعش ایفا می کند، برکنار کند.

افزایش نفوذ قطر، تاثیر مهمی بر توازن قدرت در جهان عرب داشته است، به ویژه این که این کشور در رقابت با عربستان سعودی است. این فضای رقابتی که اخیراً به وجود آمده است، بعد از همکاری طولانی مدت برای صدور افراط گرایی اسلامی بوده است. هم قطر و هم عربستان سخاوتمندانه سلاح و کمک مالی به افراطیون سنی در سوریه اعطا کردند که این مسئله درب ها را به روی ظهور داعش باز کرد. هر دو کشور، طالبان افغانستان را تقویت کرده اند. هر دو کشور در تبدیل لیبی به کشوری شکست خورده که توسط شبه نظامیان اداره می شود، نقش داشته اند. در جریان حمله ی ناتو به لیبی در سال 2011 به منظور سقوط سرهنگ معمر قذافی، قطر حتی نیروی زمینی هم در لیبی مستقر کرد.

رهبران قطر در حال حاضر با یک دلیل ساده همسایگان خود را به چالش کشیده اند: آنها معتقدند که جنبش های اسلامی ای که آنها پشتیبانی می کنند و از نظر آنها آرمان سیاسی اکثریت مردم می باشد، در نهایت پیروز خواهند شد. آنها پیش بینی کرده اند که این گروه ها شکل سیاست جهان عرب را تغییر خواهند داد و موجب سقوط رژیم های قدرتمند خواهند شد. برای این منظور، قطر چندیدن کشور را بی ثبات کرده است و امنیت دموکراسی های سکولار خارج از منطقه را هم تهدید می کند. برای تامین امنیت منطقه ای و بین المللی، باید این فیل سرکش رام شود.

نویسنده: برهما چلانی- استاد مطالعات استراتژیک در مرکز تحقیقات سیاسی دهلی نو

منبع: Project Syndicate/ مترجم: حسین هوشمند

انتشار اولیه : چهارشنبه 23 مهر 1393 / باز انتشار: دوشنبه 28 مهر 1393