عضویت عربستان در شورای حکام آژانس اتمی و پیامدهای آن برای ایران

به گزارش حوزه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، مهمترین تصمیماتی که کنفرانس در این نشست اتخاذ کرد، انتخاب 11 عضو جدید شورای حکام بود. بر این اساس، دوره ماموریت 11 عضو این شورای 35 عضوی بعد از خاتمه این نشست کنفرانس یعنی 26 سپتامبر (4 مهر) کنفرانس بود و جای خود را به اعضای جدید دادند. یکی از اعضای جدید شورا، عربستان سعودی است.

در واقع، دولتهای دیگری از مجموعه اعضای آژانس، امکان عضویت در شورای حکام را پیدا کرده اند و از 27 سپتامبر 2014 تا 26 سپتامبر سال 2016 به مدت دو سال کامل عضو شورای حکام خواهند ماند. این دولتهای جدید عبارتند از: برزیل، شیلی، مکزیک ، ایرلند، سوییس ، مقدونیه ، مصر ، نیجریه، عربستان سعودی، مالزی  و نیوزیلند. همانگونه که پیداست، مصر و عربستان سعودی دو عضو جدید و عربی این شورا محسوب می شوند و با لحاظ عضویت قطر و امارات، اکنون 4 دولت عربی در ترکیب شورا حضور دارند.

رئیس شورای حکام برای دوره 2014 تا 2015، خانم مارتا زیاکووا از کشور اسلواکی می باشد که جایگزین تیپ نگوین از ویتنام شده است. آقای جان پیترسون از نروژ و پرزمیسلاو گرونزیسکی از لهستان نیز نایب رئیس شورا خواهند بود.

در این میان، انتخاب عربستان در نهادها و ارکان بین المللی، قابل تامل و نیازمند بررسی است. این کشور سال گذشته نیز امکان عضویت در شورای امنیت را به عنوان عضو غیردائم داشت اما به بهانه اعتراض به عدم اتخاذ رویکرد فعال شورا در قبال مساله سوریه، از پیشنهاد عضویت در آن انصراف داد. منابع خبری وابسته به دولت عربستان تصمیم جدید آژانس را "تقدیر جامعه بین الملل از تلاش های ریاض در زمینه فعالیت های آژانس و نقش آن در عرصه امنیت هسته ای و به کارگیری مسالمت آمیز انرژی اتمی" معرفی کرده اند.

این در حالی است که تلاشهای عربستان بعد از سال 2012 برای توسعه برنامه های هسته ای در رقابت با ایران و همچنین به منظور نوعی تقویت جایگاه منطقه ای خود در آینده، بسیار جدی بوده است. این کشور با برخی از کشورهای هسته ای از قبیل فرانسه، انگلیس، آمریکا، روسیه، کره جنوبی، چین و آرژانتین قرارداد همکاری هسته ای امضا کرده و  وارد فاز همکاری های هسته ای شده است. حتی انگیزه های نظامی این کشور در زمینه هسته ای نیز از نظر محافل تحلیلی و رسانه ای دور نمانده است. در این زمینه امکان دستیابی به توان هسته ای از طریق کشورهایی همچون پاکستان نیز بارها مطرح شده است. ضمن اینکه عربستان دارای موشکهای قادر به حمل کلاهک های هسته ای است. در واقع، جاه طلبی این کشور در زمینه هسته ای به صورت شایع حتی مورد تاکید محافل آمریکایی از جمله فدراسیون دانشمندان آمریکایی (FAS) نیز قرار گرفته است.

از این رو، به نظر می رسد که عضویت عربستان در مجامع بین المللی مهم و مرتبط با امنیت بین المللی همانند شورای حکام در امسال و امکان بالای عضویت در شورای امنیت در سال گذشته، از برنامه ریزی قبلی این کشور برای کسب موقعیت ویژه در ارکان اجرایی و حساس بین المللی حکایت دارد؛ مقوله ای که می تواند تهدیدهای امنیتی و مزاحمت های مختلفی را برای کشورمان –به ویژه در پرتو تغییر رفتار آن کشور از رقابت به خصومت در سالهای اخیر – به دنبال داشته باشد. در این میان، عضویت عربستان در شورای حکام فی نفسه به معنای یافتن موقعیتی برای این کشور جهت اعمال فشار در زمینه برنامه هسته ای و همچنین رسمیت دادن به ادعاها و مواضع تندی است که در این زمینه تا کنون علیه ما داشته است. هرچند این نقش به تنهایی نمی تواند به سطح تصمیم گیری رسمی و جمعی شورای حکام برسد اما به هر حال، این تحول خوشایندی برای کشورمان حتی در فضای رقابتی نیز نخواهد بود. ضمن اینکه حضور همزمان 4 دولت عربی به ویژه قطر و امارات نیز که از اعضای شورای همکاری خلیج فارس به شمار می روند ممکن است نوعی ائتلاف سازی محدود را در این عرصه علیه مسئله هسته ای کشورمان پدید آورد یا زمینه ای بدین منظور باشد.