چرخش عجیب ترکیه در پذیرش استقلال کردستان

دیپلماسی ایرانی: حزب حاکم در ترکیه اعلام کرده است که حاضر به پذیرش کشور کردی مستقل در مناطقی که امروز شمال عراق نام دارد ، است. این اعلام موضع در حقیقت چرخشی تاریخی از سوی یکی از کشورهای دارای وزن سیاسی در منطقه بوده و در خور توجه است.

به گزارش فایننشال تایمز ، سخنگوی حزب عدالت و توسعه در این خصوص می گوید: در گذشته ایده دولت مستقل کردستان دلیلی برای جنگ های ترکیه بود اما امروز دیگر کسی حق چنین اظهارنظری در خصوص کشور کردی را ندارد. در ترکیه حتی نام " کردستان " هم مردم را عصبانی می کرد اما حقیقت اینجاست که " کردستان " نام آنها است. در شرایطی که عراق تقسیم شود و به نظر می رسد که این مساله به نوعی اجتناب ناپذیر هم است ، کردها برادران ما هستند . متاسفانه شرایط در عراق خوب نیست و ظاهر مسایل حکایت از تقسیم این کشور دارد.

در هفته جاری آویگدور لیبرمن ، نخست وزیر ( ر‍ژیم ) اسرائیل در گفتگویی با جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده تاکید کرد که شکل گیری کردستان مستقل، نتیجه اجتناب ناپذیر ناآرامی ها در عراق است.

در سالهای گذشته بر هم ریختن همبستگی مناطق مختلف عراق به نوعی خط قرمز ترکیه بوده است . ترکیه اقلیت کردها را در خود جا داده است و  درچند دهه گذشته همواره در جدال با درخواست جدایی طلبی آنها بوده است. با اینهمه در چند سال اخیر ترکیه به مدافع و حامی تشکیل کشور مستقل کردستان در شمال عراق تبدیل شده است . به نظر می رسد که ترک ها به این باور رسیده اند که یک کشور مستقل کردی در شمال عراق می تواند شریک سیاسی – اقتصادی بسیار خوبی برای آنها باشد.

تشکیل کشور کردی در این منطقه می تواند ضربه ای به فعالیت های گروه تروریستی داعش که در حال حاضر عراق را ناامن کرده هم به حساب آید. داعش در موصل 80 عضو سفارتخانه ترکیه را گروگان گرفته و  تهدید بسیار جدی برای امنیت ملی ترکیه به حساب می آید.ترکیه 300 کیلومتر مرز مشترک با عراق دارد و مرز مشترک این کشور با سوریه هم 900 کیلومتر است . داعش در سوریه هم رفت و آمدهای خاص و موقعیت نسبتا استرات‍ژیک خود را دارد.

سخنگوی حزب عدالت و توسعه در اظهاراتی که از یک مقام عضو ناتو بعید بود نه تنها نوری مالکی نخست وزیر عراق را مسئول ناآرامی ها در عراق معرفی کرد بلکه انتقادهایی را هم متوجه ایالات متحده نمود: آنها با خود صلح و اتحاد ملی را به عراق و منطقه نیاوردند. آنچه که از حضور امریکایی ها در عراقی عاید این کشور شد ناآرامی ، زنان بیوه و کودکان یتیم بود. آنها بلوکی از شیعیان را در عراق ایجاد کرده و رفتند .

این مقام دولت ترکیه نسبت به احتمال استفاده شدن ازگروگان ها و دیپلمات های ترکیه ای در اختیار داعش به عنوان سپر انسانی در هنگام حملات و درگیری های میان نیروهای دولتی و داعش ابراز نگرانی کرد.

این مقام ترک در ادامه گفتگوی خود تاکید کرد که استقلال کردستان عراق نخستین گزینه مطلوب آنکارا نیست. یک دیپلمات خارجی دیگر هم به شرط عدم افشای نام خود به فایننشال تایمز گفت : ترکیه به دنبال تشویق راه هایی برای رسیدن به استقلال گروه های جدایی طلب و یا اقلیت ها با توسل به اقدام های آمیخته به تعجیل نیست اما اگر چنین اتفاقی در عراق بیفتد، چاره ای جز همزیستی با آن نخواهد داشت.

این مقام با اشاره به سفر جان کری به اربیل در هفته گذشته و درخواست وی از کردها برای باقی ماندن در زیر چتر سیاسی کشور عراق گفت : از نگاه ترک ها اگر جدایی کردستان از عراق شکل بگیرد دولت جدید در نفوذ ترک ها خواهد بود.

ترکیه یکی از بزرگ ترین سرمایه گذارهای خارجی در کردستان عراق است. این دولت با سرمایه گذاری های مستقیم در میادین گازی و نفتی کردستان عراق به تامین نیاز رو به افزایش خود به انر‍ِژی در سال های آتی توسط کردها امیدوار است . علاوه بر این آنکارا کنترل ارتباط مستقیم کردها با بازارهای غربی را هم در اختیار دارند.

اخیرا رئیس بزرگ ترین کمپانی نفتی ترکیه در اظهاراتی متفاوت افشا کرده  که کمپانی وی که تنها پالایشگاه در ترکیه به حساب می آید تحت فشار از سوی دولت آنکارا و نمایندگان اقلیم کردستان برای افزایش خرید نفت از کردستان بوده است . این تاجر ترک اعلام کرد که با توجه به خریدهای فعلی از بغداد نمی تواند درخواست کردها را مستجاب کند.

مقام های دولت ترکیه امیدوار هستند که بهبود رابطه با کردستان عراق به کاهش تنش میان دولت ترکیه و کردهای معترض این کشور هم منتهی شود. دولت ترکیه سالهاست که با کردهای جدایی طلب موسوم به پ ک ک در حال مجادله و مذاکره است . دولت ترکیه این هفته با ارسال لایحه اصلاحی به پارلمان در این خصوص به نوعی به هموار کردن مسیر این مذاکرات با کردها پرداخت.

ترکیه در سالهای گذشته واهمه داشت که مبادا حرکت دسته جمعی کردهای منطقه اعم از کردهای ساکن سوریه و ایران به شکل گیری کردستان بزرگی در منطقه منتهی شود که کردهای داخل ترکیه را هم شامل شود اما بر اساس نشانه هایی که پ ک ک در چند سال اخیر از خود نشان داده جداشدن و اعلام استقلال کامل از ترکیه دیگر در زمره اهداف آنها نیست.

ترجمه : تحریریه دیپلماسی ایرانی