روایت رستم قاسمی از دور زدن تحریم با چمدان

وزیر سابق نفت ضمن تشریح برخی از زوایای پنهان تحریم نفتی ایران در سال های گذشته به موانع خرید تجهیزات نفتی اشاره کرد و گفت: پمپ های ال پی جی فقط از یک شرکت آسیایی جنوب شرقی می آمد و ما پول را به صورت چمدانی به سازندگان می دادیم و آنها هم از ابتدا صددرصد پول را تحویل می گرفتند.

به گزارش خبرگزاری فارس رستم قاسمی در هم اندیشی بررسی قراردادهای جدید نفتی ایران در دانشگاه امام صادق(ع) اظهار داشت: معمولا در شرایط تحریم قراردادهای بین المللی چندان انجام نمی شود که بخواهیم آن را مدیریت کنیم و اساسا تحریم به همین دلیل وضع شده است.

وی افزود: کشورهای صنعتی تلاش های زیادی برای جایگزینی انرژی هیدروکربوری انجام داده اند اما هنوز بیش از 75 درصد سبد انرژی جهان مربوط به همین منبع است.

وی با اشاره به رتبه اول ایران در ذخایر هیدروکربوری متعارف جهان گفت: قیمت انرژی را معمولا مصرف کنندگان پرمصرف تعیین می کنند و در توزیع درآمد سهم تولید کنندگان در اغلب موارد به دلیل ارزش افزوده و مالیات های کلان از سهم وارد کنندگان کمتر است.

وی ادامه داد: در ایران 600 میلیارد بشکه نفت درجا وجود دارد که با ضریب بازیافت فعلی امکان برداشت 160 میلیارد بشکه از آن وجود دارد.

وزیر سابق نفت ادامه داد: ذخایر نفتی کشورهای پرمصرف به زودی تمام می شود و در عین حال انقلاب انرژی شیل گاز و شیل نفت که حتما تاثیر زیادی دارد هرگز به اندازه تبلیغات انجام شده روی آن تاثیر نخواهد داشت.

وی در ادامه اظهار داشت: کسی از پدیده شوم تحریم استقبال نمی کند و برای کشورهای تحریم شونده زحمت و هزینه دارد اما واقعیت آن است که ما را تحریم کرده اند.

قاسمی با بیان اینکه بسیاری از این تحریم ها بین المللی نیستند گفت: مثلا تحریم های نفت، گاز و بانکی بین المللی نیستند و یکجانبه هستند چرا که قطعنامه های تحریم سازمان ملل بسیار بسیار محدود و کم اثر هستند.

وی اظهار داشت: نفت ایران تحریم شد چون اثر آن در تامین اعتبارات کشور بی بدیل است و در کوتاه مدت امکان جایگزینی آن وجود ندارد.

وی با اشاره به دو موضوع نگهداشت و توسعه تولید و بازار در حوزه تحریم گفت: با اینکه 100 سال سابقه صنعت نفت در ایران داریم در فروش و بازار نفت ملی شده اما در بخش توسعه ای صنعت نفت ملی نشده است.

وزیر سابق نفت با تاکید بر اینکه تا زمان نه چندان دوری در بعد توسعه ای وابستگی کامل داشتیم گفت: بیش از 3 میلیون قلم کالا در نفت مصرف می شود که بخش بسیار زیادی از آنها را وارد می کردیم یعنی ما نفت داشتیم اما هم قیمت نفت جای دیگری تعیین می شد و هم اینکه ما بخش عمده ای از درآمد نفتی را برای تامین نیازمندی خود صنعت نفت باید به خارج بفرستیم.

وی ادامه داد: در بعد توسعه ای در شرایط فعلی یا قراردادی بسته نمی شود و فرصت های سرمایه گذاری را از دست می دهیم یا قراردادهای مهجوری داشته ایم و یا حتی قراردادهای موجود هم در مواردی فسخ شده است.

وی تصریح کرد: اینکه در شرایط تحریم چه باید بکنیم شاید ارجح باشد بر اینکه قراردادها را در شرایط تحریم چگونه باید مدیریت کنیم.

وی افزود: در شرایط تحریم در قراردادها هم نرخ بازگشت سرمایه افزایش می یابد و هم زمان اجرا طولانی می شود و ما باید متناسب با شرایط موجود هزینه و فایده کشور را در قراردادها ببینیم.

وی با بیان اینکه بسیاری از کشورها و شرکت های توانمند اساسا در ایران حضور پیدا نمی کنند گفت: حضور شرکت های ضعیف تر با قراردادهای گرانتر ناشی از شرایط تحریم است.

وی تصریح کرد: چرا امروز به جای اینکه به دنبال بستن قراردادهای بین المللی باشیم خودمان وارد عرصه بین المللی نمی شویم تا قرارداد ببندیم و در دیگر کشورها اجرا کنیم مگر ما از بعد توانایی نیروی انسانی چیزی نسبت به دیگران کم داریم.

وی با تاکید بر اینکه تبدیل تهدید تحریم به فرصت در این بخش امکان پذیر است گفت: تجربه چند ساله اخیر نشان داده که این کار شدنی است و دلیلی برای نشدن آن وجود ندارد.

وی با اشاره به مطلب منتشر شده در یکی از رسانه ها گفت: 5 فاز پارس جنوبی توسط شرکت های خارجی ساخته و تحویل داده شد که زمان اجرای فاز یک توسط پترو پارس 86ماه، فاز 2 و 3 توسط توتال و شل 72 ماه و فاز 4 و 5 که بهترین زمان را دارد 63 ماه طول کشیده است یعنی به طور متوسط در فاز 4 و 5 پیشرفت ماهانه 1.6 درصد بوده است.

قاسمی با تاکید بر اینکه مدیریت منابع مالی و تکنولوژی سه مولفه اصلی اجرای پروژه بوده اند گفت: در زمان اجرای آن فازها هر سه مولفه به طور حداکثری و کامل وجود داشته است و زمان اولیه این قراردادها 52 ماه بود.

وی با اشاره به پروژه هایی که در شرایط تحریم انجام شد گفت: 10 فاز مشهور به 35 ماهه شروع شد که قرار بود ابتدا قرارداد آنها 52 ماهه بسته شود، در آن زمان یکی از دوستان دولت گفت 35 ماه از دولت باقی مانده و 35 ماهه قرارداد ببندید مسئولان وقت نفت و گاز پارس مخالفت کردند اما اصرار شد و با شرایطی پذیرفتند که زمان اجرا 35 ماه باشد.

وی ادامه داد: در این فازها از طرح ها و نقشه ها و مطالعات آخرین فاز اجرا شده به عنوان فاز مرجع استفاده شد.

وی افزود: در فاز 19 که معادل 2 فاز استاندارد است از روزی که شروع شد تا مرداد 92، 35 ماه قرارداد تمام شده است شرکت پتروپارس 65 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است که به معنی متوسط درصد پیشرفت ماهانه بالای 1.8 درصد است آن هم در شرایطی که 3 مولفه اصلی اجرای پروژه را کامل در اختیار نداشتیم و تحریم بودیم.

وزیر سابق نفت اظهار داشت: فاز 13 با 64 درصد پیشرفت، فاز 22 تا 24 با 62.5 درصد پیشرفت و فاز 20 تا 21 که تقریبا عقب مانده ترین فاز ما بود در پایان 35 ماه با 52 درصد پیشرفت تحویل شده است.

قاسمی تصریح کرد: برای تامین تجهیزات این فازها مشکل اساسی داشتیم و در بسیاری موارد حتی کالای ساخته شده را به ما ندادند و مجبور شدیم دوباره سازی کنیم.

وی ادامه داد: مشکل شدید انتقال و جابجایی پول داشتیم اما الان پیمانکاران همه ایرانی هستند و بسیاری از کالا و تجهیزات هم در داخل ساخته شده است.

وی اظهار داشت: پمپ های ال پی جی فقط از یک شرکت آسیایی جنوب شرقی می امد و ما پول را به صورت چمدانی به سازندگان می دادیم و آنها هم از ابتدا صد در صد پول را تحویل می گرفتند و کالا را تنها در داخل کارخانه به ما تحویل می دادند اما همین پمپ پیشرفته توسط سازندگان داخلی ساخته و تست شد.

وی تصریح کرد: تکنولوژی های نفت که بالاتر از صنایع نظامی نیستند؛ وقتی می توانیم به تکنولوژی نظامی دسترسی پیدا کنیم می توانیم به تکنولوژی نفت هم دست پیدا کنیم.

وی اضافه کرد: مدیریت پروژه خود تکنولوژی مهمی است که پیمانکاران ما بلد نبودند و هزینه های زیادی پرداخت شد تا آموختند.

وی با بیان اینکه تامین مالی مسئله مهمی است و به آن نیاز داریم و به همین دلیل هم امتیاز هایی به شرکت های خارجی داده شده است گفت: اما در بعد توسعه ای امروز حتی اگر تحریم ها هم تمام شود بازگشت توتال و شل مانند مارپله بچه هاست که هرچه بالا رفته ایم به پایین بازمی گردیم.

قاسمی در ادامه اظهار داشت: من سابقه زیادی در پروژه های عمرانی دارم چنانکه در سال 71 در اولین میدانی که مورد بازسازی قرار گرفت یعنی منصوری رئیس کارگاه بودم و همیشه آچار به دست بودم و از ریز توانایی ها خبر دارم.

وی تصریح کرد: ما نقص و مشکلات زیادی داریم اما حداقل از چینی ها و کره ای ها کمتر نیستیم و توان پیمانکاری خوبی داریم.

وی گفت: بدون برداشتن تحریم ها شرکت های بین المللی ریسک آمدن به ایران را نمی پذیرند کمااینکه در زمان خود ما هم مذاکره و ابراز علاقه می کردند اما نمی توانستند بیایند.

وزیر سابق نفت اظهار داشت: برای تامین منابع مالی طرحی اجرا کردیم که شاید همه جا مزیت محسوب نشود اما در میادین مشترک حتما یک مزیت عادی است.

وی با اشاره به ایجاد صندوق انرژی و جذب 10 میلیارد دلار منابع از این طریق گفت: بانک مرکزی در کشورهای مختلفی پول داشت که سود کمتر از یک درصد به آن پرداخت می شد. با بانک مرکزی توافق کردیم که به جای بانک های اروپایی این سرمایه گذاری را با سود بیشتر در نفت انجام دهد.

قاسمی افزود: فروش اوراق مشارکت هم برای میدان های مشترک حتما اقتصادی است چرا که به نرخ امروز تولیدات میدان کمتر از 2 سال کل هزینه ها را یکجا برمی گرداند یعنی اگر 5 میلیارد دلار برای دو فاز پارس جنوبی هزینه کنیم ظرف کمتر از 2 سال درآمد این دو فاز بازمی گردد.

وی ادامه داد: ما در نفت پول زیادی برای توسعه نیاز داریم چنانچه در خشکی برای تولید یک بشکه در روز 25 هزار دلار و در دریا 35 هزار دلار سرمایه گذاری نیاز داریم.

وی با اشاره به وضعیت بازار نفت ایران در شرایط تحریم گفت: قبلا یک توافق منطقه ای نانوشته وجود داشت که فروش به مصرف کننده واقعی یعنی یک پالایشگاه انجام شود اما در تحریم این کار به سختی شدنی است چون مالک پالایشگاه با مشکل مواجه می شود.

وی ادامه داد: فروش نفت خام کار پیچیده ای است چرا که مثلا در ترکیه خریدار نفت خام فقط یک نفر است و اگر آن یک نفر که مالک پالایشگاه است نفت را نخرد کسی نمی تواند بخرد کمااینکه آمریکایی ها بخشی از سهم پالایشگاه در ترکیه را خریده اند و خرید نفت از ایران را کاهش داده اند.

وزیر سابق نفت تصریح کرد: اما در مورد فرآورده چنین نیست چرا که مصرف کننده نهایی هم می تواند فرآورده را بخرد.

وی با بیان اینکه در شرایط تحریم اگر به روش های خود عمل نکنیم عربستان و دیگر همسایه ها سود آن را می برند گفت: در کوتاه مدت همین روش را باید ادامه دهیم اما در دراز مدت برای حضور در بازار باید نفت خام را تبدیل به فرآورده کنیم چنانکه ما 15 همسایه مصرف کننده فرآورده داریم و حتی همسایه های ما هم می توانند به همسایگانشان بفروشند.

وی تاکید کرد: کشورهای همسایه مشتری بنزین ما هستند و برای خرید گازوئیل ما التماس می کنند.

وزیر سابق نفت با بیان اینکه در چند سال گذشته تقریبا همه پالایشگاه ها از نظر کمی و کیفی توسعه یافتند گفت: در سال 85 و 86 حدود 27 میلیون لیتر در روز بنزین وارد می کردیم اما پالایشگاه اراک که 5 میلیون لیتر بنزین بی کیفیت تولید می کرد امروز 16 میلیون لیتر بنزین یورو 4 تولید می کند.

وی ادامه داد: پالایشگاه ستاره خلیج فارس را با 57 درصد پیشرفت تحویل دادیم که وقتی تمام شود روزی 40 میلیون لیتر بنزین تولید می کند.

وزیر سابق نفت با بیان اینکه طرح جامع صادرات گاز در وزارت نفت تهیه شد گفت: همه همسایگان ما به گاز نیاز دارند و با قیمت خوبی قرارداد با بعضی همسایگان مانند عراق و پاکستان بسته شده. مذاکرات با عمان پیشرفت خوبی داشته است و ترکیه نیز تقاضای گاز اضافی دارد.

وی افزود: با بعضی از کشورها هم پیش نویس نهایی شده و منتظر اجازه آمریکایی ها برای بستن قرارداد هستند.

وی تصریح کرد: با قراردادهای موجود سالی 20 میلیارد دلار به درآمد کشور اضافه خواهد شد و از تحریم هم متاثر نمی شود.

قاسمی ادامه داد: امروز 60 میلیون تن محصول پتروشیمی تولید می کنیم و 75 مجتمع پتروشیمی در حال ساخت است که با اتمام آنها تولید به 110 میلیون تن خواهد رسید.

وی افزود: اینها بالا دست پتروشیمی هستند که اگر تبدیل به پایین دست شوند در تحریم با مشکل مواجه نمی شویم.

قاسمی در پایان گفت: سال 91 حدود 17 میلیارد دلار صادرات پتروشیمی داشتیم و حتی آمریکایی ها هم محصولات ما را می خرند. این در حالی است که محصول خام صادر می کنیم که اگر به صنایع پایین دستی تبدیل شود مزایای کلانی خواهد داشت.

وی اظهار داشت: در سال 91 حدود 20 میلیارد دلار در شرکت ملی نفت سرمایه گذاری شد.