آنچه ایرانی‌ها و غربی‌ها در مذاکرات می‌خواهند

صادق زیباکلام در یادداشتی در اعتماد نوشت:

برخلاف آنچه مخالفان دولت و مخالفان توافق ژنو سعی می کنند که القا کنند مذاکرات به دلیل زیاده خواهی غربی ها به شکست انجامیده، مذاکرات به واسطه تقاضای غیرمعقول غربی ها درخصوص برنامه موشک های ایرانی و سایر برنامه های تسلیحاتی ایران به شکست نینجامیده. اساسا اینکه بگوییم مذاکرات به شکست انجامیده فی النفسه گزاره درستی نیست.

علت طولانی شدن مذاکرات و پیچیده بودن آن دقیقا به خاطر رویکرد و اهداف متفاوتی است که در حقیقت هم از سوی ایرانی ها و هم از سوی غربی ها شاهد بوده ایم. در روند مذاکرات هسته ای مذاکره کنندگان ایرانی خواهان این هستند که تمامی تحریم ها هرچه سریع تر و در کوتاه ترین زمان برداشته شود اما غربی ها در حقیقت با چنین سرعتی موافق نیستند.

غربی ها خواهان این هستند که آن بخش از توان هسته یی ایران مانند غنی سازی که می تواند در خدمت تولید سلاح هسته یی قرار بگیرد به حداقل ممکن کاهش یابد. در واقع مقدار اورانیوم غنی شده به حدی برسد که فقط برای نیروگاه هسته یی بوشهر کافی باشد.

 تعداد سانتریفیوژهای ایران نیز به مقداری که برای غنی سازی 3درصد و 5/3 درصد لازم است، کاهش بیابد.در واقع غربی ها به دنبال یک چنین رویکردی هستند که در کل عملکرد آن بخش هایی که می تواند در خدمت تولید هسته یی و تسلیحات کشتار جمعی قرار بگیرد، به حداقل برسد. در عین حال غربی ها خواهان این هم هستند که بازرسی و نظارت بر تاسیسات هسته یی ایران به میزان حداکثر ممکن برسد.

 به عبارت دیگر از یک سو آنها خواهان زیاد شدن نظارت بر امور هسته یی ایران هستند و از سوی دیگر می خواهند آن بخش از توان هسته یی ایران که کاربرد نظامی پیدا می کند کاهش پیدا کند تا اگر در آینده ایران خواست به سمت و سوی تولید سلاح هسته یی برود، زمان خیلی زیادی را برای آن نیاز داشته باشد.این هدف اصلی غربی ها است و به همین دلیل است که آنها اصرار و عجله یی برای لغو تحریم ها در یک مدت زمانی کوتاه مورد نظر ایران را ندارند و می خواهند مطمئن باشند که واقعا برنامه های هسته یی ایران آن گونه که گفته می شود به حداقل ممکن می رسد.

اما ما بالعکس آنها، خواهان این هستیم که توان هسته یی مان سر جای خود و البته در یک حد معقولی باقی بماند و مهم تر اینکه در مدت زمان بسیار اندکی برنامه تحریم ها در حقیقت تمام شود. به نظر می رسد این قضیه ریشه اختلافات و مذاکرات طولانی ایران با گروه 1+5 بوده و چیزی نیست که از آن به عنوان بن بست مذاکرات یاد کرد. به مثابه هر مصالحه یی، در موضوع هسته یی نیز یک زمانی را می توان پیدا کرد، نه فرصت لغو تحریم ها توسط ایران و نه فرصت جمع کردن تحریم ها که از سوی غربی ها تعیین شد، نه شمار سانتریفیوژ مورد نظر ایران و نه تعداد سانتریفیوژی که غربی ها می گویند، نه چندین تن سوخت سه درصد غنی شده مورد نظر ایرانی ها و نه مقدار ی که غربی ها می خواهند.

بنابراین و به قطع و یقین می توان در این موضوع به توافق رسید. علت پیش بینی این توافق نیز واضح و روشن است چون هم ما خواهان رسیدن به توافق و مصالحه هستیم و هم غربی ها. بنابراین یقین دارم که حسب توافق ژنو، و به فرض هم که اواخر خرداد ماه ایران و گروه 1+5 به نتیجه نرسند، این توافق به مدت شش ماه دیگر قابل تمدید است. این مدت تمدید خواهد شد و طی شش ماه آینده یقینا توافق به دست خواهد آمد.