ثروتی که از خاتمی تا روحانی در راه ایران ماند!

بیش از 10 سال است که بحث حضور کریستی در ایران مطرح است - فارغ از سیاست های طرف ایرانی - در حالی که به نظر می رسد بانیان کریستی از شرکت ایران در این حراجی خرسندند ولی تمایلی برای حضور در ایران ندارند.

به گزارش ایسنا، موضوع احتمال برگزاری حراجی کریستی در ایران از زمان ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی مطرح است. در یک سوی این ماجرا ایرانیانی قرار دارند که باتوجه به جهت گیری های دولت های حاکم با یک سیاست شل کن، سفت کن علاقه مند شرکت آثار ایرانی در این حراجی و حتی حضور کریستی در ایران هستند و درآن سوی ماجرا نیز بانیان کریستی قرار دارند که به نظر می رسد گرچه از شرکت هنرهای ایرانی در کریستی راضی هستند ولی ظاهرا تمایلی به برگزاری این حراجی در ایران ندارند.

کریستی در زمان خاتمی

با توجه به سیاست دولت سید محمد خاتمی مبنی بر گسترش روابط دیپلماتیک با کشورهای همسایه و دیگر نقاط دنیا، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت هم در راستای مبادلات بین المللی هنری، اقداماتی کرد. مثلا برای برگزاری نمایشگاه هایی از آثار ایرانی در خارج از کشور برنامه هایی تدارک دید. آوردن حراجی کریستی به ایران، یکی از آن برنامه ها بود.

به این منظور مدیران ارشد کریستی به ایران دعوت شدند و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت هم دیداری با رئیس کریستی داشت و در جریان این رفت و آمدها خبر رسید که مسؤولان کریستی علاقه دارند این حراجی در ایران هم فعال باشد.

در ادامه ی این برنامه تعدادی سفر تحقیقاتی انجام شد و دستاورد آن هم برقراری نمایشگاهی از هنرهای معاصر ایران در لندن در سال 2002 بود که به خریداران و مجموعه داران هنری امکان شناسایی برخی آثار هنری ایرانی را داد.

آن زمان برای جلب نشدن رضایت مدیران کریستی برای ورود به ایران دلایل متعددی مطرح شد، از جمله نبود سیستم بانکداری الکترونیکی در ایران؛ خریداران آثار هنری معمولا برای خرید این آثار از سیستم E-CARD استفاده می کنند که این سیستم در ایران محدود بود. ضمن اینکه هنوز برای حمل آثار در ایران تدابیر امنیتی لازم وجود نداشت. از طرفی هم بوروکراسی نامطمئن و کاغذبازی های شدیدی که برای روابط اداری ایران قائل بودند، مانع از آن شد که برای حضور این حراجی در ایران تصمیم جدی بگیرند.

کریستی در زمان احمدی نژاد

با عوض شدن دولت و روی کار آمدن محمود احمدی نژاد شاید اندک امیدی برای بهبود شرایط از بین رفت. پرویز کلانتری در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: «با روی کار آمدن احمدی نژاد، بانیان کریستی متوجه شدند، که هیچ جوری در این دوره نمی توانند فعالیتی برون مرزی را در ایران اداره کنند در نتیجه حراجی را به دبی بردند.»

در عمل نیز چنین اتفاقی روی داد، چون با تشدید تحریم ها در حالی که انتظار می رفت با گذر زمان بانکداری الکترونیک ایران پیشرفت کند، کار خرید و فروش آثار هنری و جابه جایی پول با خارج از کشور سخت تر و حتی ناممکن شد و موضوع دیگری که پر رنگ تر می نمود بحث مربوط به بیمه ها بود. بیمه ی ایران در لیست تحریم ها قرار گرفت و شرکت هایی هم که چنین بیمه هایی را انجام می دادند، بنا به شرایط موجود ارقام سرسام آوری طلب می کردند که کار را از پیش دشوارتر می کرد. از سوی دیگر نیز در موضوع امنیت آثار و بوروکراسی حاکم نیز به نظر نمی رسید که بهبودی حاصل شده باشد، البته که دولت وقت هم با وجود اینکه از شرکت ایران در این حراجی جلوگیری نکرد ولی تلاشی هم برای حضور کریستی در ایران به خرج نداد.

با این اوصاف، این دوره، دروه ی توقف کامل نبود؛ چراکه همان مدیرانی که در دولت خاتمی در کسوت رسمی در حوزه ی هنرهای معاصر، آن فعالیت ها را ترتیب داده بودند، این بار در مقام یک تجارت شخصی، به حضور آثار ایرانی در حراجی های کریستی در شیخ نشین حاشیه ی خلیج فارس مبادرت کردند و ظاهرا به ثروت های کلان هم به عنوان درآمد شخصی دست یافتند.

کریستی در دولت حسن روحانی

با روی کار آمدن حسن روحانی و سیاست گذاری هایی مبنی بر واگذاری امور به بخش خصوصی به نظر می رسد که تقویت حضور ایران در حراجی هایی مانند کریستی در دستور کار باشد. از طرفی هم شاید تغییر و تحولاتی که در عرصه ی سیاست خارجی در حال وقوع است و بحث لغو تحریم های بیمه ای و بانکی مطرح می شود امیدها برای احتمال برگزاری کریستی در ایران و یا به قول کلانتری سرازیر شدن بخشی از ثروت این حراجی به ایران تقویت شود.

البته علاوه بر آنچه به عنوان مشکلاتی بر سر راه حضور کریستی در ایران ذکر شد، مسائل فرهنگی از قبیل نحوه ی حضور هنرمندان خارجی در ایران و امکان ارایه و نمایش آثاری است که احتمالا با فرهنگ مردم و حکومت ایران هم خوانی چندانی نداشته باشد، مثلا نمایش تصاویر برهنه بر تابلوهای نقاشی از مشکلاتی است که شاید هنوز برای آن چاره ای اندیشیده نشده و بعید به نظر می رسد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای این موارد بتواند کاری پیش ببرد.

با این همه چندی پیش علی جنتی در حاشیه ی برنامه ی آینه ی مطهر در پاسخ به سوالاتی درباره ی مشکلات موجود در شرکت آثار ایرانی در حراجی کریستی، اظهار کرد: تصمیم داریم که با مذاکره با مقامات حراجی کریستی، برای برگزاری حراجی کریستی در ایران و در جزیره ی کیش اقدام کنیم.

در همان زمان یکی از خبرگزاری ها داخلی این گفته ی علی جنتی را به اشتباه چنین نقل کرد که گویی او گفته است که ما با مقامات کریستی برای برگزاری این جراجی در ایران توافق کرده ایم. و مقامات کریستی هم بالافاصله به این موضوع واکنش نشان داده و خبرگزاری فرانسه از الکساندر کیندرمن، مدیر ارشد روابط عمومی کریستی نقل کرد که این حراجی از برگزاری حراجی ها در دبی و ارایه ی آثار هنر ایرانی بسیار خوشحال است اما برای گشایش بازار فروش در ایران برنامه ای نداریم و ایرانی ها هم تماسی با آن ها نداشته اند.

فارغ از بحث های مطرح شده درباره ی موانع موجود بر سر راه حضور کریستی در ایران، بنا بر آنچه گفته شد به نظر می رسد که بانیان کریستی گرچه از حضور ایران در این حراجی خوشحال به نظر می رسند ولی اکنون تمایلی برای حضور در ایران از خود نشان نمی دهند.

بنابراین اینکه بالافاصله بعد از گفته های وزیرارشاد مبنی بر احتمال حضور کریستی در ایران آن را قویا رد می کنند خود موضوع مهمی است که نیاز به بررسی دارد و معلوم نیست که این اشتیاق ایران برای شرکت با همه ی قوا در این حراجی به کجا ختم خواهد شد.

از این نکته نیز غافل نمانیم که فارغ از بحث بالارفتن قیمت آثار هنری در کریتسی و فوایدی مانند مطرح شدن آثار ایران در جهان و تامین منفعت عده ای از گالری داران، مضراتی هم این حراجی برای هنر ایرانی و بازار این هنر دارند.

اکنون عده ای از هنرمندان و منتقدان از جهت دادن این حراجی به هنر ایرانی سخن می گویند، چنانچه به قول ایرج اسکندری این حراجی موجب شده تا طبق سلیقه ی شیوخ دبی که کریستی در آن جا برگزار می شود، نقاشی های ایرانی به سمت نفاشی خط بروند.

از طرفی دیگر نیز فروش آثار هنرمندانی مانند فرامرز پیل آرام، پرویز تناولی، محمد احصایی، سهراب سپهری و... در این حراجی، تعلیق قانون یک درصد در خرید آثار هنری توسط وزارتخانه ها و البته بی توجهی موزه ی هنرهای معاصر – به عنوان مرکزی که وظیفه ی خرید آثار هنری را دارد- به این موضوع، این نگرانی را ایجاد می کند که نکند با فروش این آثار مهم و ارزشمند گنجینه ی ملی خود را از آثار هنری فقیر و فقیرتر می کنیم؟

با توجه به این موضع گیری شفاف کریستی درباره ی حضور در ایران، به نظر می رسد که مسؤولین ضمن تاکید بر سیاست واگذاری شرکت آثار هنری در حراجی های خصوصی، فکری هم به حال اوضاع گنجینه های هنری ایران کنند.

کریستی چیست؟

به گزارش ایسنا، خانه ی حراج کریستی، اولین بار در سال ۱۷۶۶ در لندن توسط شخصی به نام جیمز کریستی، با عنوان «خانه ی حراج کریستی»، تاسیس شد.

تلاش های این شخص خیلی زود به ثمر نشست و نام این خانه حراج به عنوان مرکزی مهم برای مبادلات هنری بر سر زبان ها افتاد. خانه ی حراج کریستی بعد از مرگ بنیانگذار آن همچنان به فعالیت خود ادامه داد و از سال ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۹ در قالب یک شرکت سهامی عام فعالیت می کرد، اما بعد از این تاریخ، یک شخص فرانسوی به نام فرانسیس پینال، مالکیت خصوصی آن را برعهده گرفت تا در رقابت با خانه های حراجی چون ساتبی پیروز میدان باشد.

این خانه ی حراج در حال حاضر بیش از 80 شعبه در اقصی نقاط دنیا از جمله نیویورک، پاریس، لس آنجلس، دبی، آمستردام، هنگ کنگ، رم و برلین دارد. قرار بود ایران هم شعبه ای داشته باشد که بنابر دلایلی این امکان محقق نشد.

هم اینک کریستی جزو حراجی هایی به حساب می آید که بیشترین گردش مالی دنیا را دارد. گردش مالی میزان فروش حراجی کریستی در نیمه ی اول سال 2012 بیش از 3.5 میلیارد دلار اعلام شد.