همکاری‌های اسلام‌آباد – ریاض به ضرر تهران نخواهد بود

دیپلماسی ایرانی: محمدرضا بهرامی، سفیر ایران در افغانستان که یکی از سخنرانان میزگرد "نگاهی به همکاری های امنیتی سیاسی پاکستان – عربستان" است و در حال حاضر در محل دیپلماسی ایرانی در حال برگزاری است، درباره روابط پاکستان و عربستان گفت: پاکستان بیش از 180 میلیون نفر جمعیت دارد. کشوری است کمک گیرنده و بدون دریافت کمک های خارجی در اداره کشور با مشکل مواجه می شود. در سال های اخیر پاکستان با بحران های متعددی مواجه بوده است از جمله در مسائل اقتصادی و انرژی و همچنین موضوع بیکاری. در حوزه امنیتی پاکستان با دو چالش جدی مواجه است یکی بحث افراط گرایی داخلی پاکستانی و دیگری بحثی است که با بلوچ ها در ایالت بلوچستان دارد. یعنی به عبارتی بلوچ ها نیز هنوز مطالباتی که فکر می کنند باید از گذشته به دست می آوردند و هنوز به دست نیاورده اند را در برابر اسلام آباد دنبال می کنند.

وی در ادامه صحبت های خود گفت: اگر ما بیاییم رابطه پاکستان با عربستان را با این مولفه ها در نظر بگیریم به نظرم چند نقطه قابل توجه در روابط آنها می یابیم. اول این که نزدیک به یک و نیم میلیون نفر پاکستانی در عربستان کار می کنند، این رقم جدای از شمار نیروی کار پاکستانی ها در دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است. به معنای دیگر از این طریق چندین میلیارد دلار پول وارد پاکستان می شود. عربستان روزی پنجاه هزار بشکه نفت با شرایط ویژه در اختیار پاکستان قرار می دهد که خیلی خوب می تواند در حل بخشی از مشکلات انرژی پاکستان موثر باشد. این رقم برای پاکستان رقم قابل توجهی است. در موضوع کشمیر عربستان نظر پاکستان را تایید می کند. البته این به معنای آن نیست که این مساله روابط عربستان با هند را خراب می کند اما به هر حال نظر پاکستان را تایید می کند. یک قرارداد همکاری امنیتی این نیز دو کشور بعد از جنگ کویت با یکدیگر داشته اند که مبنای کار آنها در حوزه امنیتی محسوب می شود. اصولا پاکستان با دو کشور رابطه استراتژیک و راهبری دارد که یکی چین است و دیگری عربستان سعودی که با هر کدام رابطه ویژه در حوزه های خاص خودشان دارد. از سوی دیگر به نوعی در بخش هایی هر دو کشور هم از موضوع افراط گرایی استفاده می کنند.

سفیر ایران در افغانستان سپس گفت: نکته ای که وجود دارد این است که اگر ایران برای عربستان یک تهدید است، آیا تعریفی میان پاکستان با عربستان در مورد این تهدید وجود دارد؟ فارغ از نوع تعاملاتی که بین عربستان و پاکستان از سال های گذشته بوده به ویژه از سال 2014 تعاملات دو کشور توسعه نیز پیدا کرده و سفرهایی در سطوح بالا میان دو کشور به ویژه در دولت جدید پاکستان انجام شده است. کمک یک و نیم میلیارد دلاری، سفر سه مقام برجسته عربستان به پاکستان، سفر نخست وزیر و حضور فرماندهان ارشد پاکستان در مانور نظامی که عربستان برگزار کرده است، از جمله شواهد این توسعه روابط است. با این حال علی رغم همه این نکات مشترک اولین پرسش که به وجود می آید این است که آیا واقعا تعریف پاکستان از تهدیدی که از عربستان می داند، مشابه است یا خیر؟ در این میان نکته ای را نیز باید مورد توجه داشت و آن این که بالاخره پاکستان در حوزه داخلی خودش باید مراقب این موضوع هم باشد که شکنندگی وضعیت داخلی پاکستان متاثر از انتقال رقابت های کشورهای دیگر به محیط داخلی اش نشود. یعنی پاکستان مراقب این موضوع باید باشد که اگر بخواهد این اختلاف ها را به داخل کشور منتقل کند، می تواند بر شکنندگی وضعیت خودش بیفزاید.

وی سپس گفت: از سوی دیگر اهمیت رابطه پاکستان با جمهوری اسلامی ایران بیش از آن چیزی است که آن را در معادله رابطه عربستان با ایران قرار بدهیم. یعنی باید حتما مرزبندی روشنی در نوع و ماهیت رابطه عربستان با ایران و عربستان با پاکستان در ارتباط با ایران در نظر بگیریم.

محمدرضا بهرامی در پایان سخنان خود را این گونه خلاصه کرد که: به اعتقاد من ما به یک تعریف مشترک نمی توانیم برسیم. نگاه عربستان به ایران لزوما با نگاه پاکستان به ایران یکسان نخواهد بود. ضمن این که پاکستانی ها بنا به دلایل نیازهای داخلی خود علاقه مندند که رابطه خود را با عربستان توسعه دهند، ترجمه این رابطه لزوما تهدید منافع ایران نیست. شاید در حوزه هایی که منافع منطقه ای ایران است نه منافع مستقیم، این تسهیلات را برای بخش های غیر دولتی فراهم کنند. به بیان دیگر در واقع سخت گیری بر روی جریان های غیر دولتی برای ورود به حوزه هایی که می تواند نگران کننده باشد، فراهم نکنند، مثل بحث هایی که در گذشته در مورد سوریه مطرح بود. دولت پاکستان رسما دخالت در امور سوریه را رد کرده است. اما می تواند جریان های افراطی که در درون پاکستان هستند در مسیری که مطلوب بعضی دیگر از کشورهای منطقه است، دخالت داشته باشند. ترجمه این موضوع به معنای آن نیست که دولت پاکستان لزوما در این مسیر قدم بر می دارد یعنی این که میان ایران و عربستان به ویژه در مورد مسائل امنیتی یکی را انتخاب کرده است. به نظر من این اتفاق نیفتاده است. در عین حال باید به این نکته هم توجه داشت که در تمامی حوزه هایی که عربستان می تواند توقعاتی که از پاکستان داشته باشد بیشتر در حوزه ارتش است و نه در حوزه دولت.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11