آتش زیر خاکستر لبنان تا اطلاع ثانوی

قرار است امروز وزیران امور خارجه کشورهای عربی بعنوان نمایندگان و برگزیدگان اتحادیه عرب وارد بیروت، پایتخت لبنان شوند تا شاید بتوانند راهی برای خروج از بحران کنونی آن کشور بدست آورند.

 

سفری که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بدلیل عدم حمایت علنی کشورهای مهم اتحادیه عرب یعنی مصر و عربستان پیش بینی می شود به شکست بیانجامد.

 

بویژه این که این سفر با پیشنهاد و حمایت گروه مخالف دولت یعنی 8 مارس انجام شده و ریاست آن نیز بر عهده قطر که تلویحا از سیاست های سوریه و گروه 8 مارس در لبنان حمایت کرده، است.

 

در همین رابطه عمرو موسی، دبیر کل اتحادیه عرب، که سه شنبه شب 13 می به دوحه رسید تا به اتفاق شیخ حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر، و دیگر اعضای کمیته 7 جانبه راهی بیروت شود در گفت و گوی خبری در فرودگاه بین المللی دوحه گفت:" بحران لبنان پس از درگیری های اخیر در آن کشور بسیار پیچیده و پرگره شده است."

 

کمیته 7 جانبه علاه بر قطر و دبیر کل اتحادیه عرب شامل وزیران امور خارجه مغرب، الجزایر، یمن، اردن، امارات متحده عربی، عمان و بحرین می شود.   

 

این گروه ساعاتی پس از ورود با نبیه بری، رئیس مجلس لبنان، دیدار کردند و قرار است در ادامه حضور خود در بیروت با فواد سنیوره، نخست وزیر آن کشور، میشل عون، رهبر جریان میهنی آزاد، و یکی از رهبران جریان 8 مارس، ولید جنبلاط، رئیس حزب سوسیالیست پیشرو، رهبر دروزی های لبنان و یکی از رهبران 14 مارس و سعد الحریری، رئیس جریان المستقبل و رهبر فراکسیون 14 مارس در پارلمان لبنان، دیدار و گفت و گو کنند.

 

نمایندگان اتحادیه عرب تلاش بسیاری دارند، گروه های درگیر در لبنان یعنی 14 مارس و 8 مارس را پای میز مذاکره بکشانند و آنها را وادار به گفت و گو کند. قرار است رهبری این مذاکرات با توافق دیگر اعضای اتحادیه عرب و گروه ها و احزاب لبنانی بر عهده قطر باشد و شیخ حمد بن جاسم خود ناقل پیغام های دو طرف به یکدیگر شود.

 

با این وجود گروه های مخالف دولت و حامیان دولت هر دو از آمدن نمایندگان اتحادیه عرب به لبنان استقبال کرده­اند. غالب گروه های 14 مارس ورود گروه 7 جانبه را به منزله بازگشایی فرودگاه بین المللی بیروت که از روز جمعه تا کنون بدلیل تحولات امنیتی اخیر تعطیل شده بود، می دانند.   

 

اما سمیر جعجع، رهبر فالانژهای لبنان و از رهبران 14 مارس، ضمن استقبال از سفر گروه 7 جانبه به لبنان نسبت به عدم موفقیت آن ابراز نگرانی کرد و گفت:" به من اطلاعاتی رسیده که نمی توانم چندان به موفقیت آمیز بودن سفر وزیران امور خارجه 7 کشور عربی به بیروت خوشبین باشم. امیدوارم آنچه به من رسیده اشتباه و نادرست باشد."

 

اما با این حال لبنانی ها تلاش دارند برای دل خوشی هم که شده نسبت به سفر گروه مامور شده از سوی اتحادیه عرب به بیروت خوشبین باشند. این خوشبینی را در میان روزنامه های روز چهارشنبه 14 می بوضوح می توان دید.

 

روزنامه النهار نزدیک به جریان 14 مارس در صفحه نخست خود نوشته است، با آمدن وزیران امور خارجه 7 کشور عربی مرحله جدیدی در لبنان آغاز شده است.

 

در همین حال احمد البدیوی، سفیر مصر در لبنان، قبل از رسیدن نمایندگان اتحادیه عرب پس از دیدار با نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان، با خوشبینی گفت:" ما نسبت به موفقیت سفر وزیران امور خارجه کشورهای عربی به لبنان خوشبینیم و فکر می کنیم اتحادیه عرب بتواند بحران جاری را حل و فصل کند."

 

روزنامه السفیر که نگاهی معتدل و نزدیک به جریان 8 مارس دارد نیز نوشت:" به نظر می رسد یکی از مهمترین مسئولیت های نمایندگان اتحادیه عرب به لبنان لغو تصمیم های اخیر دولت مبنی بر بازگشت رئیس برکنار شده فرودگاه بین المللی بیروت و اجازه دادن به حزب الله برای استفاده از شبکه مخابراتی ویژه باشد."

 

گرچه روزنامه الاخبار وابسته به 8 مارس با تیتری که بوی اتمام حجت از آن به مشام می رسد، در تیتر نخست صفحه اول خود با این مضمون نوشت:" آمدن نمایندگان اتحادیه عرب آخرین فرصت برای پایان دادن به بحران یا بازگشت به شورش است."

 

همان طور که در مطالب گذشته نیز بدان اشاره شد، نمی توان به موفقیت آمیز بودن سفر هیات عربی به لبنان چندان خوشبین بود. تقریبا همه گروه های سیاسی بر این نکته تاکید دارند، مشکل لبنان در ابتدا باید در خارج از لبنان حل و فصل شود تا در درون به راه حلی برسد. در خارج از لبنان این ماجرا حل و فصل نشده است. سوریه و متحدانش با لبنان و متحدان آن مشکل اساسی دارند و این مشکل به گفته دیپلمات­های نزدیک به اتحادیه عرب در نشست فوق العاده وزیران امور خارجه اتحادیه عرب در قاهره بخوبی خود را نشان داده است.   

 

در آن نشست علنا موضوع لبنان اعضای اتحادیه عرب را به دو گروه تقسیم کرد. یک گروه کشورهای حامی حزب الله و سوریه بودند که از جمله آنها می توان به الجزایر، لیبی و قطر اشاره کرد و در مقابل کشورهای عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، مصر و اردن قرار گرفتند.   

 

اختلاف های این دو جریان به اندازه ای بالا گرفت که در جریان نشست اتحادیه عرب رسما به پرخاش به یکدیگر پرداختند که بنا به گزارش ها تاثیر مستقیم بر بیانیه نهایی نشست اتحادیه عرب گذاشت.   

 

در درون لبنان نیز اوضاع کاملا متشنج است. بر خلاف آنچه در روزهای پایانی درگیری ها تصور می شد مبنی بر این که دو طرف قصد دارند پای میز مذاکره بنشینند اکنون وضع کاملا تغییر کرده و تهدید بویژه از سوی جریان 14 مارس لحظه به لحظه افزایش می یابد.   

 

سعد حریری روز گذشته در مراسم بازگشایی شبکه های تلویزیونی، رادیویی و تلویزیون خود بشدت از حزب الله انتقاد کرد و با متهم کردن ایران و سوریه در حمایت از فعالیت های حزب الله در تحولات اخیر مدعی شد، ایران و سوریه تلاش می کنند با قدرت سلاح، سرکوب، ترور و اشغال بیروت سلطه خود را بر لبنان حکمفرما کنند. 

 

وی همچنین حزب الله را بدلیل حمله به موسساتی که پدرش بنیان نهاده بود، در ادامه افزود:" آنها با این کار مجددا رفیق حریری را ترور کردند." 

 

حال با این دیدگاه قرار است گروه نمایندگان اتحادیه عرب پا به لبنان بگذارد. با این تصور و با سابقه ای که کشورهای عربی درباره موضع گیری در برابر تحولات خود داشته اند، آیا می توان گفت، سفر این گروه موفقیت آمیز خواهد بود؟   

 

علاوه بر آنچه در بالا گفته شد، موضع گیری های تازه کشورهای عربستان در برابر ایران و سوریه نیز بر گره موجود افزوده است. سعودالفيصل، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، روز 13 می در نشست خبرى در رياض که مستقيم از شبکه خبرى الجزيره و العربيه پخش شد، اقدام معارضان در لبنان را کودتا خواند و مدعى شد:" اگر ايران از کودتا در لبنان حمايت کند روابط تهران با عربستان و جهان عرب تحت تاثير قرار خواهد گرفت."

 

وزير امور خارجه عربستان سعودى، ايران را به دخالت در امور داخلى لبنان متهم و مدعى شده بود:" اين، ايران است که اين جنگ فراگير را مديريت مى‌کند و حزب‌الله هم مى‌خواهد حکومت ولايت فقيه را بر لبنان حاکم کند، اما وظيفه ما اين است که هر آنچه را در توان داريم به کار ببنديم تا جلوى اين جنگ را بگيريم."

 

وزير امور خارجه عربستان همچنين از طرف‌هاى منطقه‌اى خواست دست از دخالت در امور داخلى لبنان بردارند.   

 

فيصل درباره ادامه اوضاع کنونى در لبنان و پيامدهاى احتمالى آن هشدار داد و گفت:" عربستان از تمام اقدام­های دولت لبنان براى مقابله با بحران­های جارى در آن کشور حمايت مى‌کند."

 

اما اظهارات سعود الفیصل از سوی ایران نیز بی پاسخ نماند. محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران، با شرکت در یک کنفرانس خبری در تهران اظهارات وزیر امور خارجه عربستان را از روی عصابنیت دانست و گفت:" به احترام ملک عبدالله پادشاه عربستان به ایشان پاسخی نمی دهم." 

 

رئیس جمهوری ایران همچنین گفت:" ایشان از روی عصبانیت آن اظهارات را اظهار داشته­اند و ما منتظر می­شویم پس از این که اعصابشان آرام شد نظرمان را اعلام کنیم."

 

وی در ادامه افزود:" گمان می­کنم ایشان نظرات شخصیش را گفته است و گمان نمی­کنم قبل از آن با ملک عبدالله تنظیم کرده باشد."

 

رئیس جمهوری ایران تاکید کرد:" ایران تنها کشوری است که در لبنان دخالت ندارد."

 

احمدی نژاد همچنین گفت:" ما و ملک عبدالله قبلا توافق کرده بودیم آقای متکی و سعود الفیصل با یکدیگر تماس داشته باشند تا بتوانند راه حلی برای لبنان بیابند اما آقای سعود الفیصل این پیشنهاد را نپذیرفت."

 

در همین حال روزنامه لبنانى الاخبار با انتشار مذاکرات وزيران امور خارجه کشورهاى عضو اتحاديه عرب در نشست يکشنبه 11 می در قاهره نوشت:" در اين نشست که 10 ساعت به طول انجاميد، مشاجرات لفظى شديدى بين وزير امور خارجه عربستان سعودى و يوسف احمد نماينده سوريه در اتحاديه عرب درگرفت که این مشاجره با دخالت عمرو موسى دبيرکل اين اتحاديه به پایان رسید."

 

الفيصل در سخنانى طولانى، تحولات مردمى جارى در بيروت در روزهاى اخير را جنگى ديوانه‌وار خواند و مدعی شد، عامل اين جنگ حزب‌الله لبنان است. 

 

وى با توهين به سيد حسن نصرالله او را شارون خواند و مدعى شد:" اين دو نفر، هر دو با اشغال بيروت موافقند." 

 

وى کابينه فواد سنيوره را دولت قانونى دانست و گفت:" اکنون اين دولت با يک جنگ فراگير مواجه است و ما به عنوان سران جهان عرب، نمى‌توانيم دست‌بسته بنشينيم."

 

وزير امور خارجه عربستان سعودى درادامه با انتقاد از ایران مدعی شد:" ايران اين جنگ فراگير لبنان را مديريت مى‌کند و حزب‌الله هم مى‌خواهد حکومت ولايت فقيه را بر لبنان حاکم کند. ما وظيفه داریم هر چه در توان داريم به کار ببنديم تا جلوى اين جنگ را بگيريم."

 

وى افزود:" بايد لبنان را نجات دهيم و در اين راه، حتى اگر بشود نيروهاى عربى را به سرعت به لبنان اعزام کنيم و آنها را در سطح اين کشور مستقر کنيم تا امنيت به آن بازگردد و از دولت قانونى حاکم حمايت شود."

 

سعود الفيصل ادامه داد:" بايد اولاً همين الآن بيانيه‌اى صادر کنيم و در آن آشکارا حزب‌الله و ايران را به علت اشغال بيروت محکوم کنيم و به افراد مسلح هشدار دهيم از اين جنگ دست بردارند و عقب‌نشينى کنند. ثانیا از دولت سنيوره حمايت کنيم و از اين دولت به خاطر مقاومتش سپاسگزارى کنيم و از موضع آن حمايت کنيم."

 

در اين هنگام به محض قطع سخنان الفيصل، نماينده سوريه اجازه خواست و گفت:" وليد المعلم، وزير امور خارجه سوريه، به دلايل خاصى در اين نشست حضور ندارد اما دمشق، مسائل جارى در لبنان را يک مسأله داخلى مى‌داند و قصد دخالت در آن را ندارد اما متأسفانه وزير امور خارجه عربستان قبل از همه وارد قضيه شده و حرف‌هاى گمراه‌کننده­ای می­زند که مرا مجبور می­کند وارد بحث شوم تا اظهارات وى واقعى قلمداد نشود." 

 

يوسف احمد در ادامه خطاب به اين مقام سعودى گفت:" شما الآن موضع حقيقى خود را آشکار کرديد و نشان داديد که از يک گروه خاص در لبنان عليه گروه ديگر حمايت مى‌کنيد."

 

وى خطاب به فيصل افزود:" اولا تو مى‌گويى دولت لبنان قانونى است در حالى که همه ما مى‌دانيم اين کابينه تنها يک کابينه تشريفاتى است و نماينده همه لبنانى‌ها نيست بلکه تنها بخشى از آنها را نمايندگى مى‌کند. ثانیا وقتى تو خواستار اعزام نيروى عربى به لبنان مى‌شوى به اين معناست که از اعراب مى‌خواهى براى جنگ با اکثريت لبنانى‌ها به اين کشور سرازير شوند و از سمير جعحع، جاسوس و مزدور اسرائيل که امروز همپيمان شما شده دفاع کنند." 

 

در اين هنگام سعود الفيصل سخنان يوسف احمد را قطع کرد و گفت:" او هم‌پيمان ما نيست." 

 

نماينده سوريه پاسخ داد:" همپيمان شماست و از سوى شما حمايت مى‌شود و پول می گیرد. آيا تو مى‌خواهى نظراتت را به ما تحمیل کنی و بگويى ايران دشمن ما است نه اسرائيل که هر روز بدون هیچ وقفه ای کودکانمان را مى‌کشد. تو در حالى خواستار اعزام نيرو به لبنان مى‌شوى که در جريان جنگ 33روزه يک گوشه نشستى و از جايت تکان نخوردى در حالى که اسرائيل لبنان را بى‌وقفه بمباران مى‌کرد. چرا آن موقع به فکر اعزام نيرو براى مقابله با اشغالگرى اسرائيلى‌ها نيفتادى؟" 

 

نماينده سوريه تاکید کرد:" تو از حزب‌الله به ‌صورت دشمن ياد مى‌کنى در حالى که هم خودت و هم همه ما مى‌دانيم که اين حزب، با آنچه در روز اول تأسيسش بود بسيار تفاوت دارد و قربانيان زيادى براى لبنان و امت خود تقديم کرده، در حالى که هيچ کس چنين هزينه‌اى نمى‌کند مگر اينکه خير کشور خود را بخواهد."

 

وى افزود:" ايران همواره در کنار مسائل اعراب ايستاده و حامى ما بوده اما تو مى‌خواهى به ما تلقين کنى که ايران دشمن است. مدتى پيش، وقتى در نشست غير علنى اتحاديه عرب، پرونده روابط ايران و اعراب را بررسى کرديم همه حضور داشتند اما هيچ کس نگفت، با اين مشکلات مواجه است و اين نشان مى‌دهد که عربستان سعودى مى‌خواهد نگرانى‌هاى خودش را به خورد ما بدهد و اين چيزى است که ما نمى‌توانيم آن را بپذيريم."

 

در اين هنگام الفيصل، بار ديگر وارد بحث شد و ادعا کرد:" ايران از کودتا حمايت مى‌کند و تو با من به گونه ای حرف مى‌زنى گویی که ما طرفدار اسرائيل هستيم. اگر بار ديگر اين حرف‌ها را تکرار کنى من موضع ديگرى اتخاذ می کنم."

 

نماينده سوريه نيز با عصبانيت پاسخ داد:" من را تهديد نکن! اگر بخواهى با من جور ديگر صحبت کنى چيزى از من خواهى شنيد که پيش از اين از هيچ کس نشنيده باشي." 

 

از بامداد سه شنبه 14 می تانک ها و سربازان ارتش لبنان تمام خیابان های بیروت، طرابلس و منطقه جبل را احاطه کردند. تمام گروه های شبه نظامی از خیابان ها خارج شده و به گزارش خبرگزاری ها خیابان های بیروت خالی از هر گروه شبه نظامی است.   

 

با این حال گفته می شود درگیری های محدودی در منطقه کوچکی از طرابلس جریان دارد. شاهدان عینی نیز گزارش دادند، خیابان های اصلی بیروت از جمله خیابان منتهی به فرودگاه بسته است و تعطیلی مدارس نیز ادامه دارد. اما مراکز خرید، شرکت­ها و محله­های تجاری به فعالیت روزانه خود ادامه می دهند. 

 

در روستاهای «الجبل» و «مدنه» که عمدتا دروزی نشین هستند و در دو روز گذشته شاهد درگیری های شدیدی با وفاداران 8 مارس بودند نیز آرامش برقرار است و شبه نظامیان حزب سوسیالیست پیشرو به رهبری ولید جنبلاط سلاح های خود را به حزب رقیب یعنی طلال ارسلان تحویل می دهند تا وی نیز این سلاح ها را تحویل ارتش دهد.

 

ارسلان در این باره گفت:" شبه نظامیان حزب سوسیالیست پیشرو بیشتر دفاتر و مکان های تحت کنترل خود در منطقه عالیه را تحویل داده اند و فقط منتظریم انبارهای اسلحه و سلاح های سنگین خود را نیز تحویل دهند."

 

اکنون ارتش در روستاهای الجبل و مدنه متمرکز شده و نیروهای خود را در خیابان ها متمرکز کرده است.   

 

اما همان طور که بسیاری از کارشناسان پیش بینی می کنند، این اتفاق ها آتش زیر خاکستر است. هنوز خطر در کمین ملت لبنان است و هر آن بیم آن می رود که آتش آشوب دوباره شعله ور شود. به اعتقاد تحلیلگران عمده این آرامش بدلیل حضور مستقیم ارتش در خیابان ها و احترام برای رسیدن وزیران امور خارجه کشورها عربی و نمایندگان اتحادیه عرب است.  

 

شاهد این موضوع را می توان در گزارش روزنامه لوس آنجلس تایمز دید. این روزنامه در تاریخ 14 می به نقل از کارشناسان امنیتی و مقام های عالی رتبه لبنانی گزارش داد، گروه اکثریت در لبنان با حمایت ایالات متحده اقدام به تشکیل یک گروه شبه نظامی سنی تحت پوشش شرکت های ویژه امنیتی کرده اند.  

 

بنا به این گزارش این نیروها اکنون در حال آموزش جدی در مناطق تحت حمایت سعد حریری هستند تا در صورت وقوع درگیری نظامی بتوانند از خود در برابر نیروهای حزب الله دفاع کنند.   

 

پیش از این در زمان آغاز درگیری ها نظامیان وفادار به جریان المستقبل تنها یک شب توانستند در برابر نیروهای حزب الله مقاومت کنند و پس از استمرار درگیری ها سلاح های خود را تحویل داده و تسلیم نیروهای حزب­الله شدند. این موضوع نگرانی شدیدی را در میان جریان المستقبل و متحدانش بوجود آورد و باعث شد به فکر تاسیس یک گروه شبه نظامی برای هر گونه مقابله احتمالی با حزب الله بیافتند.

 

برخی از نیروهای وفادار به جریان المستقبل از رهبران این جریان گله مندند که در هنگام حمله وفاداران حزب الله به آنها خیانت کرده و از خود واکنشی نشان نداد و دفترها و مراکز خود را بدون کوچکترین مقاومتی به نیروهای حزب الله تسلیم کرده است.   

 

یکی از این افراد در گفت و گو با این روزنامه گفت:" ما تنها توانستیم برای چند ساعت مقاومت کنیم. زیرا به سرعت سلاح و ذخایرمان به پایان رسید. وقتی به خود آمدیم، دیدیم کاملا محاصره شده ایم و تمام راه ها به روی ما بسته شده است. سعد حریری نیز قبل از این که حلقه محاصره تنگ تر شود به سرعت محل را ترک کرد و ما را تنها گذاشت و ما مجبور شدیم به تنهایی از خودمان دفاع کنیم." 

 

رئیس گروه امنیت ویژه بیروت نیز که بدلیل حساسیت این موضوع نخواست نامش فاش شود، در این باره گفت:" این گروه شبه نظامی سنی هنوز آماده نشده است. نمی توان ارتشی را ظرف یک سال ایجاد کرد حتی اگر میلیون ها دلار خرج آن شود. اعضای چنین ارتشی باید کاملا جان برکف باشند و به آنچه انجام می­دهند ایمان داشته باشند و برای هدفشان از قلب و جان آماده مرگ شوند." 

 

کارمندان شرکت سکیور پلاس نیز اعلام کردند، جریان المستقبل بدنبال تشکیل چنین گروه شبه نظامی است.   

 

روزنامه واشنگتن پست نیز در شماره 14 می خود نوشته است:" شرکت های امنیتی ویژه ای که قرار است با جریان المستقبل همکاری کنند از مهمترین افراد امنیتی ای تشکیل شده اند که قادرند به سرعت با گروه های افراطی همچون القاعده، گروه های تندرو مستقر در اردوگاه های پناهندگان و حتی بعضی از گروه های افراطی حزب الله ترکیب شوند."

 

شرکت سکیور پلاس شرکتی است وابسته به جریان المستقبل که شیوه عملش نگرانی های بسیاری را در دستگاه امنیتی لبنان بوجود آورده است.

 

مسئولان نزدیک به حزب الله تاکید کردند، فعالیت های این شرکت را بطور کامل و دقیق زیر نظر دارند و تلاش می کنند رشد تهدیدآمیز آن را تحت کنترل داشته باشند.

 

شرکت سکیور پلاس پیش از این یک شرکت کوچک بود اما از سال گذشته رفته رفته تبدیل به یک مجموعه امنیتی بزرگ شد که توانست سه هزار نیرو به دور خود جمع کند که اکثر آنها افراد فقیر سنی ساکن در شمال لبنان هستند که با خود تفنگ و سلاح های سبک حمل می کردند. این افراد از سال گذشته بتدریج به عضویت شرکت سکیور پلاس در آمده اند.   

 

یکی از مقام های عالی رتبه این شرکت گفته است:" در صورتی که درگیری در کشور بوقوع بپیوندد ما هزاران جوان آماده رزم در اختیار داریم که در سراسر کشور پراکنده­اند و با لباس های عادی میان مردم زندگی می کنند. "

 

حقوق هر کدام از اعضای این گروه شبه نظامی 350 دلار در ماه است که روزانه 8 ساعت کار می کنند و بطور مداوم از دفاتر، مراکز و مناطق تحت نفوذ جریان المستقبل محافظت می کنند.   

 

برخی از مقام های مسئول این گروه مدعی هستند، نیروهای این گروه بطور رسمی سلاح حمل می­کنند و همیشه مسلح هستند. همچنین برخی از سلاح های خود را از حزب­الله خریداری می­کنیم.