تعهدی که واشنگتن زیرپا گذاشت

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا با اتخاذ تصمیم عدم صدور ویزا برای حمید ابوطالبی-گزینه تهران برای تصدی سمت نمایندگی ایران در سازمان ملل- کنگره را خوشحال کرد اما در عین حال اقدامی را انجام داد که می تواند بر روند مذاکرات هسته ای تاثیرگذار باشد.

کریستین ساینس مانیتور در این زمینه نوشت: تصمیم به عدم صدور ویزا برای ابوطالبی پس از آن اتخاذ شد که کنگره آمریکا طرحی را در این زمینه به تصویب رساند. جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید می گوید دولت اوباما دولت تهران و سازمان ملل را در جریان این تصمیم قرار داده است.

این در حالی است که به گزارش این روزنامه آمریکایی، تصمیم آمریکا مغایر با تعهد این کشور نسبت به سازمان ملل است. آمریکا و سازمان ملل در سال 1947 پیمانی را به امضاء رساندند که به موجب آن واشینگتن باید به هر نماینده ای که کشورهای عضو سازمان ملل معرفی می کنند، ویزا بدهد. مگر اینکه شخص معرفی شده تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی آمریکا باشد. از سوی دیگر کاخ سفید در حالی این تصمیم را اتخاذ کرده است که می کوشد از فرصت روی کار آمدن حسن روحانی، رئیس جمهور میانه روی ایران برای بهبود روابط با تهران استفاده کند. همچنین آمریکا به همراه انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان، گروه 1+5 را تشکیل می دهند که طرف مذاکرات هسته ای با ایران است. هدف از این مذاکرات حل و فصل دیپلماتیک مجادله هسته ای ایران اعلام شده است.

وزارت خارجه ایران می گوید هرگونه تلاش برای مخالفت با ورود ابوطالبی به خاک آمریکا غیر قابل پذیر است. از سوی دیگر وزارت خارجه جمهوری اسلامی تاکید دارد که ابوطالبی دیپلماتی ماهر است که پیش تر سفیر ایران در ایتالیا، بلژیک و استرالیا بوده است.

تحلیلگران می گویند شرایط چند هفته اخیر دولت اوباما را بر سر دوراهی نقض پیمان مصوب 1947 یا مخالفت با مصوبه کنگره قرار داد. دولت اوباما که در میانه راه مذاکرات هسته ای دشوار و پیپچیده با ایران قرار دارد، شاید در دل آرزو می کند که ای کاش ایران از آغاز این انتخاب را انجام نداده بود و ابوطالبی را برای این سمت معرفی نمی کرد.

اکنون به نظر می رسد که کاخ سفید به تهران توصیه می کند شخص دیگری را برای نمایندگی سازمان ملل پیشنهاد کند. اما تهران هیچ نشانه ای دال بر عقب نشینی از تصمیم خود ارسال نکرده است. از آنجایی که انتخابات میان دوره ای سال 2014 در ایالات متحده پیش رو است، دولت اوباما یا باید خشم کنگره را به جان بخرد، یا اینکه خود را برای یک مجادله بین المللی آماده کند. به طور حتم با مخالفت آمریکا با صدور ویزا برای ابوطالبی، پرسش هایی در این زمینه مطرح خواهد شد که آیا نیویورک استحقاق میزبانی از مقر سازمان ملل را دارد یا خیر.

قراردادی که هری ترومن، رئیس جمهور اسیق آمریکا امضاء کرده و کنگره نیز با آن موافقت کرده است حاکی از آن است که آمریکا باید به عنوان میزبان مقر سازمان ملل به نمایندگان کشورهای عضو ویزا بدهد تا به مقر این سازمان در نیویورک دسترسی داشته باشند.

گزارش ها حاکی از آن است که آمریکا تا  کنون هیچگاه با صدور ویزا برای نمایندگان ایران در سازمان ملل مخالفت نکرده، هرچند که محدودیت هایی را برای خروج آنها از نیویورک در نظر گرفته است. از سوی دیگر ویزای آمریکا باوجود مخالفت شدید کنگره برای افرادی مانند فیدل کاسترو، معمر قذافی و رابرت موگابه صادر شده است.

آمریکا تنها یک بار با صدور ویزا برای رهبر یک کشور مخالفت کرد: در سال 1988، آمریکا به یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی بخش فلسطین ویزا نداد و موجب شد 151 کشور در سازمان ملل اقدام آمریکا را محکوم کنند. آنها در بیانیه خود خاطرنشان کردند که آمریکا قوانین بین المللی را به عنوان کشور میزبان سازمان ملل نقض کرده است. تنها آمریکا و اسرائیل بودند که به این قطعنامه رای منفی دادند.

با این وجود آمریکا از زمانی که دفتر سازمان ملل در نیویورک افتتاح شده، اصرار دارد که از حق توجه به نگرانی های امنیت ملی خود برخودار است و می تواند در زمینه صدور ویزا برای خارجی ها این ملاحظه را اعمال کند.

لری جانسون، دستیار سابق سازمان ملل در امور حقوقی می گوید: کنگره در سال 1947 به طور یکجانبه بندی را به توافقنامه آمریکا و سازمان ملل اضافه کرد که می گوید هیچ چیز نباید موجب حذف یا تضعیف حق آمریکا در حفظ امنیت ملی اش شود. با این وجود کنگره محدوده سازمان ملل را از این استثنا جدا کرده است.

برخی تحلیلگران می گویند، اوباما با طرح مصوب کنگره گزینه دیگری جز مخالفت با درخواست ویزا برای ابوطالبی نداشت. البته در گذشته مواردی بوده است که دولت آمریکا به طور غیر رسمی نارضایتی خود را از معرفی سفیر یک کشور به اطلاع مقامات آن رسانده است یا اینکه عقب نشسته تا مراحل عادی بررسی درخواست ویزا طی شود .

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 23 فروردین 1393 / باز انتشار: چهارشنبه 27 فروردین 1393