احمدی نژاد زدایی شیخ دیپلمات در نیویورک

دیپلماسی ایرانی: نخستین باری که محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق ایران در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد، باور داشت که هاله نوری اطراف اش را احاطه کرده بود. او چندی بعد در جمع روحانیون گفت که احساس کردم فضا تغییر کرد و برای 27 تا 28 دقیقه رهبران جهان که در این مجمع حاضر بودند، پلک نمی زدند. وی افزود: مبالغه نمی کنم با هاله نور احاطه شده بودم و دستی نیز جمعیت را روی صندلی های شان نگاه داشته بود و آنها چشم ها و گوش های شان را برای دریافت پیام جمهوری اسلامی باز کرده بودند.

برای هشت سال، این رئیس جمهور محافظه کار، حاظران در مجمع عمومی سازمان ملل را به صلح و دوستی و برابری فراخواند و در ضمن از رو به زوال نهادن غرب و نابودی رژیم صهیونسیتی سخن گفت. در چند سال آخر نیز احمدی نژاد می گفت ایران در برابر تحریم های سنگین، ایستادگی می کند.در این سال ها، ایران برنامه های هسته ای خود را پیش برد و در مقابل آمریکا و غرب قرار گرفت. در نتیجه پیروی از سیاست های تند، ریسک جنگ نیز افزایش یافت.

دعوت به همکاری

اما امسال حسن روحانی میانه رو، به عنوان رئیس جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک حاضر می شود و احتمالا هدف وی پاک کردن خاطره احمدی نژاد از ذهن مستمعین است. علی واعظ، تحلیلگر مسائل ایران در  گروه بین المللی بحران، می گوید: هدف بازسازی آسیبی است که احمدی نژاد وارد کرد. تهران می خواهد نشان دهد که اکنون یک پراگماتیست روی کار است.

حسین موسویان، مذاکره کننده سابق هسته ای که به گزارش روزنامه کریستین ساینس مانیتور، روابط نزدیکی با دولت جدید دارد، می گوید:مبنای احمدی نژاد بر مقابله بود حال آنکه روحانی ادبیات تحریک برانگیز ندارد و به طور حتم جهان را به همکاری،صلح و تعامل دعوت می کند.

معدودی از کارشناسان انتظار ایجاد تغییراتی در تعهدات بنیادین ایران در برنامه های هسته ای یا تغییر استراتژی مقاومت در برابرآمریکا، اسرائیل و نفوذ غرب را دارند. اما پتانسیل تغییرات مثبت با توجه به پیروزی غافلگیر کننده روحانی در انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد. همچنین به نظر می رسد مقام رهبری در مذاکرات هسته ای و احتمال برقراری رابطه با آمریکا و سیاست خارجی، به روحانی اختیاراتی داده اند. رهبری اخیرا با اشاره به مثالی از ورزش کشتی، از نرمش قهرمانانه سخن گفته اند.

ایجاد توازن

این در حالی است که چالش های پیش روی روحانی بسیار جدی است. او باید آمریکا و قدرت های جهانی را مجاب کند که به دنبال تعدیل تنش ها و حل مساله هسته ای بر مبنای شفافیت و دیپلماسی و نه تفکر مقابله جویانه است. اما رئیس جمهور جدید ایران باید ضمن پیروی از رویکرد دیپلماتیک؛ به منتقدان محافظه کار خود اطمینان دهد که بر سر اصول انقلابی مصالحه نمی کند. بسیاری از حامیان اصلاح طلب روحانی امیدوارند که او بر اختلافات داخلی پل بزند و به تعدیل فشارها کمک کند.

روحانی از حلقه های داخلی حاکمیت جمهوری اسلامی می آید که از روزهای نخستین پس از انقلاب اسلامی در پست های کلیدی حضور داشته و برای مدتی نیز عهده دار سمت مذاکره کننده ارشد در پرونده هسته ای ایران بوده و توافقی را انجام داده که همچنان مورد انتقاد برخی تندروها قرار دارد. اما روحانی امروز از حمایت مقام رهبری برخوردار است. ایشان از همه خواسته اند که به دولت جدید کمک کنند.

موسویان که زمانی معاون روحانی بوده، می گوید: مقام معظم رهبری به طور سنتی دست کم در دو سال نخست از رئیس جمهور و دولت جدید حمایت می کنند و حتی در مواردی که برخی اختلاف نظر ها وجود داشته باشد، صبوری به خرج داده و به حمایت خود ادامه می دهند.

این در حالی است که تا زمانی که مقام رهبری و روحانی در سیاست خارجی توافق داشته باشند، منتقدان نیز تاثیری نخواهند داشت. از سوی دیگر رهبری به دنبال بهبود وجهه ایران هستند. ایشان چندی پیش خاطرنشان کردند که یکی از منافع شرایط جاری، روی کار آمدن یک دولت جدید با اعضایی توانمند و مصمم  است که به کشور در جهت دستیابی به اهداف اش، کمک می کنند. با این حال ایشان همچنان یادآور می شوند که قرن ها درگیری عمیق بین جهان اسلام و غرب همچنان ادامه دارد و مشخص نیست اصول انقلابی غیر قابل تغییر در ایران می تواند تا چه اندازه در توانایی روحانی برای مذاکره در مساله هسته ای یا تعامل با غرب تاثیر گذار باشد. به بیان دیگر برخی تحلیلگران بر این باورند که تغییر رئیس جمهور در ایران روش ها و تاکتیک های مذاکره ای را تغییر می دهد اما به معنی متحول شدن استراتژی نیست.

تفاوت روحانی با احمدی نژاد

برای اغلب مردم و تحلیلگران تفاوت روحانی به عنوان یک دیپلمات ماهر و خندان با احمدی نژاد کاملا واضح است. او در نخستین روزهای روی کار آمدن اولویت ها و شیوه اداره دولت اش را تشریح کرد. روحانی بسیاری از چهره های شاخص ، باتجربه و تحصلیکرده را به به کابینه خود ملحق کرد.  او علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه سابق را به عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی معرفی کرد و به جای او محمد جواد ظریف به وزارت خارجه رفت. شمخانی نیز برای سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی انتخاب شد. موسویان می گوید: شما نمی توانید بهتر از این سه نفر پیدا کنید. در شرایط کنونی ایران، نمی تواند کسی را بهتر از این افراد پیدا کرد. مذاکره کننده سابق هسته ای ایران افزود: نشانه هایی که از اظهارات ظریف دریافت می شود و متن توییت های او، همان رویکردی است که روحانی به دنبال آن است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 30 شهریور 1392/ باز انتشار: چهارشنبه 3 مهر 1392