اجازه دهید ایران ،سیاست سوریه خود را داشته باشد

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات ژنو 2 در مورد سوریه هم بدون نتیجه به پایان رسید، هرچند که هیچ کس انتظار نداشت این مذاکرات دستاورد ملموسی به همراه داشته باشد. بی اعتمادی دوجانبه در بحران سوریه و تفاوت دیدگاه ها از جمله موانع در راه رسیدن به راه حل به شمار می رود. ایالات متحده، اتحادیه اروپا و عربستان سعودی بر کنار رفتن بشار اسد از قدرت تاکید دارند اما اسد با حمایت روسیه و ایران از این اقدام خودداری می کند.

 از بین دو حامی قدرتمند بشار اسد، روسیه در مذاکرات ژنو 2 حضور داشت، اما ایران این مذاکرات را از دوردست تماشا می کرد و این یک مشکل است. ایران باید بخشی از تلاش های بین المللی به منظور حل بحران سوریه باشد. مخالفان حضور ایران در این تلاش ها، دلایل زیادی را بر می شمارند که طیف آنها از ادعای دخالت تهران در جنگ شهری سوریه تا تامین بودجه و تسلیحات و آموزش نیروهای سرکوب کننده گسترده است. این در حالی است که  سوریه برای منافع استراتژیک ایران حیاتی است و جمهوری اسلامی ایران با هر توافقی که  این مهم لحاظ نشده باشد، مخالفت می کند. بنابراین نادیده گرفتن نقش ایران در سوریه، کوته بینانه، غیر واقع بینانه و حتی یک تهدید برای روند صلح به شمار می رود. البته تنها به این دلیل نیست که باید از ایران استفاده کرد، در صورتی که ایران در روند صلح سوریه مشارکت داده شود، نقش سازنده تری نیز ایفا خواهد کرد.

ایران مدت هاست که می خواهد به عنوان قدرت منطقه ای شناخته شود و در جامعه بین المللی، فاکتور مهمی به شمار برود. ایران می کوشد در زمینه بحران ها و مسائل منطقه ای نقش آفرینی کند به همین دلیل روابط نزدیکی با حزب الله، حماس و اسد دارد. از سوی دیگر پس از حمله آمریکا به عراق، ایران به یک نیروی بزرگ در عراق تبدیل شده و در افغانستان نیز نفوذ زیادی دارد. در تمامی این زمینه ها ایران قادر است از سرمایه گذاری های برون مرزی اش به نفع منافع استراتژیک اش بهره برداری کند.

اما دور نگاهداشتن ایران از ژنو 2 نشان داد که استراتژی تهران در حمایت از سازمان هایی خارج از مرزهایش، آن نتیجه ای را که تهران به دنبال آن بود، به همراه نداشته است. حمایت ایران از این گروه ها  موجب نارضایتی بسیار از همسایگان عرب اش شده است. آنچه بین ایران و عربستان می گذرد، در واقع یک جنگ سرد است.

البته با روی کار آمدن دولت روحانی ، تهران مسیر بهبود روابط با جامعه بین المللی را پیش کشیده است و این رویکرد دست کم در مذاکرات هسته ای تا حدودی ثمربخش بوده است. باوجود بیرون ماندن ایران از ژنو 2، دیپلماسی لبخند روحانی در داووس به نمایش گذاشته شد و روحانی گفت آغوش ایران به روی سرمایه گذاران خارجی باز است.

باتوجه به دیپلماسی جدید ایران، کنار ماندن تهران از روند تلاش ها برای حل بحران سوریه، برای تهران خوشایند نیست. هرچند که پس گرفته شدن دعوت از ایران در واقع یک هدیه برای این کشور بود. چرا که در غیر این صورت ایران نیز ناگزیر می شد مسئولیت بخشی از آنچه که در سوریه می گذرد را بپذیرد. اما با خارج ماندن از کنفرانس ژنو 2، ایران  می تواند هرگونه که می خواهد سیاست خود را در مورد سوریه پیش ببرد. به این ترتیب دور نگاهداشتن ایران از تلاش های مربوط به سوریه یک اشتباه است. به بیان دیگر باید به ایران اجازه داد به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه سوریه نقش آفرینی کند و سیاست های خود را داشته باشد. در غیر این صورت بحران سوریه روز به روز پیچیده تر می شود.  

شاید برخی منتقدان با این دیدگاه مخالف باشند ، اما ایران می تواند نقشی سازنده در بحران سوریه داشته باشد. ایران نمی خواهد سرمایه گذاری استراتژیک خود را در سوریه از دست بدهد اما درعین حال می خواهد عضوی قابل توجه در جامعه بین المللی باشد. این زمینه ای است که در آن می توان مصالحه کرد. خارج ماندن ایران از روند مربوط به سوریه و حاشیه نشینی دیپلماتیک ایران به خصوص در مقایسه با عربستان سعودی، موجب تندر تر شدن مواضع تهران شده است. در صورتی که ایران تعامل اقتصادی و سیاسی گسترده تری را با جامعه بین المللی بخواهد، می تواند مواضع خود را نیز در مورد سوریه تعدیل کند. در صورتی که ایران در گفت و گوهای مربوط به سوریه حضور داشته باشد، در واقع فرصت این تصمیم گیری به تهران داده می شود.

منبع: war on the rocks / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: چهارشنبه 16 بهمن 1392/ باز انتشار: دوشنبه 21 بهمن 1392