دستور کار آمریکا برای دور بعدی مذاکرات با ایران

دیپلماسی ایرانی: اکنون که دولت اوباما به توافق هسته ای مقدماتی با ایران دست یافته، مقامات در حال طراحی استراتژی برای مرحله تعیین کننده بعدی در شش ماه آینده هستند، که هدف آن دست یافتن به توافقی جامع تر و گسترده تر است.مذاکرات مرحله بعد، آنگونه که مقامات آن را توصیف می کنند، دشوار تر است چرا که ایالات متحده و شرکای مذاکره کننده اش به دنبال بی مصرف کردن بخشی از برنامه های هسته ای ایران هستند، نه اینکه به سادگی این بخش را به حال تعلیق درآورند. یک پیچیدگی دیگر این است که مذاکره کنندگان در دور بعدی با فشار بیشتری از جانب تندروها در اسرائیل، کنگره و تهران مواجه خواهند بود.

اگر توافق مقدماتی به طور بسیار محرمانه ای از طریق کانال پشت پرده ایجاد شده توسط عمان شکل گرفت، دور دوم مذاکرات باید بسیار علنی تر باشد.در حالی که استراتژیست های دولتی به دنبال توافقی جامع هستند، اولویت های متعددی نیز دارند. این مذاکرات بسیار دشوار تر از گفت و گوهایی خواهد بود که در اوایل هفته به تعلیق شش ماهه برنامه های هسته ای ایران منجر شد. ایالات متحده پس از آزاد کردن 7 میلیارد دلار از اموال بلوکه شده ایران، همچنان به استفاده از تحریم ها به عنوان یک ابزار نیاز دارد، و در عین حال تهدید به تحریم های بیشتر در صورت شکست مذاکرات نیز باید مطرح شود.

آنچه در زیر می آید دستور کاری است که دیوید ایگناتیوس ، ستون نویس مشهور واشینگتن پست برای مذاکره کنندگان پیش بینی می کند:

نخست، ایالات متحده نمی خواهد هیچ راکتور آب سنگینی در ایران فعالیت کند که البته شامل راکتور اراک نیز می شود. این راکتورها می توانند پلوتونیوم تولید کنند که در ساخت بمب کارایی دارد و یک بخش خطرناک و غیر ضروری در برنامه های هسته ای صلح آمیز محسوب می شود.

دوم، ایالات متحده ایران را برای کاهش شمار سانتریفوژها تحت فشار قرار می دهد. در حال حاضر اندکی بیش از 19 هزار سانتریفوژ در ایران وجود دارد که آمریکا می خواهد تعداد آنها به نصف برسد. واشینگتن هم اکنون می گوید که در توافق جامع تر راه برای حق غنی سازی ایران به منظور استفاده صلح آمیز باز است. اما مذاکره کنندگان در دور آتی مذاکرات به دنبال کاهش تعداد سانتریفوژها خواهند بود. آنها می خواهند تعداد سانتریفوژها به اندازه ای کاهش یابد که تنها برای یک برنامه هسته ای غیر نظامی محدود کفایت کند.

سوم،ایالات متحده موضوع تعطیلی سایت غنی سازی فوردو در نزدیکی قم را مطرح خواهد کرد. مقامات آمریکایی خواهند گفت که موقعیت احداث این سایت با تاکید ایران بر صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای اش همخواهنی ندارد.

چهارم،ایالات متحده با جدیت پایبندی ایران به تعهداتش به موجب توافق مقدماتی را زیر نظر می گیرد. ایران متعهد شده که به بازرسان اجازه بازرسی روزانه  از سایت های هسته ای را بدهد. این در حالی است که این امکان وجود دارد در جریان این بازرسی ها، بازرسان به موارد جدیدی برخورد کنند که می تواند مبنای مذاکرات دیگری را تشکیل دهد.

در نهایت، آمریکا و شرکای مذاکره ای اش باید با مهارت ساختاری را برای دور بعدی مذاکرات طراحی کنند. یک کمیسیون مشترک از کارشناسان که بر روند اجرای توافق شش ماهه نظارت دارد می تواند در این زمینه موثر باشد. در همین حال مذاکرات جامع بین ایران و گروه 1+5 آغاز می شود. البته باید دید که آیا در مرحله دوم نیز واشینگتن ساختاری موازی برای گفت و گوهای دوجانبه و محرمانه با ایران را مانند مرحله اول حفظ می کند یا خیر. در مرحله دوم، محرمانه نگاهداشتن موضوعات دشوار تر خواهد بود چرا که کشورهایی که از گردونه خارج می مانند به این موضوع اعتراض خواهند کرد.

مقامات تا کنون نشانه ای دریافت نکرده اند که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران یا محمد جواد ظریف، وزیر خارجه اش، به دنبال توسعه دستور کار مذاکرات فراتر از مساله هسته ای و شامل موضوعات منطقه ای مانند سوریه، عراق، لبنان و بحرین باشند. تحلیلگران آمریکایی بر این باورند که این دستور کار منطقه ای نه توسط روحانی، بلکه توسط سردار سلیمانی، فرمانده سپاه قدس کنترل می شود. اما در حال حاضر برآورد برنامه سپاه قدس در این مورد دشوار است.

در حالی که واشینگتن به سوی تعامل با تهران گام بر می دارد، مقامات آمریکایی درک می کنند که باید تضمین هایی را به متحدان سنی خود در مورد ایران شیعه ارایه کنند. این در حالی است که تا کنون پیام آمریکا به خوبی منتقل نشده است. آمریکا برای حفظ توازن باید به عربستان سعودی و امارات متحده عربی توجه داشته باشد. به همین منظور اوباما روز چهارشنبه با پادشاه عربستان به صورت تلفنی گفت و گو کرد و طرح های مشابهی نیز در این زمینه پیش بینی شده است.

یکی از کارت های خطرناک این بازی مذاکره ای، اسرائیل است. اوباما از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل خواسته فضای بیشتری برای دیپلماسی در نظر گرفته و تیمی را به واشینگتن اعزام کند تا در مورد استراتژی مرحله بعد با مقامات آمریکایی رایزنی کند. شاید ایالات متحده و اسرائیل به یک کانال مخفی نیاز داشته باشند که خارج از فضای پر تنش و مللو از فشار کنونی، زمینه گفت و گو را فراهم می کند.بله گرفتن از ایران برای توافق مقدماتی در ژنو 3 خیلی سخت بود، اما باید گفت که این تازه آغاز یک راه دشوار است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10