موسویان: فشار تحریم‌ها ایران را به میز مذاکره نکشاند

مذاکره کننده ارشد هسته ای سابق ایران در مطلبی نوشت که این فشار تحریم ها نبود که ایران را به پای میز مذاکرات آورد بلکه تمایل رئیس جمهور ایران برای برقراری رابطه خوب با غرب و تغییر خط قرمزهای آمریکا در قبال ایران بود.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» به قلم «حسین موسویان»، مذاکره کننده ارشد هسته ای سابق ایرانی، در حالیکه ایران و 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین بعلاوه آلمان) امروز مذاکرات هسته ای را در «ژنو» آغاز می کنند، بسیاری از مقامات غربی از خود خشنود هستند که این کارآمدی تحریم ها بود که ایران را به میز مذاکرات آورد.

این ایده که تحریم ها تهران را به میز مذاکره آورده است، غلط است. تمایل «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران برای رسیدن به یک رابطه خوب با آمریکا و اتحادیه اروپا، همسایگانش و دیگر قدرت های جهان در کنار این واقعیت که خط قرمز آمریکا از «ممنوعیت غنی سازی» به «ممنوعیت ساخت بمب» تغییر پیدا کرده است، دلیل اصلی است.

در واقع، تهران از آغاز مذاکرات در سال 2003، میز مذاکرات را ترک نکرد. وقتی من در بین سال های 2003 تا 2005 یکی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای ایران بودم، این کشور تحت تحریم های فلج کننده نبود. در عین حال، در مارس 2005، اقدامات مقتدرانه ای مشابه پیشنهادات اخیر پیشنهاد شد: اول برای اطمینان حاصل کردن از شفافیت درباره تأسیسات هسته ای ایران و دوم درباره این هدف که تضمین حاصل شود برنامه هسته ای ایران به سمت تسلیحاتی شدن سوق پیدا نمی کند.

پیشنهادات شامل اجرای پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی برای بازرسی از تأسیسات هسته ای ایران، محدود کردن گسترش برنامه غنی سازی ایران، محدود کردن غنی سازی اورانیوم در سطح 5 درصد و محدود کردن آن به استفاده از سوخت و نه تسلیحات هسته ای، و تبدیل تمامی اورانیوم غنی شده به میله های سوختی، تضمین اینکه هیچ بازفراوری و جدایی پلوتونیوم در رأکتور آب سنگین اراک وجود نداشته باشد.

تهران همچنین قوانینی را پیشنهاد داد که ممنوعیت دائمی بر توسعه، ذخیره و استفاده از تسلیحات هسته ای در قبال احترام به حق غنی سازی اورانیوم تحت معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای را تضمین می کرد. این پیشنهادات شبیه به تقاضاهای «فرانسوا اولاند» رئیس جمهور فرانسه از ایران است که در حین سفر 17 نوامبر به اسرائیل مطرح کرد.

مذاکرات در سال 2005 در نتیجه اصرار آمریکا به جلوگیری از حق قانونی ایران به غنی سازی اورانیوم، با شکست روبرو شد. غرب شانس رفع اختلافات را از دست داد و در عوض تحریم هایی را تحمیل کرد. برخلاف ادعای برخی از قانونگذاران آمریکایی و مقامات اسرائیلی، تحریم ها تنها به افزایش چشمگیر قابلیت هسته ای موجب شد، زیرا تهران به دنبال آن بود که نشان دهد به فشارها اهمیتی نمی دهد. پیشتر، ایران غنی سازی اورانیوم در سطح 5 درصد را در یک سایت با 3 هزار سانتریفیوژ صورت می داد و دارای ذخایر اندکی از اورانیوم غنی سازی شده بود. امروز اورانیوم با درصد غنای 20 را در دو سایت با 19 هزار سانتریفیوژ انجام می دهد و ذخایری بالغ بر 8 هزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده و همچنین سانتریفیوژهای پیشرفته دارد.

پیش نویس توافقنامه ای بین ایران و 1+5 در دور اول مذاکرات «ژنو» تمامی نگرانی های بزرگ قدرت های جهان را پوشش داد. فرانسه این توافق را بلوکه کرد زیرا در ابتدا این پیش نویس توسط ایران و آمریکا تهیه شده بود. بعلاوه اسرائیل نیز در اعمال فشار به فرانسه برای عدم مصالحه درباره این توافقنامه موفق عمل کرده بود. اسرائیل تمامی تلاش خود را به کار گرفته بود تا کنگره آمریکا این پیش نویس را بلوکه کند و تحریم های بیشتری علیه ایران تحمیل کند تا امتیازات بیشتری ارائه دهد.

دولت اوباما به دنبال جلوگیری از یک جنگ در منطقه است که این جنگ زندگی مردم آمریکا را در معرض خطر قرار می دهد، اما «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل خواستار اقدام نظامی است زیرا جنگ در راستای نقطه نظرش برای از بین بردن جمهوری اسلامی ایران بعنوان یک قدرت منطقه ای است. اوباما و کنگره باید زندگی مردم آمریکا را بعنوان منفعت مهم ملی در اولویت قرار دهند. آشتی با تهران منفعت کوتاه مدت و بلندمدتی را برای آمریکا در منطقه دارد.

دولت اوباما همچون روسیه و دیگر کشورهای اروپایی و چین خوشبین هستند که قدرت های جهان و ایران می توانند به توافق برسند. تأکید بیش از اندازه بر تحریم ها و کم ارزش جلوه دادن فرصت های پیشنهادی ایران، می تواند یکبار دیگر پیامدهای ناخواسته ای را به همراه داشته باشد که اینبار این پیامدها به طرز بالقوه ای فاجعه بار خواهد بود. در عوض، قدرت های جهان باید این فرصت ها را به چنگ بگیرند و سال ها مذاکرات را به نتیجه برسانند و به یک راه حل صلح آمیز و واقعی برای دو راهی هسته ای برسند و در همکاری بر روی مدیریت صلح آمیز بحران در خاورمیانه را بگشایند.