پیش بینی های خوشبینانه غیرمعمول درباره دوربعدی مذاکرات هسته ای

 پایگاه خبری آمریکاییˈالمانیتورˈگزارش داد:طی مذاکرات درمورد برنامه هسته ای ایران درˈژنوˈپیشرفتی صورت گرفت و برغم اینکه دوردوم بدون توافقی پایان یافت پیش بینی های خوشبینانه غیرمعمولی درمورد دوربعدی مذاکرات (29آبان)به گوش می رسد و ایران از بن بست با آمریکا بیرون می آید.

به گزارش ایرنا، المانیتور درمطلبی به نوشته ˈفئودور لوکیانفˈ افزود: به نظر می رسد که ایران و آمریکا به عنوان شرکت کنندگان اصلی در این روند، واقعا خواهان تغییر در روابط شان هستند که به طور ناامید کننده ای از اواخر دهه 1970 تاکنون مقابله جویانه بوده است.

مرحله کنونی با تمامی تلاش های قبلی متفاوت بوده و طی آن شرکت کنندگان تلاش می کنند تا از این تنگنایی که این مباحثات همیشه گرفتار آن بوده و فقط درمورد ایران نبود، رها شوند بخصوص اینکه هرگز قرار نبود تحریم ها برداشته شود و زمانیکه این تحریم ها اعمال شد می توانست تا زمان استفاده از زور فقط افزایش یابد.

مسکو باعلاقه زیاد اما با احتیاط این وقایع رادنبال می کند(اساسا این رویه ای است که روسیه همیشه طرفدار آن بوده است) و خروج ایران از انزوا برای روسیه یک شکست خواهد بود چون این روابط ˈویژهˈ کنونی عمدتا براین اساس است که تهران تحت فشار شدید تحریم ها قرار گرفته و جایی جز روسیه ندارد که به آن روی بیاورد.

این مساله عمدتا در مورد روابط مرتبط با احداث نیروگاه های هسته ای و همکاری نظامی و فنی کاربرد دارد اما به محض اینکه ایران فرصت های دیگری به دست بیاورد بی درنگ خودش را با کشورهای غربی پرنفوذ سازگارخواهد کرد.همیشه این خطر وجود دارد کشوری که دردوره های سخت و دشوار مایل به روابط ˈدوستانهˈ بوده به محض بیرون آمدن از انزوا ،بسوی دیگری برود واین وضعیت تاحدودی درمورد لیبی تحت حکمرانیˈقذافیˈو صربستان پس ازˈمیلوسوویچˈ صدق می کرد.

دومین بحث برای نگاهداشتن ایران در انزوا، دور کردن نفت و گاز این رقیب اصلی از رسدین به بازار است و هنوز هم بهای نفت به خاطر امتناع خریداران عمده از خرید نفت تولیدی ایران بالا است. مهم تر از همه، ذخایر فراوان گاز طبیعی ایران قادر به رسیدن به بازار اروپایی نیست و درنتیجه رقابتی با ˈگازپرومˈ وجود ندارد و اگر قرار باشد که ایران به رده کشورهای ˈقابل قبولˈ بازگردد، پروژه آسیب دیده ˈنابوکوˈ که اساسا ازمیان رفته است، می تواند دوباره احیاء شود.

هرگونه کاهش فشار خارجی بر تهران مطمئنا موجب خواهد شد تا بازار ایرانی برای روسیه رقابتی تر شود.

اما ازسوی دیگر، چنانچهˈروابط ویژهˈتنها براین مبنا باشد که شریک ما قادر به روی آوردن به جای دیگری نیست، این رویه را دیگر نمی توان ادامه داد چون مسکو نمی تواند همچنان از انزوای ایران به خاطر اهداف تجاری خود سود ببرد و روسیه آماده وارد شدن به مناقشه ی علنی با آمریکا و غرب به خاطر تجارت با تهران نیست اما اکنون، زمان سیاسی مطلوبی برای ترویج بازگشت ایران به صحنه بین المللی درعین حفظ کردن این روابط ویژه است.

مناقشه سوریه با تمامی ظواهرمتفاوت آن، موجب تغییردرچشم انداز دیپلماتیک در خاورمیانه شده است بطوریکه منافع روسیه و ایران بطور نزدیکی متحد شد حتی بیشتر از زمانیکه دو کشور ضرورتا تلاش می کردند تا از مشکلات دیگری به نفع منافع خودشان استفاده بکنند. پدید آمدن این اتحاد موقعیتی و تا حدودی منطقی بین مسکو، تهران، بغداد، دمشق و حزب الله موجب شده است تا روسیه به یک ایفاگر منطقه ای بانفوذ تر از آنچه که دو سال قبل انتظار می رفت، مبدل شود و این رویه، مبنایی را برای اقدام در این منطقه پدید می آورد.

ایران از بن بست با آمریکا بیرون می آید اما از نظرفرهنگی ، دلایل روانی و نیز سیاسی با آن هم پیمان نمی شود بخصوص اینکه آمریکا نمی تواند این رویه را به سادگی تغییر دهد و این کشور باید همچنان بین گرمی روابط با تهران و اطمینان خاطر دادن ها به عربستان سعودی و اسراییل که دیدگاه بسیارمنفی در مورد تلاش های کنونی برای تغییر وضعیت دارند، یک موازنه ایجاد کند. 

اما برقراری روابط با واشنگتن به تهران این اجازه را خواهد داد تا مواضع منطقه ای خودش را که اکنون نیز کاملا محکم است، تقویت کند.

به عبارت دیگرهرگونه توافق بین آمریکا و ایران درجهت افزایش نفوذ تهران در خاورمیانه خواهد بود و روسیه که هم اکنون زمینه ی روابط خوبی را با ایرانیان فراهم آورده است، احتمالا از این مساله سود خواهد برد و مسکو بطورجدی درحال بازنگری درمورد شرق است به این خاطر که باید به این چالش آسیایی پاسخ دهد و ایران دارای اهمیت است.

یکپارچگی اقتصادی اروپا آسیا(اتحادیه گمرکات وغیره)،مسایل امنیتی دراروپا آسیا(افغانستان و نه فقط این کشور) و توسعه سازمان همکاری شانگهای همگی تحت تاثیرعامل ایرانی قرار خواهد گرفت.

ضمنا،این تحریم های سازمان ملل است که ایران را از پیوستن به سازمان همکاری شانگهای بر حذر می دارد که می تواند موجب ارتقای جایگاه این سازمان و هم تهران شود. در مورد سوریه نباید چیزی گفته شود که هنوز معلوم نیست به کدام سو می رود و همچنان به ایفای یک نقش تعیین کننده در آینده خاورمیانه ادامه خواهد داد.

در مورد اقدام های روسیه، درمورد سوریه از یکسو و ایران ازسویی دیگر، یک جزءدیگری هست که می تواند نقش بالقوه یی درجهت حل و فصل یک مساله عمده بین المللی داشته باشد.

معاهده منع گسترش سلاح هسته ای که ازسال 1968به اجرا درآمده با یک بحران روبرو است و این فقط درمورد کشورهای خاصی نظیر کره شمالی و ایران یا نقاط دیگری که چنین تسلیحاتی را به رغم این معاهده در اختیار دارند(نظیر اسراییل،هند و پاکستان) صدق نمی کند.

این روزنامه می نویسد: سووال عمده این است که برچه اساسی پنج قدرت جهانی می توانند خودشان رامحق به داشتن زرادخانه هسته ای کرده اما همین خواسته را برای دیگر کشورها غیرقانونی تلقی می کنند؟ پنجاه و پنج سال پیش امکان این بود که یک تصمیم سراسر تبعیض آمیز را گرفته و عمدتا از طریق اعمال قدرت ابر قدرت ها به اجرا در آمد.

اما امروز جهان دستخوش بیداری سیاسی بی سابقه ای است و درخواست ها برای دمکراتیزه شدن نظم جهانی و پایان دادن به انحصارˈنخبگانˈ یعنی اعضای دایم شورای امنیت سازمان ملل در هر جایی به گوش می رسد.

کارها را می توان به ترتیب و با تمرکز برکشورها بطور جداگانه انجام داد همانگونه که الان صورت می گیرد- برنامه هسته ای ایران، برنامه کره شمالی، پیش از آن برنامه عراق (که هرگزیافت نشد) و لیبی- اما هیچ چیزی وجود ندارد که بتوان به آن افتخار کرد.

ما تنها توانستیم لیبی را متوقف کنیم و سرنوشت قذافی سایرین را متقاعد کرده است که نباید هرگز از بازدارندگی هسته ای دست بکشند چون برایشان زیان دارد. 

ما باید یک رویه ی جدیدی را درمورد اصول معاهده منع اشاعه هسته ای در پیش بگیریم و مشروعیت تازه ای به آن داده و از نو آن را بررسی کنیم. این ابتکارعمل را می توان تنها از طریق کشورهایی که همچنان بزرگترین زرادخانه ها را دارند یعنی روسیه و آمریکا آغاز کنیم. 

این امر یا باید برای همه منع شده و یا مجاز باشد. گزینه اول در مورد تسلیحات هسته ای کاربرد نداشته و چشم پوشی کامل آنان غیرواقعی است و حتی به خاطر فقدان موازنه در تسلیحات متعارف بین کشورهای عمده (خصوصا بین آمریکا و سایرین) موجب پیشبرد صلح نخواهد شد. پس فقط گزینه دوم باقی می ماند.

اکنون دیپلمات ها، دانشمندان، سربازها و مهندسین باید به این مساله بیاندیشند و تسلیحات شیمیایی سوریه و اکنون ˈبهبودی روابط ˈایران، مسکو و واشنگتن را برآن داشته است تا در مورد کاری که قبلا غیرقابل حل به نظر می رسید دست به اقدام بزنند و اگر آنها موفق شوند، انگیزه برای اقدام کردن در دیگر موارد غیرممکن پدید خواهد آمد.