اوباما یا روحانی هریک چقدر وقت دارند؟

دیپلماسی ایرانی: از نصب و سپس جمع آوری پوسترهای "صداقت آمریکایی" در سطح شهر تهران و جایگزین کردن آن با شعار دیگری با مضمون ظلم ناپذیری ایرانیان و موضع گیری خانم افخم سخنگوی وزارت خارجه که می گوید : پیش از آنکه وزارت خارجه بخواهد در این رابطه اقدامی انجام دهد، شهرداری و سایر نهادها متوجه شدند که یک کار غیرقانونی صورت گرفته و این اقدام هماهنگ نشده بوده است." می توان اینگونه نتیجه گرفت که گروهی ذی نفوذ در حکومت ایران با روند نزدیک شدن دولت آقای روحانی به آمریکا به دلائل خاصی مخالف است . این گروه قادر است برای یک هفته تبلیغات پایتخت را در دست بگیرد .سپس دولت و مخالفین برای یک هفته با هم درگیر می شوند و نهایتا گروه مزبور از موقعیت خود یک مرحله عقب نشینی کرده و احتمالا خود را برای برگزاری مراسم 13 آبان آماده می کند. آقای ظریف نیز احتمالا در ملاقات آتی خود با مقامات آمریکایی این واقعه را گذرا دانسته و بر سیاست اصولی دولت بر گشودن راههای همکاری و کاهش سوء تفاهم بین دو کشور تاکید خواهد کرد.

در آن سوی آب ها نیز چند روز بعد ارکان دولت "اوباما" از آقای" بایدن" گرفته تا "سوزان رایس" و " وندی شرمن " ملاقات هایی با رهبران سازمان های مهم یهودی " AIPAC " ؛ " American Jewish Committee " ؛    " Anti-Defamation League " آمریکا ترتیب داده تا آنها را از محتوای مذاکرات خود با ایران و جلسات 5+1 آگاه کنند . این ملاقاتها قبل از جلسات 7-8 نوامبر( هفته آینده ) با ایران صورت گرفته تا رهبران کنگره نیز کمک نمایند تا طرح تحریم های جدید علیه ایران در کنگره به تعویق بیافتد . سازمانهای یهودی فوق نقل نموده اند که جلسات با دولت آمریکا سازنده بوده و آمریکا اجازه نخواهد داد که ایران توانایی تسلیحات اتمی بدست آورد و آنها نیز پذیرفته اند که این "شکل از دیپلماسی " ادامه یابد . از طرف دیگر "نتانیاهو" نخست وزیر اسراییل تنها نتیجه قابل قبول از این مذاکرات را تعلیق غنی سازی و نابودی سانتریفیوژ ها میداند . البته بسیاری از مقامات آمریکایی و اسراییلی اعتقاد دارند که این درخواست امکان پذیر نبوده و "نتانیاهو" برای بهم ریختن مذاکرات این درخواست را می کند .

از نظر دولت آمریکا تحریم های نفتی و بانکی تا حصول نتیجه از " رفتار ایران " که از نظر آنها اقدام " اساسی و قابل توجه " ذکر می شود ادامه خواهد یافت اما جلوی تحریم های جدید برای جلوگیری از مخدوش شدن جو مثبت فعلی باید گرفته شود . "آقای بایدن" عدم پیگیری مذاکراتی این چنین با ایران را اوج بی مسئولیتی و دادن اهرم ها بدست تند روهای جنگ طلب می داند .

با این مقدمه به این سئوال می رسیم که : دولت روحانی چقدر وقت دارد ؟ یا دولت اوباما چقدر وقت دارد ؟ سئوالی است که بسیاری از تحلیلگران آمریکایی در مکتوبات سیاسی خود آن را طرح و به بحث پرداخته اند.

وقت هریک از دو بازیگر به موقعیت خود و شرایط دیگری بستگی دارد.آمریکا برای ادامه تحریم های نفتی و بانکی در شرایط فعلی می تواند روی اروپا وتا حدی شرق آسیا حساب کند. این نقطه ضعف ایران است . اما آمریکا در موقعیت کنونی که موضوع سوریه لاینحل می نماید نمیتواند گزینه جدی تری را علیه ایران بکار گیرد. این نقطه قوت ایران است . اگردراین بین باردیگر تحرکی از کره شمالی مشاهده کنیم شرایط آمریکا بد تر خواهد شد.

بطور کلی آقای روحانی تا آنجا وقت دارد که بتواند کشور را از نظر معیشتی با حد اقل ها اداره و از بروز اعتراضات داخلی با توسل به هر اهرمی ممانعت کند . اگر دولت بتواند در عمل نشان دهد که محدودیتهای بین المللی قابل تحمل بوده و با افزایش مشارکت مردمی بتواند مقاومت را افزایش دهد می تواند این مذاکرات را تا 4 سال ماموریت خود ادامه دهد . اما دولت اوباما فقط دوسال وقت دارد. و از سال سوم با شروع رقابتهای انتخاباتی آمریکا این دولت برای تضمین ادامه کار دموکراتها می تواند سیاست های جدید تری را اتخاذ کند که شرایط نا معلومی رقم زده خواهد شد .

در کنار این رقابتها اما در صورتیکه روابط ایران و آمریکا بهبود نسبی یابد موقعیت دو کشور به وضعیت جدید تری منتقل خواهد شد و دو طرف با آمادگی بیشتری می توانند مذاکره نمایند .اما آیا برنامه بهبود روابط با آمریکا در دستور کار دولت است و یا دولت فقط برنامه حل مشکلات ناشی از برنامه اتمی را دنبال می کند ؟

 از نظر اصولی روابط بسیاری از کشورها برمبنای رقابت و همکاری است که در آن بازیگران ضمن این که می توانند با همدیگر تعامل داشته باشند و بازی برد- برد را به نمایش بگذارند از طرح اختلافات و مدیریت مسالمت امیز اختلافات هم ابایی ندارند. در دنیای امروز روابط بین الملل بسیاری از کشورها با همدیگر نه دوستی صرف و نه دشمنی صرف دارند. روابط بسیاری از کشورها در اروپا و افریقا و اسیا و آمریکا حکایت از تعامل، ضمن حفظ اختلافات می کند. چین و امریکا نمونه کشورهایی هستند که ضمن این که به برقراری روابط با یکدیگر پرداخته، در برخی حوزه ها اختلافات خود را حفظ کرده اند و در برخی مصادیق خط قرمزهای خود را هم دارند. همین طور روسیه با آمریکا و روسیه با اتحادیه اروپا و غیره.

در این خصوص نظرات موافق و مخالف مختلفی توسط مقامات درجه یک و دو و مطبوعات و ائمه جمعه ظرف یک ماه گذشته بیان شده است که هیچکدام دقت لازم را برای اجرا ندارد .در حالی که هرکدام از مقامات ایرانی و آمریکایی طرف دیگر را به موفق بودن در این آزمایش دعوت کرده اند .

اما خانم افخم سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوال خبرنگار ABC مبنی بر اینکه آیا در صورت دعوت اوباما، روحانی این دعوت را قبول می کند، بیان کرد:" آنچه در خصوص تحول تاریخی در مناسبات ایران و آمریکا مطرح است، باید نتایج خود را به طور اولیه در مذاکرات ایران و 1+5 نشان دهد این چارچوب تعیین کننده مسیری است که می توان در آینده بر اساس آن تصمیم گیری کرد."

این نظریه معادل نظرات آمریکایی هاست و ظاهرا هردو طرف بصورت رسمی اقدام بعدی خود را منوط به سازش و عدول دیگری در مذاکرات 5+1 کرده اند .بنظر می رسد هر اقدامی خارج از مذاکرات 1+5 که بتواند به روشن شدن ( و نه الزاما نزدیک شدن ) نظرات ایران و آمریکا کمک کند می تواند در نتیجه مذاکرات تاثیر قابل توجهی داشته باشد .

انتشار اولیه: شنبه 11 آبان 1392/ باز انتشار: یکشنبه 12 ابان 1392