شاید این آخرین فرصت باشد

دیپلماسی ایرانی: ایالات متحده امریکا از تعامل با ایران بی نیاز نیست. تعاملی که ایران با تاکتیک های خاص خود توانسته دائما آن را به تعویق بیندازد و در مذاکرات با خرید زمان وقفه ایجاد کند و در سایه همین وضعیت توانایی های هسته ای خود را تقویت کند. هدف از رسیدن به تکنولوژی هسته ای در ایران فقط مساله قومی نیست. ایران به توانایی هسته ای نیاز دارد تا در کنار پیشرفت های نظامی اش قدرت خود را در منطقه تکمیل کند. علی رغم توانایی های بی نظیری که نیروهای ایرانی دارند و ارتش عظیمی که در اختیار ایران است، ایران همچنان در زمینه های دفاع هوایی و زمینی و برخورداری از سلاح های پیشرفته در این زمینه ها ضعیف است. به همین دلیل ایران از لحاظ نظامی بر منطقه خلیج فارس برتری ندارد، منطقه ای که خود به یک موزه بزرگ نظامی تبدیل شده است. با وجود این که موشک های ایران دقت بالایی در هدف قرار دادن اهداف دارند، اما با این حال تهدیدی برای کشورهای منطقه و همسایه محسوب نمی شود. در حالی که توانایی هسته ای ایران می تواند این ضعف را بپوشاند.

لازم به یادآوری نیست که در ضمن شرایط توافق با ایران که در بندهای مختلف قید شده، بازرسی مداوم در صورت قبول 1+5 به رسیدن به توافقی با ایران از تاسیسات هسته ای قید شده است. و حتی رفع تحریم های امریکایی و اروپایی و بین المللی باعث نمی شود که آنها از این شروط خود کوتاه بیایند.

در عین حال توافق با ایران با توافق با سوریه ارتباط مستقیم دارد، برای همین هر گونه گشایشی فرایندی طولانی را می طلبد. طرف غربی خوب می داند که خروج مذاکرات از ریل فرض شده آن به ایران اجازه می دهد که تا آن جا که می خواهد به فکر توسعه برنامه هسته ای اش بیفتد و هر میزان که بخواهد غنی سازی اورانیوم داشته باشد و توانایی های خود را به هر اندازه که می خواهد توسعه دهد. چنین کاری توانایی حمله امریکا به ایران را آن هم در سایه افزایش روز افزون قدرت هسته ای ایران از بین می برد، و باعث می شود که اعتماد هم پیمانان عرب و ترکیه ای و اسرائیلی و کشورهای اروپایی به ایالات متحده نیز از بین برود. دقیقا همان اتفاقی که برای واشنگتن در مصر افتاد و دنیا را متحیر کرد و تردیدی که همچنان نسبت به توانایی های امریکا در سوریه و عراق وجود دارد و می تواند توانایی های جنگی آن را کاهش دهد و اختلاف های داخلی را در هزینه های دفاعی و توازنات منطقه ای تشدید کرده و گمراه سازد. جوهره روحیه محافظه کاری که نزد هم پیمانان امریکا در برابر آن به وجود آمده است به وجود نظریه توطئه نزد کشورهای جهان عرب باز می گردد که می گویند امریکا آنها را رها کرد و طرف ایران را گرفت، برای همین امریکا اعتماد همه کشورهای عربی را از دست داده است.

بی شک مطرح کردن رفع تحریم های امریکایی و اروپایی و بین المللی در قبال رفع خطر جوانب برنامه های هسته ای ایران تمرین یا آزمونی است پیچیده برای کنترل بر توانایی های هسته ای ایران که می تواند به یک توافق سخت ولی مهم برسد.

در این میان عادی شدن روابط میان امریکا و ایران کاری بسیار سخت خواهد بود، دلیل آن نیز به حوادثی باز می گردد که در طول تاریخ اخیر میان دو طرف به وجود آمده است، از کودتا علیه مصدق در سال 1953 گرفته تا گروگانگیری 444 روزه در سفارت امریکا در تهران تا درگیری های خفیف میان دو طرف در خلال جنگ ایران و عراق و حمایت امریکا از عراق در جنگ با ایران بعد از سال 1984. این پیچیدگی زمانی دو چندان شد که توانایی های نظامی ایران به شکل باور نکردنی ای تقویت شد و ایران تلویحا تهدید به بستن خلیج فارس و اسرائیل کرد و خود را درگیر جنگ در سوریه ساخت و اقدام به دخالت در لبنان و عراق و بحرین و یمن کرد و در قبال همکاری های امریکا با شورای همکاری خلیج فارس موضع گرفت. همچنین ایالات متحده امریکا فعالیت های ایران در افغانستان را بیش از هر چیزی برای خود مضر می بیند.

با این حال مذاکرات با تهران با هدف تعویق حمله نظامی امریکا به تاسیسات هسته ای ایران و برداشتن قدمی رو به جلو در برنامه های هسته ای ایران می تواند آخرین فرصت در مذاکرات مربوط به پرونده هسته ای ایران باشد که بیش از هر زمانی نیاز به پیشرفت، دقت و یافتن راه حل جدی دارد.

منبع: الحیات/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: دوشنبه 15 مهر 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 18 مهر 1392