آنچه در نیویورک گذشت: دست ندادند ولی تابو را شکستند
عصر ایران نوشت:
آنچه در باب روابط ایران و آمریکا در سفر روحانی به نیویورک -تا لحظه نگارش این مطلب- رخ داده ، نه برآورده شدن انتظار جهانی برای دست دادن رؤسای جمهور دو کشور بود و نه استمرار وضعیت تخاصم همیشگی.
از چند روز قبل از سفر روحانی به مقر سازمان ملل متحد ، این که آیا او و باراک اوباما با یکدیگر دیدار خواهند کرد یا خیر؟ به مهم ترین موضوع برای گمانه زنی های سیاسی تبدیل شده بود به طوری که گمان می رفت در ضیافت ناهار بان کی مون ، دبیر کل سازمان ملل متحد ، برای لحظاتی دو رئیس جمهور با یکدیگر روبرو شوند و با هم دست بدهند تا "عکس سال" گرفته شود.
با این حال ، به دلیل آن که در ضیافت مذکور ، مشروبات الکلی سرو می شد ، برخی هیات های اسلامی ، از جمله هیأت ایرانی در آن شرکت نکردند و لذا موضوع دست دادن دو رئیس جمهور در آن مهمانی ، منتفی شد.
در سالن مجمع عمومی نیز ، برغم پیش بینی برخی رسانه ها ، مصافحه ای صورت نگرفت. رویترز ، روز قبل نوشته بود:" نشست امسال برخلاف گذشته، به دلیل تعمیرات سالن معروف مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به طور موقت در سالنی دیگر برگزار خواهد شد. سالن جدید و موقت برای جلسه سران مجمع عمومی کوچکتر از سالن اصلی است و به همین دلیل امکان دیدار تصادفی میان اوباما و روحانی بیشتر می شود."
در محل دیدارهای سران در حاشیه اجلاس نیز دیداری بین روحانی و اوباما صورت نگرفت.
بدین ترتیب ، آن اتفاق بزرگ یعنی"دست دادن" - تا این لحظه - رخ نداد اما اتفاق بزرگ تر شکل گرفت: "شکسته شدن تابو".
تا پیش از این ، هر آنچه دولت های تهران و واشنگتن درباره یکدیگر اعلام می کردند ، چیزی جز اعلام خصومت نبود.
به علاوه ، خصوصاً در ایران ، حتی سخن گفتن از مذاکره با آمریکا ،موضوعی سخت و پیچیده بود و در مقاطعی موجبات دردسرهای قضایی را نیز فراهم می ساخت.
اینک اما فضای بعد از انتخابات 24 خرداد 92 و سفر روحانی به نیویورک ، شرایط را به گونه ای کاملاً متفاوت از گذشته رقم زده است به گونه ای که دو رئیس جمهور ، برغم آن که مطابق انتظار ، بر مواضع اصولی دولت های متبوع شان تأکید کردند ، درباره یکدیگر ، محترمانه سخن گفتند.
اوباما ، فتوای رهبر انقلاب و مواضع روحانی را ستود و گفت که این سخنان می تواند مبنای تفاهم باشد . اوباما ، حتی از مأموریت جان کری ، وزیر امور خارجه اش برای تعامل با ایران خبر داد.
از این سو نیز حسن روحانی ، بعد از کلی مقدمه چینی در سخنرانی اش - که بیشتر مصرف داخلی داشت - به اصل مطلب رسید و از اوباما ، به طرز محترمانه و پروتکلی یاد کرد(پرزیدنت اوباما) و گفت که حرف هایش را به دقت گوش کرده است و معتقد است که می توان اختلافات فیما بین را مدیریت کرد.
روحانی همچنین از آمادگی ایران برای "گفت و گوهای بدون تأخیر" خبر داد و تصریح کرد که ایران در پی افزایش تنش با آمریکا نیست.
همچنین در این سفر ، اعلام شد که مقامات دو کشور ، برای گفت و گو اعلام آمادگی کرده اند و قرار شد که وزرای خارجه دو کشور در قالب مذاکرات 1+5 با یکدیگر ملاقات کنند.
در واقع ، اتفاق بزرگ چراغ سبزی بود که دو طرف ، با احتیاط و البته به وضوح به یکدیگر نشان دادند و طرفین متوجه شدند که هر دو به یک چیز می اندیشند: گفت و گو.
البته اجلاس سازمان ملل و سفر روحانی به نیویورک تمام نشده است و در عالم سیاست هر چیزی ممکن است ولی حتی در صورتی که مواجهه و مصافحه ای بین رؤسای جمهور ایران و آمریکا صورت نگیرد ، اصل ماجرا تفاوتی نمی کند و آن اینکه دو کشور بیش از هر زمان دیگری به مذاکره نزدیک شده اند و دیگر مانند قبل ، مذاکره ایران و آمریکا ، گناهی شگفت انگیز به شمار نمی رود بلکه اقدامی در راستای منافع ملی است که در پیش رو قرار دارد و باید از آن بهترین بهره برداری را به عمل آورد.
هنگام سخنرانی رؤسای جمهور دو کشور ، از یک سو هیچ یک از دو رئیس جمهور در سالن حضور نداشتند و از سوی دیگر ، صندلی های نمایندگان طرف مقابل هم خالی نبود. هر دو کشور ، راه میانه را برگزیده بودند:« نه ترک سالن و نه حضور در عالی ترین سطح ؛ بلکه حضور در پای سخنان طرف مقابل ، در قامت یک هیأت کوچک دیپلماتیک. »
این یک نشانه است ؛ نشانه ای از عزم طرفین برای حل مشکلات فیما بین در عین تردید و احتیاط . این یعنی اینکه آن عزم راسخ برای عدم گفت و گو ، بنا به مقتضیات زمان ، فرو ریخته و به جای آن ، هر چند نه درخت سترگ رابطه ،اما نهال مردد مذاکرات روییده است و این یعنی یک تحول مهم و راهبردی.
اگر گروه های فشار در داخل دو کشور ، نتوانند بر گفتمان گفت و گو غلبه کنند ، روابط ایران و آمریکا در دوران جدید را می توان به "پیش و بعد از سفر روحانی به نیویورک" تقسیم کرد.
در نهایت باید یادآور شد که هر چند دو طرف ، محترمانه و دیپلماتیک سخن گفتند و به یکدیگر چراغ سبز نشان دادند ولی باید دید که این سخنان چگونه و در چه سطح و زمانی عملیاتی می شوند ؛ این مهم است.
نظر شما :