فاروق الشرع از خانه‌نشینی تا ابقا در معاونت

دیپلماسی ایرانی: منابع نزدیک به حکومت سوریه می گویند که فاروق الشرع به رغم کنار گذاشته شدنش از رهبری قُطری حزب بعث همچنان معاون رئیس جمهوری باقی می ماند و این نشان از وضعیت محتاطانه ای است که حکومت بشار اسد دنبال می کند.به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، منابع آگاه می گویند که شرع دیگر عضو رهبری قطری حزب بعث نیست، اما همچنان معاون رئیس جمهور باقی خواهد ماند اگر چه بیش از یک سال است که خود را خانه نشین کرده و از منزلش خارج نشده است.

تغییراتی که در کادر رهبری حزب بعث سوریه حاصل شد، از لحاظ سازمانی از سال 1970 تا کنون در نوع خود بی سابقه بوده است. حزب بعث با این تغییرات رهبران قطری خود را تغییر داد که باعث شد برخی چهره های سنی ای که همچنان مواضع خصمانه ای در قبال رفتارهای دولت سوریه ندارند در این حزب باقی بمانند. در عین حال بسیاری از افراد آن از جمله فاروق الشرع که از کادر رهبری کنار گذاشته شدند، ترجیح دادند که از حزب بعث جدا نشوند و به خارج از سوریه نروند.

گفته می شود فاروق الشرع خانه نشینی را دو بار انتخاب کرد، یک بار در اگوست سال 2012، زمانی که او ترجیح داد در برابر اتفاقاتی که می افتد سکوت اختیار کند و تنها فعالیت خود را به رفتن به دفترش و بازگشت به خانه محدود کند. بار دیگر در اواخر سال 2012 که اظهاراتی درباره بحران سوریه زد که باعث ناراحتی بشار اسد شد و این ناراحتی را به صراحت به روی فاروق الشرع آورد. برخی از ناظران می گویند کنار گذاشتن الشرع از کادر قطری رهبری حزب بعث که اخیرا انجام شده، بازتاب همان ناراحتی است.

شرع در اظهاراتی که در دسامبر ماه گذشته میلادی منتشر شد، گفته بود که برای حل بحران سوریه نباید به گزینه نظامی رجوع کرد و کشور نیاز به یک «کوتاه آمدن تاریخی» برای پایان دادن به بحران دارد. این اظهارات از دید بشار اسد انتقاد از او تلقی شد و آن را دخالت در امورش قلمداد کرد که گفته می شود در ابتدای سال 2013 در جریان جلسه ای که با رهبران سیاسی کشور داشت از شرع خواست که دیگر قدم به دفترش نگذارد و از انجام هر گونه فعالیت سیاسی خودداری کند. شرع این نکته را درک کرد که بشار از او می خواهد که همه فعالیت هایش را متوقف کند.   

عملا شرع ترجیح داد که به جای رویارویی با اسد به اوامر او عمل کند، برای همین خانه نشینی را برای خود انتخاب کرد، علی رغم این که یکی از چهره های مهم اصلاح طلب در درون حکومت بعث محسوب می شود. پیش از این وی بارها به عنوان نماینده حکومت سوریه برای دیدار و مذاکره با چهره های مخالف سوری با هدف قانع ساختن آنها به این که واقعا نظام سیاست های عملی اصلاح طلبانه اتخاذ کرده است، انتخاب شده بود.

منابع آگاه می گویند که رئیس جمهوری سوریه بیش از پیش به وجود شخصیت های سنی که صاحب وزنه ای باشند و تاثیری در جامعه از هم پاشیده سوریه بگذارند، احساس نیاز می کند، به ویژه به چهره هایی که از منطقه حوران، مرکز درعا باشند، برای همین به طور غیر مستقیم از شرع خواسته است که به دفتر کارش بازگردد و به فعالیت خود ادامه دهد اما شرع از حاملان پیام اسد خواسته که اسد شخصا یا از طریق تلفن یا از طریق نامه رسمی از او تقاضای بازگشت کند. اما رئیس جمهوری سوریه از این کار امتناع کرد با این اعتقاد که چنین کاری باعث می شود تا هیبت او از بین برود یا این که جایگاهش در درون دایره محیط پیرامونی اش متزلزل شود. به گفته این منابع شرع تلاش کرد که از ضعف اسد در نبود شخصیتی سنی از منطقه حوران استفاده کند و برای همین گفت که حتی اگر اسد نمی خواهد با او تماس تلفنی بگیرد یا پیامی بفرستد اقلا به شکل ضمنی از او عذرخواهی کند. گفته می شود بشار اسد وقتی که این اصرار را از سوی شرع می بیند دستور به تغییر کادر رهبری از جمله فاروق الشرع می دهد. اسد در ابتدا تصمیم می گیرد که معاونت ریاست جمهوری را از شرع به چهره دیگری از سنیان بدهد که باعث خشم کسانی که موسوم به الحوارنه (اهالی حوران) هستند، می شود، او برای این کار کسی را بهتر از ولید معلم نمی یابد. از نگاه بشار ولید معلم به دو دلیل گزینه مناسبی برای این سمت است. اولا، المعلم سنی از اهالی دمشق است و توانسته در طول این مدت جایگاه اجتماعی خود را بالاتر از الشرع ببرد. دلیل دوم به این ترتیب می تواند تلافی رفتار شرع را از طریق ولید المعلم در آورد برای این که از زمانی که الشرع وزیر امور خارجه بود و المعلم سفیر سوریه در امریکا این دو رقیب هم بودند. اما این طرح به نتیجه نمی رسد برای این که المعلم خودش می گوید که تمایلی برای تصدی معاونت ریاست جمهوری ندارد و می خواهد در وضعیت فعلی در سمتش در وزارت امور خارجه باقی بماند. منابع آگاه می گویند که المعلم توانست رئیس جمهوری سوریه را قانع کند که برای خودش و نظام بهتر است که او همچنان در وزارت امور خارجه باقی بماند. به ویژه زمانی که بنا باشد کنفرانس ژنو – 2 در سطح وزرای امور خارجه برگزار شود، حکومت نیاز به نمایندگی او در این کنفرانس دارد. بشار تصمیم داشت در صورتی که معلم راضی به کناره گیری از منصب وزارت امور خارجه شود، فیصل مقداد (که در حال حاضر معاون وزیر امور خارجه و پسر برادر شرع است) را به عنوان وزیر امور خارجه انتخاب کند تا موازنه های منطقه ای را رعایت کرده باشد.

منابع آگاه به العرب گفتند که دلیل اصلی عدم تمایل معلم برای جانشینی شرع این نیست که وی از جایگاه فعلی اش راضی است بلکه او به دنبال فرصتی است که خود را از اسد دور کند و نمی خواهد فرصتی برای ترقی برای نزدیک شدن بیشتر به اسد در وضعیت فعلی بیابد.