تلاش ترکیه برای احیای نفوذ خود با استفاده از حماس

سقوط دولت اخوان المسلمین در مصر، هم برای دولت های حامی این دولت، به ویژه ترکیه و هم برای گروه های تحت حمایتش، از جمله حماس، به عنوان اتفاقی ناگوار ارزیابی شد. اکنون در شرایطی که با آغاز مذاکرات میان فتح و اسرائیلی ها، حماس بیش از هر زمانی به متحد نیاز دارد، دولت ترکیه تلاش خود را برای استفاده از این موقعیت تشدید کرده است. 

به گزارش «تابناک»، روزنامه «صباح» ترکیه با انتشار مطلبی به بررسی ازسرگیری فرایند گفت و گوهای صلح میان تشکیلات خودگردان فلسطینی و رژیم اسرائیل که به ابتکار آمریکا انجام گرفت پرداخته و در این میان، به طور خاص به جایگاه حماس و تلاش ترکیه برای احیای نفوذ خود در منطقه اشاره کرده است.

این روزنامه اشاره می کند که پس از تلاش های بسیار، جان کری، وزیر خارجه آمریکا موفق شد رژیم اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطینی را متقاعد کند که بار دیگر پای میز مذاکره بیایند. با این حال، درباره اینکه این مذاکرات بتواند به نتیجه ای مشخص منتهی شود، چندان جای خوشبینی وجود ندارد. 

با این حال، برخی معتقدند که با وجود همه بدبینی ها، این شاید آخرین فرصتی باشد که دو طرف می توانند در مذاکره ای رو در رو در مقابل هم قرار بگیرند. به هر حال، اوضاع خاورمیانه هر روز در حال تغییر است و بی ثباتی های فراوانی بر اثر مسائل مختلف در این منطقه وجود دارد. 

به هر حال، تحولات منطقه ای و داخلی، به نفع رژیم اسرائیل نیست و به همین دلیل است که در شرایط کنونی، مذاکرات صلح در دستور کار دولت نتانیاهو قرار گرفته و حتی این احتمال که وی در مقابل فلسطینی ها از خود انعطاف نشان دهد، به وجود آمده است. 

اما از سوی دیگر، توجه به اوضاع جاری در میان فلسطینی ها نیز دارای اهمیت است. در اینجا، مسئله اصلی بر سر مسئله نماینده فلسطینی ها و مشروعیت تشکیلات خودگردان به ریاست محمود عباس برای ورود به مذاکرات است. با توجه به اختلافات بنیادین موجود میان فتح و حماس، در صورتی که توافقی هم میان عباس و اسرائیلی ها حاصل شود، احتمالاً تنها در کرانه باختری و توسط فتح اجرایی خواهد شد. 

چنین توافقی بدون حضور حماس پایدار نخواهد بود. بنابراین، برای آمریکا و رژیم اسرائیل مهم است که حماس را نیز به پای میز مذاکره کشانده و تلاش کنند رویه این جنبش را در مقابل اسرائیل تغییر دهند. در این شرایط است که ترکیه زمینه را برای نقش آفرینی مساعد می بیند.

در این زمینه باید اشاره کرد که حماس، در حقیقت شاخه فلسطینی اخوان المسلمین است. بنابراین، تحولات اخیر در منطقه، به نفع این جنبش نبوده؛ زیرا بر اثر این تحولات، مهمترین دوست حماس، یعنی محمد مرسی، دیگر در قاهره در قدرت نیست. 

از سوی دیگر، تحولات سوریه نیز بر خلاف محاسبات حماس جریان پیدا کرده است. حماس که به سبب حمایت از شورشیان سوری، پل های رابطه خود با ایران و سوریه را تخریب کرده، اکنون احتمالاً به سمت ترکیه متمایل خواهد شد. 

بر این اساس و در چارچوب این شرایط، آنکارا فرصت را برای استفاده از حماس مناسب می بیند. برای آنکارا که مدتی به سبب تصمیمات غلط در عرصه سیاست خارجی، به کشوری منزوی در منطقه تبدیل شده، راه احیای نفوذ در منطقه این بار هم از غزه می گذرد.

دولتمردان آنکارا بر این باورند که متقاعد کردن حماس برای آمدن پای میز مذاکره، می تواند به ارتقای وجهه این کشور در سطح منطقه منجر شده، قدرت چانه زنی ترکیه را در مقابل رژیم اسرائیل افزایش دهد و بر روابط این کشور با آمریکا نیز اثری مثبت بگذارد. بر این اساس، احتمالاً دولت ترکیه اقدامات آتی خود در سطح منطقه را در این سمت جهت دهی خواهند کرد.