روحانی آمد، خودکشی نکنید
شرق: غرب در مورد حسن روحانی دچار سوءبرداشت شده است، سوءبرداشتی که ناشی از ناتوانی از فهم نظام حاکم بر سیاست و سیاستگذاری ایران است. به موازات برگزاری مراسم تحلیف، باید گفت که خوشبینی راضی کننده ای در میان محافل سیاسی غربی درباره آینده احتمالی ایران به چشم می خورد. برآیند نظرات در این محافل، روحانی را احتمالا شخصیت سیاسی می بیند که پیش تر «مارگارت تاچر» در نیمه دهه 80 «میخاییل گورباچف» را ارزیابی کرده بود، یعنی کسی که غرب «می تواند با او معامله کند». ناظران می گویند که شناخت عمیق روحانی از پرونده هسته ای، سابقه و تلاش های او برای پیدا کردن راه حل سازنده و دیپلماتیک، تساهل او در مذاکره با غربی ها و البته تسلط او بر زبان انگلیسی غیرقابل چشم پوشی است.
ناظران غربی با تکیه بر چنین ارزیابی هایی، همچنان به دنبال این هستند که به نوعی سازش بر سر غنی سازی تحت نظارت بین المللی دست پیدا کنند و در عین حال خواست های خودشان را ورای همه درخواست ها قرار بدهند. این شیوه غربی ها را تشویق می کند که انتخاب روحانی را نشان از نگرانی فزاینده ایرانی ها نسبت به تحریم ها، فشارهای بین المللی، سیاست های دولت و اقتصاد کشورشان ببینند. اگر این ارزیابی پایه اصلی سیاست های غرب نسبت به تهران بعد از تحلیف روحانی قرار گیرد، ایالات متحده آمریکا و شرکای اروپایی اش یک بار دیگر فرصت برقراری رابطه با تهران را از دست خواهند داد و موضع و نفوذشان درخاورمیانه مطمئنا دچار محدودیت بیشتر و بیشتری خواهد شد. چنین تفسیری از روحانی اشتباه است و در عین حال به درستی نمی تواند بگوید روحانی نمایانگر چیست؟ روحانی بدون شک سیاستمداری نیست که در جست وجوی تغییرات رادیکال یا انحلال پایه های نظام باشد، یا بخواهد جایگزین سکولاری برای جمهوری اسلامی دست وپا کند. حتی او را نمی توان اصلاح طلب نامید، او یک روحانی محافظه کار است یا به کلام خود ایرانی ها باید او را یک «راست مدرن» بخوانیم که از دهه 80 در رکاب هاشمی رفسنجانی بوده است. او تضاد آشکاری با سیستم ندارد و در این میان از اعتماد و حمایت رهبری هم برخوردار است. بعد از اینکه احمدی نژاد مذاکره کننده دیگری را به جای او منصوب کرد، رهبری او را به عنوان نماینده اش به شورایعالی امنیت ملی فرستاد. از چشم غربی ها سابقه دیپلماتیک روحانی مسالمت جویانه و آشتی پذیر به نظر می آید. در فاصله سال های 2003 تا 2005 که روحانی مسوول ارشد مذاکرات بود تهران تعلیق موقت غنی سازی اورانیوم را پذیرفت. توافقی که در ایران او را با انتقاد های متعددی مواجه کرد، اما طرف غربی برای این تعلیق تقریبا دوساله، هیچ مابه ازای قابل توجهی ارایه نداد. رییس جمهوری جدید در مبارزات انتخاباتی اش با قدرت هرچه تمام از این سابقه دفاع کرد او با دفاع از حقوق هسته ای ایران از موضع سازشکاری بر سر حقوق ایران فاصله گرفت و در عین حال نوید نوعی همکاری با رفع تحریم ها را هم داده بود که بتواند پایه توسعه زیرساخت های هسته ای کشورش را هم فراهم کند. او در اولین کنفرانس مطبوعاتی اش به روشنی اعلام کرد که دیگر دوره تعلیق تمام شده است. فراتر از سوءبرداشت از روحانی، این غلبه روایت های قدرت های غربی است که مانع از رسیدن به نوعی توافق با جمهوری اسلامی به عنوان یک «سیستم» می شود. در کنار دیگر شاخصه های بیان کننده اوضاع، انتخاب روحانی باید به غربی ها بگوید که این سیستم محکم تر از آنی است که آنها تصور می کنند. برخلاف شاه ایران، مبارک مصر یا پادشاهی هاشمی در اردن، جمهوری اسلامی در خدمت منافع آمریکا یا هر قدرت خارجی دیگری نیست.
ایران در مقابل چندین دهه فشار پیدا و پنهان اقتصادی و نظامی آمریکا دوام آورده است و همچنان نتایج بهتری را در زمینه کاهش فقر، تقویت سلامت و دسترسی های آموزشی و وضعیت اجتماعی زنان در مقایسه با دوران شاه یا در مقایسه با هرکدام از همسایگانش مثل متحدان آمریکا (عربستان سعودی یا ترکیه) کسب کرده است. مخلص کلام اینکه، هسته اصلی پروژه جمهوری اسلامی در ادغام حکومت اسلامی با سیاست های مشارکتی مورد حمایت اکثریت مردمی است که در داخل این کشور زندگی می کنند. انتخاب روحانی نشان داد که نظام همان طور که طراحی شده است کار می کند و به نامزدهایی که چارچوب قانون اساسی آن را بپذیرند، با وجود رویکردهای متفاوت به مسایل داخلی و خارجی ، اجازه بازی می دهد. بیش از 70 درصد از رای دهندگان ایرانی که در انتخابات شرکت کردند نشان دادند که انتخاب های معناداری انجام می دهند و رای آنها تاثیرگذار است. نتیجه مشارکت و انتخابات نشان می دهد که تنها نامزد روحانی ( معمم) فهرست به دلایل قابل توجهی مورد انتخاب واقع شده است: مبارزه انتخاباتی حسن روحانی بسیار خوب هدایت شد، در مناظره های تلویزیونی به خوبی ظاهر شد و کیاست سیاسی خوبی را هم به نمایش گذاشت. تحلیف روحانی باید به غربی ها چیزی را یادآوری کند که آنها باید از هم اکنون آن را بدانند: روسای جمهور در ایران «تنها» بازیگران تاثیر گذار نیستند البته بازیگرانی فاقد قدرت هم نیستند. رییس جمهوری یکی از کانون های مهم قدرت در سیستمی است که مراکز قدرت آن در وضعیت توازن با یکدیگر به سرمی برند. آمریکا و شرکایش باید سیاست بسیج افکار عمومی علیه دولت- یا یک مرکز قدرت علیه دیگر مراکز- را متوقف کنند و به جای آن با کلیت جمهوری اسلامی به عنوان یک سیستم وارد رابطه شوند. این نحوه برقراری رابطه به ویژه در مورد پرونده هسته ای از جنبه اینکه بتوان به توافقی رسید که مورد پذیرش رهبر، رییس جمهورو دیگر مراکز قدرت باشد، بسیار مهم است. بعد از اینکه روحانی رسما رییس جمهوری شود، اجماع گفته شده بر سرغنی سازی اورانیوم تحت نظارت ادامه پیدا خواهد کرد و قدرت های غربی نیز نیاز دارند تا این حق را به عنوان مبنای توافق هسته ای با ایران پذیرا باشند. عدم تمایل برای رسیدن به توافقی با ایران کلیت دیپلماسی غرب را دچار سردرگمی می کند و همین طور موضع غربی ها را درخاورمیانه تضعیف می کند. قبلا از ایده ادغام حکومت اسلامی با سیاست های مشارکتی در ایران صحبت کردیم، ایران تنها کشوری است که چنین ایده ای در آن دوام آورده و بیان محکم و عینی پیدا کرده است.
اما واقعیت این است که مسلمانان خاورمیانه مجاز به رای دادن و انتخاب آینده سیاسی خود هستند. آمریکایی ها و شرکای اروپایی معمولا این واقعیت را هم در ایران و دیگر نقاط دست کم گرفته اند. واقعا نیازی به لفاظی های ریاکارانه نیست اما واشنگتن همچنان ترجیح می دهد که از رژیم های اقتدارگرای سکولار - مانند حمایت از کودتا در مصر و تلاش های عریان برای احیای «مبارکیسم» بدون مبارک- پشتیبانی کند. در یک نمونه دیگر آمریکا از عربستان سعودی که حامی اصلی جنگجویان تکفیری ضد ایرانی در لیبی و سوریه به شمار می رود، پشتیبانی می کند. اتفاقا این دست پشتیبانی ها به ضرر منافع ملی خود آمریکا هم تمام شده است. به همین منوال باید گفت که سیاست آمریکا به طور سیستماتیک امیدها را برای ظهور هر گونه اسلامگرایی سیاسی مشروع، مردمی و میانه رو در کشورهایی، اکثریت سنی عرب از بین می برد. امروز افکار عمومی خاورمیانه به طور فزاینده ای بسیج شده است و قدرت این افکار عمومی بیش از هر زمان دیگر تاثیرگذار خواهد بود. ادامه سیاست های کنونی را باید معادل خودکشی استراتژیک آمریکا و متحدانش دانست. واشنگتن برای بهبود موقعیت منطقه ای اش باید با انتظارات مسلمانان خاورمیانه برای حکومت اسلامی مشارکتی همنوایی نشان دهد. این رویکرد می تواند با پذیرش نظام کاملا مستقل و اسلامی ایران که همچنان مشروعیت انقلاب 1979 را با خود به همراه دارد و با انتخاب روحانی بر آن مهر تاییدی هم زده است، آغاز شود.
منبع: الجزیره
نظر شما :