آیا پرونده هسته‌ای ایران از شورای امنیت ملی خارج خواهد شد؟

اگر روزی این شورا در رسانه ها و افکار عمومی حضور کمتری داشت؛ سپردن پرونده هسته ای به این شورا، آن را به میان مهم ترین اخبار کشور آورد. حسن روحانی پرسابقه ترین دبیر شورا در سال 1384، مسئولیت خود در شورا و مذاکرات هسته ای را به علی لاریجانی سپرد و او نیز دو سال بعد از آن، پس از اختلاف با رئیس جمهور جای خود را به سعید جلیلی داد تا وی در مدتی شش ساله پای مذاکره با سولانا و اشتون بنشیند.

دوره مدیریت جلیلی در پرونده هسته ای با همه فراز و فرودهایش احتمالا به زودی پایان خواهد پذیرفت و رئیس جمهور جدید، دبیر جدیدی را به جای رقیب خود در انتخابات انتخاب خواهد کرد. دبیر جدید احتمالا دیگر مسئول مذاکره هسته ای با قدرتهای خارجی نخواهد بود.

عباس عراقچی سخنگوی دستگاه دیپلماسی به تازگی درباره اخبار مطرح شده در رسانه ها مبنی بر انتقال پرونده هسته ای ایران از شورای امنیت به وزارت امور خارجه گفته است: تصمیمی در این زمینه اتخاذ نشده البته رئیس جمهور اختیار دارند که این پرونده و پیگیری آن را به هر نهادی که صلاح می داند واگذار کند. تصمیم گیری در این خصوص در شورای عالی امنیت ملی صورت می گیرد ولی مذاکرات می تواند توسط دبیرخانه و یا وزارت خارجه انجام شود. الان زود است و معتقدم این موضوع در زمان مقتضی انجام خواهد شد.

اگر چه سخنگوی وزارت خارجه سپردن مذاکرات هسته ای به وزارت خارجه را به عنوان یک احتمال که بعدا در مورد آن تصمیم گیری خواهد شد مطرح کرده است ولی نشانه هایی از تمایل روحانی برای خارج کردن پرونده هسته ای از شورای عالی امنیت ملی وجود دارد.

گزینه های مطرح برای دبیری شورای عالی امنیت ملی، نظر رئیس جمهور جدید در مورد سطح و روند مذاکرات هسته ای، سخنان اطرافیان وی در مورد فاصله بین نظامی گری و دیپلماسی نشانه های تمایلی است که در بالا به آن اشاره شد.

ترکان از نزدیک ترین افراد به روحانی در آخرین فیلم تبلیغاتی وی در تلویزیون گفته است: « سپردن دیپلماسی به نظامیان یعنی اینکه ما خودمان را از ابزارهای دیپلماسی محروم کنیم بهتر است که نظامیان نقش مهم نظامی گریشان را انجام دهند و آن کاری که در تخصص حرفه ای دیپلمات است را بگذارند دیپلمات ها انجام دهند.» و رئیس جمهور منتخب نیز در بخشی از برنامه های انتخاباتی خود گفته است: «شرایط امروز بسیار حساس است و باید کسانی که می توانند با مذاکره مسائل را حل کنند دیپلماسی هسته ای را در دست بگیرند. ... باید با تدبیر با دنیا مذاکره کنیم. مگر کشور از تحریم و جنگ نجات داده نشد و در قبل ما اینکار را نکردیم؟ باید فرصت لازم ایجاد شود فرصت لازم با مذاکره واقعی ایجاد می شود نه با بیانیه خواندن پشت میز مذاکره. سیاست خارجی همیشه برای مان مهم بوده، امروز به خاطر شرایط حساس، از همیشه مهمتر است. باید افرادی حکومت و قدرت را درست گیرند که تجربه لازم را برای حل مسائل هسته ای و بقیه مسائل داشته باشند تا مشکل مردم را حل کنند.»

به استثنای علی اکبر ولایتی که در بین گزینه های دبیری شورای عالی امنیت ملی شانس رو به کاهشی دارد، دیگر گزینه های مطرح برای دبیری شورای عالی کسانی نیستند که طبق گفته روحانی، بتوانند با مذاکره مسائل را حل کنند؛ این در حالی است که وزارت خارجه در دولت یازدهم به احتمال زیاد به یک مذاکره کننده با تجربه به نام محمدجواد ظریف و تیم پرسابقه وی خواهد رسید. این یکی از مهم ترین نشانه ها از انتخاب احتمالی وزارت خارجه به عنوان مرجع مذاکرات هسته ای است.

از سوی دیگر، روحانی در ایام انتخابات، نظرات خود را در باره سطح مذاکرات هسته ای نیز روشن کرده است. وی در برنامه گفتگوی خبری خود در شبکه دوم سیما اظهار داشت: «باید پرونده هسته ای از شورای امنیت بیرون بیاید. ما آن زمان اول با وزرا مذاکره می کردیم بعدش رفتیم با روسا مذاکره کردیم. امروز هم همینطور باید بشود. آن 5 نفر که الان مذاکره می کنند در سطح مدیرکل هستند، ما باید کاری کنیم که با سطح روسایشان مذاکره کنیم. ملت باید بیاید پشت مذاکره کننده. ما با این نبرد با همت بلند و با رهبری رهبر و با درایت وتدبیر نه با درشت گویی و شعار، این کار را خواهیم کرد و این تهدید را به فرصت تبدیل می کنیم.»

این سخنان نشان می دهد که در پس ذهن روحانی، در صورت امکان یک توافق بین سران وجود دارد. . «ما آن زمان اول با وزرا مذاکره می کردیم بعدش رفتیم با روسا مذاکره کردیم. امروز هم همینطور باید بشود.» توافقی این چنینی از نگاه روحانی نیازمند حمایت همگانی است.

هر رئیس جمهوری تمایل خواهد داشت اگر توافق بزرگی در سطح برابر بین ایران و غرب اتفاق بیفتد، این توافق به نام وی تمام شود. این خود دلیل دیگری است که شانس حضور یک مذاکره کننده ارشد در قامت دبیری شورای عالی امنیت ملی را کاهش می دهد.