شما مقصرید آقای رئیس جمهور

دیپلماسی ایرانی: جهان اسلام در تب می سوزد. اگر تا دیروز عراق پس از حمله امریکایی ها در سال 2003 میلادی بود که بیشترین آمار نبرد و نزاع میان شیعیان و اهل تسنن را به خود اختصاص داده بود، امروز در سوریه و مصر نیز شاهد شکل گیری چنین درگیری های نامیمونی هستیم. شاید توجیه آنچه در سوریه به عنوان اختلاف میان شیعه و سنی می گذرد با توجه به صادرات شبه نظامیان به این کشور از سوی کشورهای عربی سابقه دار در حمایت از جریان های افراط و سلفی گری آسان تر باشد تا تفسیر و تحلیل انچه در مصر در یک هفته گذشته اتفاق افتاد.برای درک بیشتر ماجرای شیعه کشی در مصر به نقل قول هایی از فهمی هویدی نویسنده و رونامه نگار مصری در خصوص این حوادث اشاره می کنیم:

" قصه کشتن شیعیان برای نخستین بار است که در مصر رخ می دهد که نیاز به مطالعه و تحلیل بسیار دارد. قصه از این قرار بوده که یکی از اهالی شهر ابو النمرس در استان الجیزه - فرحات عمر خطاب، معروف به شحات که سفید کار بوده و 45 سال سن داشته - از 34 نفر از افراد شیعه شده دعوت می کند تا به خانه اش بیایند، در میان آنها یکی از رهبرانشان (موسوم به حسن شحاته - 70 ساله) نیز حضور داشته است. جدای از این که هدف از این دور هم جمع شدن، جشن گرفتن به مناسبت میلاد امام غایب شیعیان محمد حسن العسکری بوده یا نه، شاهد امر این است که باعث خشم اهالی روستا از جمله شمار نه چندان کمی از سلفی ها شده و بر اساس اطلاعات امنیتی نزدیک به 5 هزار نفر از اهالی روستا به خانه حمله کرده و به صورت وحشیانه ای افرادی که در آن جا جمع شده بودند را مورد ضرب و شتم قرار دادند که به کشاندن کالبد 7 نفر در خیابان ها و کشته شدن چهار نفر از آنها انجامید. عده ای دیگر نیز با پرتاب بمب های دست ساز کوکتل مولوتوف اقدام به آتش زدن خانه کردند که دیگران فورا آتش را خاموش کرده اند.

نوار ویدئویی که از حادثه ضبط شده نشان از شدت قساوت و خشونت وحشتناک حمله کنندگان دارد، تا آن جا که برخی از کسانی که در آن جا حضور داشتند تا اندازه ای متحیر شده و نسبت به خشونتی که علیه مجموعه دستگیر شده روا می رفته، ناراحت و عصبانی شده اند.  بی شک حادثه ای که در شهر ابوالنمرس شده جدای از دعوت های متعدد سلفی ها از منبرها و طرق مختلف دیگر که در هفته های اخیر علیه شیعیان کرده اند، نیست. کسانی که مدعی هستند که اعتقادات اهل سنت مصر از سوی اعتقادات شیعی مورد تهدید است. برخی رهبران آنها حتی ادعا کردند که خطر شیعیان بر امت مصر خطرناک تر از خطر اسرائیلی ها است و این فکر را ترویج کردند که اگر حزب الله نیرو به القصیر فرستاد، می خواست صف آرایی شیعیان علوی در مواجهه با اهل سنت در سوریه را نمایش دهد، که با صف بندی های موجود در عراق نیز موازی است که این کشور به شیعه و سنی و کرد تقسیم شده است." دلایل شکل گیری این حادثه و ریشه یابی آن را با تحلیل گر مسائل خاورمیانه محمد علی مهتدی در میان گذاشتیم :

آنچه در مصر رخ داده و 4 تن از شیعیان نیز در نزاعی در روستایی در این کشور کشته اند، مساله ای است که سبب اعتراض بسیاری شده است. چراکه با وجود موج ضد شیعی که اخیرا در منطقه به راه افتاده و یا حتی از آن باعنوان جنگ میان سنی و شیعه یاد می کنند تا به امروز هرگز در کشور مصر شاهد چنین تقابل هایی نبودیم. به نظر شما منشا چنین رخدادی در مصر چیست؟

این حادثه بسیار تاسف بار است، چراکه اهالی یک روستا با تصور اینکه با چند کافر روبرو هستند از روی جهل و نادانی به خانه ای که در آن چند تن از شیعیان- که برای انجام مراسم نیمه شعبان گرد هم آمده بودند- حمله کرده ، آن را به آتش کشیده و ساکنان را به شهادت رساندند. اگر در این حادضه دست تنها دو سا سه نفر به خون آلوده شده بود  ریشه و تبعات متفاوتی باید برای آن در نظر می گرفت اما زمانی که عده زیادی بر اساس تبلیغاتی که شده، چند نفر را با عنوان خارج از دین شناسایی کرده و می کشند؛ مساله بسیار اهمیت پیدا می کند. این رخداد به تاثیری که تبلیغات بر افکار عمومی و به ویژه عوام می گذارد، بر می گردد. البته هنوز ریشه های این مساله مشخص نیست .پرسش های بسیاری در این خصوص وجود دارد: این که آیا در پشت پرده داستان دیگری در جریان بوده  و در نهایت به شکل توطئه عملیاتی شده است ؟ تعداد افرادی که در این حادثه دست داشته اند؟ این سوال که چه کسانی اهالی روستا را تحریک کرده اند یا اینکه صرفا تحت تاثیر قرار گرفتن اهالی روستا بر اساس تبلیغات شدیدی بوده که این روزها نه تنها در مصر بلکه در کل منطقه علیه شیعیان می شود و آنها دست به این کار زده اند. اگر بخواهیم در این ماجرا به دنبال مقصر باشیم عده زیادی را شامل می شود از جمله سلفی ها و اخوانی ها که در مصر قدرت را به دست گرفته اند و البته اسرائیلی ها که اقدام های بسیاری را علیه شیعیان انجام داده و سبب تحریم عوام شده اند.  

نقش محمد مرسی را به عنوان رئیس جمهور مصر چگونه می دانید، آیا می توان گفت وی نیز با موضع گیری های خود به چنین آتش هایی دامن می زند؟

بله. محمد مرسی نه تنها گناهکار که در این مورد  مسئول نیز است به دلیل آنکه دو هفته پیش در یک میتینگ بسیار گسترده با تکفیری ها شرکت کرد، در حالی که انتظار نمی رفت فردی که رئیس جمهوری مصر و وابسته به اخوان المسلمین است و باید از یک گفتمان معتدل استفاده کند چنین اقدامی کند. وی در این جلسه صحبت هایی کرد و شعارهایی داد که عملا در راستای همان تئوری تکفیری ها بود. نطق محمد مرسی بسیاری از محافل را به تعجب واداشت مسلما این سخنرانی ها افکار عمومی به ویژه افراد کم سواد را تحت تاثیر قرار می دهد. مساله این است که در جهان عرب مردم روستایی و عوام اطلاعات خاصی از شیعیان ندارند و نمی دانند که عقاید آنها چیست تصور آنها بر اساس تبلیغاتی شکل گرفته که شیعه را دینی جدای از اسلام دانسته و بر اساس تبلیغاتی که شده جزء دشمنان اسلام محسوب می شوند و متاسفانه اجازه شرح و بیان مسائل مربوط به شیعیان و اهل بیت داده نمی شود. این در حالی است که در مصر شاهد هستیم که سلسله فاطمی سال های طولانی در این کشور حکومت کرده و شیعه بودند و یا دانشگاه الازهر به عنوان پایگاه بزرگ اسلامی از سوی شیعیان ساخته شده که بخش مهمی به نام تقریب به معنای نزدیک کردن مذاهب اسلامی در این دانشگاه وجود داشته که حتی فقه شیعی نیز در آن تدریس شده است. حتی در همین راستا فتوای شیخ بزرگ محمود شلتوت را داریم که در خصوص حقانیت مذهب شیعه سخن گفته است. به معنای دیگر تمامی تاریخ مملو از حضور و همکاری شیعیان در این کشور است. با این وجود در طول هفته ها و ماه های اخیر تبلیغات گسترده ای می شود که حتی شیعیان را ضد دین اسلام معرفی می کنند که به نظر می رسد در به وجود آوردن این شرایط سلفی ها، اخوان المسلیمن و شخص محمد مرسی مسئول هستند. ممانعت دولت مصر و دستگاه اطلاعاتی از بیان عقاید شیعه مشکل دیگری است. به عنوان مثال کتاب معروف المراجعات که مجموعه ای از بحث های عقیدتی میان شیخ الازهر مصر و مرجع بزرگ شیعی به نام مرحوم آیت الله  سید عبدالحسین شرف الدین عاملی از جنوب لبنان است که در این کتاب عقاید شیعه بیان می شود به طوری که شیخ الازهر تحت تاثیر قرار گرفته و به نظر می رسد که مذهب شیعه را می پذیرد. امروزه با توجه به این که  این کتاب چندین بار در قاهره چاپ شده است، اجازه در دسترس قرار گرفتن آن را نمی دهند. من تصور می کنم که نه تنها دستگاه اطلاعاتی و تکفیری ها در این روند ضد شیعی در کنار قطر و عربستانی ها مسئولند، بلکه اخوانی ها نیز نقش موثری ایفا کرده اند.

ادعا می شود که ایران از شیعیان در منطقه حمایت می کند، تا چه اندازه می توان گفت که در به وجود آمدن چنین تقابل هایی، کشورهای منطقه نقش ایران را پررنگ می کنند؟

این که ایران از شیعه حمایت می کند تصویری است که دشمنان ایران در خارج از کشور ما ساخته اند. چراکه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مساله فلسطین بسیار مهم است و از مقاومت حمایت می کند و هر فردی که در مقابل اسرائیل بایستد و مقاومت کند ایران خواه این فرد شیعه، سنی و یا حتی مسیحی باشد  از او حمایت خواهد کرد. همان طور که حزب الله لبنان به دلیل آنکه اسرائیل جنوب لبنان را اشغال کرده بود و با آنها در حال جنگ بود، ایران به حمایت از آنها برخاست تا این منطقه از دست تلاویونشین ها خارج شود. همچنین ایران از جنبش حماس و جهاد اسلامی حمایت می کند که هر دو سنی بوده و در نوار غزه مستقر هستند و از گروه های فلسطینی مقیم دمشق حمایت می کند که آنها نیز سکولار هستند و به دلیل آنکه در چارچوب مقاومت فعالیت می کنند ایران حامی آنهاست. در نتیجه این تبلیغات علیه ایران صورت گرفته که تنها به شیعیان در منطقه کمک می کند. این تبلیغات مدت هاست وجود دارد که دستگاه های اسرائیل و امریکا، مصر، عربستان سعودی و قطر این گونه وانمود می کنند که ایران از شیعیان علیه سنی ها حمایت می کند و مخالف سنی هاست که این تبلیغات گمراه کننده ای بیش نیست.

تحریریه دیپلماسی/14

انتشار اولیه: جمعه 7 تیر 1392/ باز انتشار: دوشنبه 10 تیر 1392