پاردوکس ایرانی از منظر عکاسان غربی

به تازگی تصاویری از ایرانگردی یکی از عکاسان غربی در رسانه های انگلیسی زبان منتشر شده که حجم بالایی از واکنش ها را در پی داشته است و علی رغم آنکه حداقل چینش تصاویر می تواند فضای ایران را متشنج نشان دهد، بخش اعظمی از نظردهندگان از تغییر دیدگاهشان نسبت به ایران و جذابیت های کشورمان ابراز شگفتی کردند تا این پرسش پیش آید که اساساً لنز دوربین فرنگی ها برای ایران یک تهدید تلقی می شود یا یک فرصت؟

به گزارش «تابناک»، سه سفر به ایران و مجموعه ای باکیفیت و متفاوت از تصاویر از قلب تهران تا صدر پلنگان، عملکردی است که آموس چاپل داشته و در روزهای اخیر مورد توجه رسانه های انگلیسی زبان قرار گرفته است. هدف از ثبت این تصاویر، نمایش پارادوکس میان شهرهای فوق مدرن عنوان شده اما آنچه رسانه های انگلیسی زبان از این تصاویر برداشت کردند، کاملاً متفاوت با هدف عکاس بوده است و دیلی میل این تصاویر را حاوی بینشی متفاوت از زندگی در ایران تعبیر کرده و سرزمین مرموز ایران را با الفاظی از سر تحسین مورد توجه قرار داده است.

در نقد این تصاویر به این مسئله کلیدی اشاره شده که در این تصاویر شاهد جذابیت های بصری و کوه ها، دشت ها و زمین های کشاورزی دیدنی از ایران هستیم که کمتر در رسانه های تصویر شاهدش هستیم و از این حیث نگاهی متفاوت به فرهنگ ایران دارد. از ویژگی هایی که این تصاویر را در رقابت با تصاویر دیگر عکاسان خارجی از ایران متفاوت می سازد، عدم تمرکز در پایتخت است و علی رغم آنکه تصاویر عکاس از پایتخت تا حدودی هدفمند و در راستای بیش از حد ایدئولوژیک نشان دادن کشور بوده اما در عین حال از تهران خارج شده و تا پلنگان در مرز کردستان ایران و عراق پیش رفته و اتفاقاً شات های درخشان و منحر به فردش در خارج از مرزهای شهرها به ثبت رسیده است.

در این گزارش روستاییان به عنوان گروه های اجتماعی وفادار به نظام معرفی شده و از مهمان نوازی ایشان تمجید شده است. دیلی میل با نقل گفته های یک دوچرخه سوار بریتانیایی به نام زک کلیتون که در سفرش به دور دنیا از ایران نیز عبور کرده، ایرانیان را به عنوان مهربان ترین مردم معرفی کرده است. هزینه های اندک گردشگری در ایران نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته و دیلی میل با درج تصویری از مسجد وکیل که توسط این عکاس ثبت شده، هزینه 10 سنتی بازدید از این بنا را مورد توجه قرار داده است.

عکاس اما نگاه ویژه ای به ارتفاعات تهران داشته و عنوان کرده که در گفت و گوهایش دریافته که مردم ایران - به خصوص جوانان - از جهان اطرفشان بسیار آگاه هستند و در عین حال با ذکر عباراتی که تعبیر عدم وجود آزادی غربی را در ایران پیش روی خواننده انگلیسی زبان می آورد، مدعی شده که جوانان ایران میل شدیدی به آزادی های غربی دارند و به مصرف مشروب و پارتی و اینها گرایش دارند و در واقع نگاه جوان ایران را رودروی ارزش های ایران قرار داده اما این گفته ها اساساً نتوانسته مورد توجه مخاطبان انگلیسی زبان قرار گیرد و جذابیت های بصری مزارع ایران که به مزارع استرالیا تشبیه شده، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

از متن خبر که عبور کنیم از میان بیش از 600 اظهارنظر خوانندگان این گزارش خاص در دیلی میل، این واقعیت مشهود است که اگر عکاس فرنگی ولو با هدف به تصویر کشیدن دیدگاه شخصی اش همچون پارادوکس ایران پا به کشورمان بگذارد، بیش از آنکه تهدیدی باشد، یک فرصت است و حداقل نگاه مخاطب انگلیسی زبان را که از شبکه های خبری جهان درباره ایران عمدتاً اخباری درباره برنامه اتمی، تحریم، احتمال جنگ و نظایر این موضوعات تنش زا را می بینید، دستخوش تغییرات اساسی می نماید. از این حیث شاید بهتر باشد با لنز دوربین های چنین عکاسانی آشتی کرد و از ثبت چند شات خلاف منافع مان میان این شات ها که اکثراً می تواند تبلیغی برای ایران باشد، نهراسید.
 

بخش وسیعی از کامنت ها کوتاه و صرفاً تحسین جذابیت های بصری و طبیعت ایران بود و طبیعتاً جنبه تکراری داشت و به همین دلیل نقل نشد و طبیعتاً بخشی از کامنت های این خبر نیز متاثر از فضای تبلیغاتی ضد ایرانی، حاوی مطالب نه چندان درستی است اما در کنار آنها تعدادی از پیام ها جنبه های مثبتی از ایران را مورد تاکید قرار داده یا واجد گفته های متفاوتی بود که تعدادی و بخش هایی از آنها از این قرار است:

ایلگار، بریتانیا: یکی از دوستان شوهر من ایرانی است (در حال حاضر شهروند بریتانیا است) و او بهترین مرد در عروسی ما در اوسط دهه 80 بود. آنها واقعاً مردمی مهربان و دارای روحیه ای سرگرم کننده و طناز هستند. من بسیاری از فیلم های مستند درباره ایران را دیده ام و باید مردم ایران را شناخت و درک کرد.

کاترینا، یونان: این تمدنی باستانی است؛ با هنجارها و ارزش ها و افتخارات فراوان. باید با این کشور گفت و گو کرد و تفاهم بیشتری میان شرق و غرب وجود داشته باشد. من فکر می کنم کلکه کلیدی گفت و گو، گفت و گو و گفت و گو است. بچه های دنیا با هم متفاوت نیستند. همه ما رفاه و آرامش می خواهیم.

درابلیک: این مطلب توسط هیات گردشگری ایران نوشته شده است؟

بی نام از هلند: سرزمینی بسیار زیبا و جایی خوب برای بازدید است. من شگفته زده شدم. بخش عظیمی از زنان و مردانشان بسیار بامزه و دارای رفتار بسیار خوبی هستند و جوانان تحصیل کرده فراوانی دارند... .

فیلیپ، بریتانیا: اولین بار در سال 1969 به عنوان یک ملوان 17 ساله از جزیره خارک است. مردم آنجا بسیار دوستانه با ما برخورد کردند. اجازه داده شد که کیسه های بزرگ خرما و پسته خریداری کنیم و موهایمان را کوتاه کردند و با آنها به تماشای فیلم های غربی دوبله شده نشستیم. آنها بسیار خوشحال بودند. من در اکثر کشورهای حاشیه خلیج فارس رفته ام.

کارگردان، مادریدِ اسپانیا: طبیعت زیبا و وحشی، منابع طبیعی، در هر سال چهار فصل، سواحل بزرگ، کوه ها و رودخانه ها... .

سیندرلا، بریتانیا: پس چرا آنها مشتاق هستند کشورشان را ترک کنند و در اینجا زندگی کنند؟ خانه های رایگان، مدارس رایگان و... و زمانی که از دولت صحبت می کنند ... .

بی نام، بریتانیا: برداشتم این است که دولت ها در کشورهای مختلف متفاوت هستند. دولت ها غربی با رسانه های قدرتمندی که دارند، می توانند هر نوع توهمی که می خواهند ایجاد کنند و هر نوع خوراک خبری را به شهروندانشان بدهند و به آنها هر چشم اندازی خواستند، نشان دهند.

استورمی، ایالات متحده: زمین زیبا، مردم زیبا، فرهنگ باشکوه، تاریخ نمادین، کمک به همه ما، در هماهنگی با یکدیگر زندگی می کنند. قبل از 9/11 من سال های بسیاری را صرف تحقیق در مورد تاریخ خاورمیانه و مهد تمدن کرده ام. من می دانم که چگونه این داستان به پایان می رسد... .

جیان، ایالات متحده: خواهرزاده انگلیسی من با یک ایرانی ازدواج کرده است. چند سال پیش آنها با نوزاد دخترشان برای دیدار خانواده به شیراز در ایران رفتند. آنها در طول سفر مجبور به توقف برنامه هایشان شدند چرا که کودکشان تب شدیدی کرد. راننده تاکسی که آنها را می رساند با دیدن بچه شان گفت که من باید شما را به بیمارستان برسانم و این بچه در حال مرگ است. راننده تاکسی آنها را به بیمارستان رساند و تا صبح که کودکشان مداوا شد، همان جا در ماشین ماند و پس از آن نیز حاضر به دریافت هزینه اضافی نشد. مردم ایران بسیار مهربان هستند... .

بی نام، بریتانیا: من سالها در ایران کار و زندگی کرده ام. آنجا با یک کشور غربی بسیار متفاوت بود. مردم بسیار مهمان نواز با رفتار دوستانه ای بودند. شیراز شهر بلبل و گل رز بسیار زیبا است. من در کوه های البرز اسکی کرده ام و دریای خزر رفته ام. من از این کشور عکس ها و خاطرات فوق العاده ای دارم.

والتر، اشتوتگارتِ آلمان: فقر تهدیدی برای اکثریت جامعه ایران است... .

اندی، ایالات متحده: در سراسر خاورمیانه کشورهایی با گنجینه هایی از گردشگری وجود دارد که من بازدید از آنها را دوست دارم. اگر تنش ها تماماً برداشته شود، سود متقابل بسیاری زیادی نصیب دو طرف می شود. چه شرم آور است که درک و تعامل متقابل بر اثر تنازع بر سر نفت از بین می رود.

سیباس، رمِ ایتالیا: کشور شگفت انگیز، مردم شگفت انگیز. مردم بسیار در قدرت هستند.

هیلاری پایپتی از یونان: چند سال پیش من مقاله ای در مجله ام "Corfiot" منتشر کردم؛ مجموعه ای سه قسمتی که نشان داد ایران چقدر پیچیده و متمدن است. مردم مهمان نواز و بافرهنگ که به تجارت می پردازند... .

گارنت، بریتانیا: اگر کسی می خواهد بینش بسیار جالب نسبت به خاورمیانه (به ویژه ایران) پیدا کند، فیلم "علف: نبرد یک ملت برای زندگی" را تماشا کند. این فیلم توسط کارگردان فیلم کینگ کنگ (نسخه کلاسیک) که بعدها به ضرب گلوله کشته شده، در سال 1924 ساخته شده است. این مستند بیشتر از یک کوه، برف و مراتع موجود در نقاط مرتفع است. در این مستند به کوچ یک ایل عشایری با حرکت یک خانواده عشایری با هزاران گوسفند، بز، گاو، اسب، الاغ، مرغ، سگ به تصویر کشیده است.

بی نام، بریتانیا: من در عسلویه ایران از اکتبر 2003 تا فوریه 2006 کار می کردم. عکس های این مقاله خیره کننده است. این کشور مردم هوشمند و تحصیل کرده ای دارد و مردم ایران رفتار دوستانه ای دارند... .

سلیمان، بریتانیا: نظرات خنده داری نوشته شده است. در آمریکا تقریباً هر چند دقیقه یک نفر در خیابان کشته می شود، نه برای سیاست یا مذهب، بلکه فقط برای چند دلار پول. از 1980 با تبعیض نژادی در اینجا (انگلیس) مواجه بودم و مورد ضرب و شتم بسیار قرار گرفتم. اگر شما به عمق هر کشوری بروید چنین مسائلی می بینید. بنابر آیا می توان گفت متمدینین در غرب هستند و آیا می توانیم بگوییم خاورمیانه غیرمتمدن است؟ غرب قدرت را در دست طالبان و امثال صدام قرار داده و این سیاست خارجه انگلیس / ایالات متحده برای نفت و ثروت است. (ایران) یک کشور با تاریخ تمدن هزاران ساله وجود دارد که از دیدن تصاویرش لذت بردم.

بی نام، بریتانیا: در هر کشور می توانید خوب، بد، زیبا و زشت بیابید. من به بیش از چهل کشور سفر کرده ام و فوق العاده ترین مردم را ملاقات کرده ام. بسیاری از مردم دنیا تمایل به آزادی بدون دخالت دولت دارند و در پی یک شغل مناسب و معقول با حقوق و مزایای مناسب هستند و یک سقف بالای سر آنها، یک غذا بر روی میز و آینده ای بهتر برای فرزندانشان، ایده آلشان است و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.

کیم، ایالات متحده: همسر اول من از ایران بود و ما در آمریکا زندگی می کردیم. خانواده و دوستان همسرم، مهمان نوازترین مردمی بودند که تاکنون ملاقات کرده ام. من با آنها بیش از حد احساس راحتی می کردم. ازدواجم شکست خورد اما بزرگ ترین افسوسم این است که علی رغم رابطه خصمانه ایران و غرب، به ایران سفر نکرده ام.

جورج، لندن: در سال 1984 برخی از بهترین مردم در دانشگاه در لندن، ایرانی بودند. آنها مردمی بسیار مهمان نواز و دنیوی هستند.