اسلام‌آباد از چه کسی چراغ سبز گرفت؟

دیپلماسی ایرانی:  کشته شدن یک پلیس مرزی افغان و زخمی شدن دو سرباز پاکستانی در جریان تبادل آتش دو ساعته مرزی میان دو کشور در چند روز گذشته ، زخم دیرین میان دو همسایه را باز کرد. به گزارش رویترز داستان به نقل از منبعی در ارتش پاکستان،  تیراندازی با حمله به ایست بازرسی پاکستان آغاز شد اما مقام های افغانی می گویند که این درگیری زمانی آغاز شد که نیروهای پاکستانی سعی کردند موانع گذاشته شده در مرزها را تقویت کنند. به دنبال این تبادل آتش صدها سرباز افغان به مناطق مرزی مورد مناقشه فرستاده شدند.با پایان گرفتن موقت تبادل آتش میان دو طرف، تقسیم تقصیر و بازخوانی تاریخی اختلاف ها آغاز شد. به گفته مقام های افغان پاکستانی ها پیشینه دیرینی در حمایت از طالبان افغانستان و دیگر جناح های شورشی در این کشور دارند.از سوی دیگر اسلام آباد کابل را به دادن پناهگاه امن به شبه نظامیان متهم می کند. سابقه درگیری های مرزی میان دو همسایه، تبعات ین ناآرامی های مرزی ، رابطه میان افغانستان و پاکستان پس از خروج نیروهای امریکایی در 2014 و نقش نماینده جدید امریکا در آسیای میانه را با محمد ابراهیم طاهریان، سفیر پیشین ایران در پاکستان در میان گذاشتیم:

طی روزهای گذشته شاهد درگیری های مرزی بین افغانستان و پاکستان بوده ایم. آیا چنین درگیری هایی سابقه داشته است؟

نوع تخاصمی که بین دو کشور افغانستان و پاکستان بوده است به دو دسته تقسیم می شود: یک دسته از این تخاصمات مستقیما توسط نیروهای خارجی و مشخصا امریکایی ها صورت گرفته است. به این معنا که امریکایی ها حداقل طی سه سال گذشته به کرات از پایگاه های داهل افغانستان هواپیماهای بدون سرنشین یا موشک های خود را به سمت پاکستان به پرواز در آوردند و اهدافی را در خاک پاکستان مورد حمله قرار دادند. این مسئله پذیرفته شده بود و یک عکس العمل مستقیم از سوی حاکمیت در پاکستان را به همراه نداشت. نوع دوم این درگیری ها که هر از چندگاهی اتفاق می افتاد، درگیری مستقیم نیروهای نظامی دو کشور بود که بیش از یک سال قبل بود که بخش هایی از ننگرهار در مشرق افغانستان شاهد بمباران هایی بود. افغانی ها معتقد بودند که این پاکستان است که این منطقه را بمباران می کند و متقابلا پاکستانی ها معتقد بودند که اقدام اول از طرف افغانی ها صورت گرفته است. بنابراین چنین درگیری هایی چندان اتفاق جدیدی نیست.

پس درگیری های اخیر چرا تا این حد مورد توجه قرار گرفته است؟

آن چه در حال حاضر اتفاق افتاده است از این نظر جدید است که به نوعی دست نیروهای خارجی در آن دیده می شود. به نظر می رسد نیروهای خارجی امتیازاتی را به اسلام آباد واگذار کرده اند یا به عبارتی هرچند که شواهد و قرائن مستحکمی از این مسئله وجود ندارد اما به نظر می رسد موقعیت اسلام آباد در موضوع افغانستان به نحوی ارتقا پیدا کرده و دست بازتری نسبت به اهداف خود دارد و رویکرد تهاجمی تری در پیش گرفته است. خصوصا بعد از واگذاری بعضی از ابنیه و اموالی که در حوزه مرزی دیوراند ایجاد شده بود به پاکستان توسط امریکایی ها، کابل به شدت ناراضی شد و اعتراض خود را اعلام کرد. نتیجه این وضعیت شرایط کنونی است که بعد از مدت ها، تظاهراتی در افغانستان علیه پاکستان شکل گرفت. حال این تظاهرات یا از طرف دولت سازمان دهی شده بود یا از طرف دولت مسکوت ماند. در این تظاهرات پرچم پاکستان به آتش کشیده شد و وضعیت را برای ناظران بین المللی نگران کننده کرده است. چرا که برنده این ناامنی ها تنها جریان افراط خواهد بود و این به نفع منطقه نیست. اما به طور کلی می توان گفت که احساس بخشی از نیروها در اسلام آباد این است که دست بازتری برای رفتار تهاجمی نسبت به موضوع افغانستان دارند.

به نظر شما با توجه به خروج امریکایی ها در سال 2014، این تنش چه تبعاتی برای دو کشور خواهد داشت؟

زمانی که روابط بین همسایگان متشنج شود، هیچ یک سود نمی برند. در این مورد هم این دو  کشور از این وضعیت سودی نخواهند برد. به نظر می رسد نیروهای خارجی هم در چنین شرایطی فکر می کنند می توانند از این موقعیت استفاده کنند و موضوع را در جهت مصالح و منافع خود مدیریت کنند. این مسئله هم اشتباه است. تجربه گذشته نشان داده است که در هر منطقه ای اوضاع متشنج شود، برنده ای در کار نیست و همه بازنده آن هستند. هم اکنون در حالی روابط دو کشور به این حد از تنش می رسد و پرچم پاکستان در افغانستان به آتش کشیده می شود که چندین میلیون افغانی در داخل پاکستان زندگی می کنند و پاکستان در سال های سخت میزبان افغانی ها بوده است. این مسئله می تواند احساسات مردم پاکستان را نسبت به این موضوع برانگیزد. به نظر می رسد که نیروهای خارجی و یا جریان سوم اقدام موثری تا کنون برای جلوگیری از وقوع چنین وضعیتی انجام نداده است. علاوه بر این در این مورد به خصوص آن چه به نظر می رسد باعث تحریک شده مضاف بر تحلیلی که می گوید دست بخشی از نیروها در داخل پاکستان برای رفتار تهاجمی در افغانستان باز تر شده، بحث واگذاری ابنیه بوده است که توسط امریکایی ها انجام شده است.

طی روزهای اخیر آقای دابینز به عنوان نماینده امریکا در افغانستان و پاکستان معرفی شده است. به نظر شما آیا او می تواند تاثیری بیش از آن چه امریکا تا الان داشته، داشته باشد؟

اگر این فرد همان فردی باشد که یک دهه قبل در افغانستان فعال بوده است، می توان گفت که تجربه وسیعی نسبت به مسائل افغانستان و پاکستان در اختیار دارد. او در پروسه بن فعال بوده و نسبت به منطقه شناخت دارد و مسائل را مدیریت می کرده است. در آن زمان رفتار او در ظاهر یک رفتار فراجناحی در داخل حاکمیت امریکا بود. در آن زمان جمهوری خواهان روی کار بودند. این که او در دوران دموکرات ها هم برای این ماموریت منصوب می شود به این معنی است که آن ها می خواهند از تجربه این فرد به لحاظ شناختی که از جغرافیا و مسائل افغانستان دارد استفاده کنند. امریکایی ها می خواهند از بالاترین سرمایه های خود در مسئله افغانستان استفاده کنند. این مسئله در پروسه خروج که پروسه مهمی است حائز اهمیت است. امریکایی ها می خواهند این روند کم هزینه باشد. افغانستان انتخابات ریاست جمهوری در پیش دارد. امریکایی ها تلاش دارند نزدیک ترین فرد را در این مسئله به کار گیرند تا با استفاده از تجربه های گذشته به منافع حداکثری برسند. این فرد تجربه های بسیاری دارد. قبلا مطالبی هم در مورد افغانستان نوشته است. به نظر می رسد او مسائل را در هر دو سوی دیوراند می شناسد و روی آن ها کار کرده است./12

انتشار اولیه: یکشنبه 15 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 19 اردیبهشت 1392