ترور نظامی جایگزین تعامل سیاسی

دیپلماسی ایرانی: باز هم سوریه به نقل محافل سیاسی و سوژه رسانه ها تبدیل شده است. قریب به دو سال از آغاز ناآرامی ها در سوریه می گذرد. با تطویل این بحران هر روز پای بازیگر جدیدی به میدان باز می شود و البته تحولی نو یا حادثه ای امنیتی پازل روز قبل را بر هم می زند. هنوز چند روز از ادعای برخی رسانه های اسرائیلی و غربی در خصوص احتمال استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه نگذشته بود که مخالفان بشار اسد در اقدامی تروریستی وائل الحقلی، نخست وزیر سوریه را هدف حملات خود قرار دادند. کاروان نخست وزیر سوریه  در منطقه المزه دمشق هدف قرار گرفت. در این حادثه 12 نفر از جمله محافظ شخصی حلقی کشته شده و بیش از 10 نفر نیز زخمی شدند. شخص نخست وزیر از این سوقصد جان سالم به در برد. عکس العمل های بین المللی به این حادثه گویای بسط و گسترش نگرانی از تعمیق بحران در سوریه است. نه تنها روسیه که بان کی مون دبیر کل سازمان ملل نیز توسل به چنین حرکت هایی به بهانه تلاش برای رسیدن به اهداف سیاسی را مطرود خواند.در حالی که میان کشورهای اروپایی در خصوص ادعای استفاده اسد از تسلیحات شیمیایی اختلاف هایی بوجود آمده است برخی رسانه ها از مهیا شدن پنتاگون برای توسل به گزینه نظامی در سوریه سخن می گویند. فرانسوی ها در قاره سبز در زمره نخستین کسانی بودند که داعیه دار توسل بشار به تسلیحات شیمیایی شدند و این در حالی بود که دولت آلمان خواستار ارائه مدارک مستدل برای اثبات این امر شد و وزیر دفاع امریکا نیز در اخرین سخنان خود تاکید کرد که نباید در تصمیم گیری در خصوص سوریه تعجیل به خرج داد. بحرن امنیتی در سوریه با هدف قرار گرفتن یک هواپیمای مسافربری روس توسط تروریست ها در 24 ساعت گذشته وارد فاز جدیدی شده  است. مخالفان بشار به کمک حامیان عربی و غربی خود تا بدانجا به انواع تسلیحات سنگین مجهز شده اند که روسیه نیز نسبت به این روند هشدار داده و البته در رخ نمایی نه چندان عیان وزیر امور خارجه روسیه هم تاکید می کند که مسکو هیچ گاه فروش تجهیزات به دمشق را پنهان نکرده است.پرسش های خود در خصوص  حادثه سوقصد به جان نخست وزیر سوریه و دلایل تعمیق فعالیت های نظامی مخالفان بشار،رفتارشناسی غرب در طرح داستان تسلیحات شیمیایی در سوریه و پیش بینی روزهای آتی این کشور را با حسین شیخ الالسلام مشاور امور بین الملل رئیس مجلس شورای اسلامی و معاون وزیر امورخارجه پیشین در میان گذاشتیم:

سوقصد به جان نخست وزیر سوریه را می توان جدی ترین عملیات تروریستی مخالفان بشار اسد در چند هفته اخیر خواند. چرا مخالفان بشار به جای نشستن دور میز مذاکره همچنان راهکارهای نظامی را ترجیح می دهند؟
فردی به ترور دست می زند که از نظر میدانی ناموفق است. اگر مطمئن باشد که از طرق مشروع به قدرت می رسد و یا طرقی که کمتر قوانین بین المللی نقض شود به قدرت خواهد رسید متوسل اینگونه راهکارها نمی شود. بنابراین چنین رفتارهایی نشان می دهد که معارضان و مخالفان از همه نظر دچار مشکل شده و یا ناامید شده اند که مجبور به ترور و رفتارهای خشونت آمیز می شوند. با پشتیبانی که مردم سوریه از حکومت خود کرده اند، معارضان از نظر نظامی عقب رفته و به ویژه زمانی که نیروهای دفاع مردمی وارد صحنه شدند تروریست ها مجبور به عقب نشینی شدند. چرا ترور؟ به دلیل آنکه انسجام حکومتی را از بین برده و ترس و وحشت ایجاد کنند و همچنین به دلیل آنکه از راه مشروع به خواسته های خود دست پیدا نکردند. به ویژه آنکه پشتیبانان آنها ادعا دارند که این دولت ها منشور حقوق بشر سازمان ملل و قوانین بین المللی را پایه گذاری کردند و ضد تررویسم هستند، اما در این شرایط میان دو راهی قرار گرفتند. بخشی از این معارضان را که غربی ها و برخی از عرب ها پشتیبانی کردند به اندازه ای است که آنها حتی اعلام کرده اند القاعده ای هستند. ابو محمد الجولانی که رئیس جبهه النصره است با ایمن الظواهری رهبر القاعده به طور رسمی بیعت کردند. البغدادی که رئیس القاعده عراق است نیز اعلام کرد که با جبهه النصره مشترکا اتحاد کرده و امارات اسلامی عراق و شام را ساخته اند که این امارات شامل اردن، لبنان و فلسطین است. الجولانی فردی اردنی است و جبهه النصره ترکیبی از ملیت های اردنی و لبنانی و فلسطینی و سوری است.

در چند روز اخیر شاهد طرح ادعایی از سوی برخی رسانه های عربی و غربی در خصوص توسل بشار اسد به تسلیحات شیمیایی بودیم. دلایل طرح این ادعا را در چه می دانید؟
اصلی ترین دلیل طرح عجولانه این موضوع را می توان روحیه دادن به اعضای جبهه النصره دانست. این گروه  از منظر موفقیت های نظامی موقعیت شکست را تجربه می کنند و این خبر را می توان در راستای روحیه دادن به آنها دانست . تمامی اعضای القاعده دنیا از جمله القاعده عراق حامی آنها هستند. بنابراین توسل به ادعای استفاده بشار از تسلیحات شیمیایی را می توان تقلای این گروه برای عدم پذیرش شکست در حوزه سیاسی و نظامی در مقابل ریس جمهور سوریه دانست.
علاوه بر این طبیعی است که حکومت سوریه از سلاح شیمیایی استفاده نمی کند چرا که در این شرایط به هیچ وجه به نفع این دولت نیست و افرادی از این سلاح ها استفاده می کنند که به نفعشان باشد. حکومت سوریه که در میدان پیش رو است دلیلی ندارد دست به استفاده از سلاح کشتار جمعی بزند. بنابراین همان افرادی که دست به ترور می زنند در استفاده از این سلاح ها نیز ابایی ندارند. زمانی که در منطقه ای پر رفت و آمد بمب گذاری می شود بدون آنکه توجه کنند چه کسانی کشته می شوند همان کشتار جمعی است. به معنای دیگر همان منطقی که اجازه می دهد این بمب گذاری صورت گیرد همان منطق نیز اجازه استفاده از سلاح شیمیایی را می دهد.
در نتیجه می توان گفت منطق دولتی که قصد دارد حکومت خود را حفظ کند و مردم را از خود راضی نگه دارد و بر خلاف قوانین بین المللی عمل نکند و به ویژه می داند استفاده از سلاح شیمیایی بهانه ای برای دخالت خارجی خواهد بود، هرگز از آن استفاده نخواهد کرد. بنابراین عواملی قصد دارند ترس و وحشت ایجاد کنند و این در حالی است که حکومت سوریه صحبت از توقف خشونت ها می کند و بارها اعلام کرده است که با معارضان گفتگو کنیم، به صندوق آراء تکیه کنیم و به رای مردم گردن بنهیم. اما افرادی که منشور سازمان ملل را تدوین کرده اند صحبت از ادامه جنگ می کنند تا سوریه تقسیم و تجزیه شود.

طرح مساله تسلیحات شمیایی به ایجاد نوعی شکاف در جبهه غربی – عربی مقابل دولت بشار اسد منتهی شد. درست مانند سال 2003 و طرح ادعای برخورداری حکومت صدام حسین از تسلیحات کشتارجمعی ، برخی در اروپا مانند المان نسبت به صحت این ادعا سوالاتی را مطرح کرده و عده ای نیز بر پذیرش آن پافشاری دارند. آیا در نهایت این ادعا به توسل امریکا به گزنینه نظامی در سوریه منتهی خواهد شد؟
باید تاکید کرد که آنچه در استفاده از سلاح شیمیایی گفته شده تنها با هدف امید دادن به کسانی است که در مقابل اسد می جنگند. اکثر مناطق از نظر نظامی در دستان القاعده ای ها بود، حال که ارتش آزاد که مورد حمایت امریکا و اسرائیل و عرب ها بودند، از آنها جدا شدند دیگر این ارتش آزاد موضوعی برای مذاکره ندارد. بدین معنا زمانی اگر قدرت نظامی در دست داشتند قدرت چانه زنی هم در مقابل بشاراسد وجود داشت، اما در حال حاضر چنین قدرتی هم ندارند.
به نظر می رسد که امریکایی ها نمی توانند به این بهانه در مساله سوریه دخالت کنند چراکه مدارک آنها دورغین وساختگی است و اساس و پایه بین المللی ندارد، اما برای پشتیبانی از معارضین به این بهانه ها قصد دارند تا منطقه پرواز ممنوع اعلام کنند. طرح منطقه پرواز ممنوع هم در شورای امنیت رای نخواهد آورد به دلیل آنکه روسیه و چین در مقابل آن خواهند ایستاد و تا به امروز سه بار وتو کردند و وتو دوگانه می کنند. همانطور که می دانید در شورای امنیت وتوی دوگانه سابقه بسیار کمی دارد به دلیل آنکه یک وتو کافی است اما آنها قصد دارند تا تصمیم خود را نشان داده و هزینه سیاسی آن را پرداخت کنند، روسیه دیگر اجازه نخواهد داد اتفاقی که در لیبی افتاد بار دیگر تکرار شود.
همچنین باید اضافه کرد که سوریه توان ضدهوایی قوی دارد و چند بار هواپیمای ناتو را در مرز ترکیه واژگون کرد. اگر دخالت نظامی در سوریه اتفاق بیفتد اولین قربانی آن اسرائیل است. چراکه توان ضداسرائیلی بسیار قوی در ارتش سوریه وجود دارد که این توان قابل استفاده است. در نتیجه جرات دخالت نظامی در سوریه از سوی غرب وجود ندارد.
بنابراین ترفندی که در حمله به عراق استفاده شد و سلاح شیمیایی را بهانه کردند در مساله سوریه شدنی نیست. به دلیل آنکه سوریه همسایه رژیم اشغالگر قدس است که تهدید شدن امنیت آن تهدید شدن امنیت امریکاست و گنبد آهنین هم نتوانسته است مقابل موشک هایی که از سوی غزه شلیک شده است را بگیرد.

راه حل نهایی برای پایان دادن به بحران در سوریه را چه می دانید؟
تنها راه حل مشکل در سوریه گفتگو و مذاکره میان معارضان و حکومت است. در شورای امنیت و سازمان ملل نمی توانند کاری از پیش ببرند، به دلیل آنکه اختلاف میان آنها وجود دارد. این اختلاف تا اندازه ای است که اخضر ابراهیمی به مرز استعفا رسیده است. اتحادیه عرب نیز نمی تواند کمکی کند چرا که آنها نیز به دلیل پول عربستان و قطر عضویت دولت سوریه را لغو کرده اند، در نتیجه نماینده این اتحادیه که دولت سوریه را از اتحادیه بیرون کرده آیا می تواند با دولت اسد مذاکره و گفتگو کند. مسلم است که دولت سوریه آن را قبول نمی کند. در نتیجه اخضر ابراهیمی هم کاری از دستش برنخواهد آمد و تنها کاری که به نظر می رسد قابل قبول باشد همان طرح ایران، مصر و ترکیه است، چراکه این مساله ای منطقه ای است که باید به نتیجه برسد.
این مساله بر همه روشن است که درگیری در سوریه میان مردم و حکومت نیست، بلکه میان امریکا، اسرائیل و شیوخ عرب با  دولت سوریه است که قصد دارند تا سوریه را از بین ببرند و به سمت تجزیه و تقسیم سوق دهند. به معنای دیگر این خط اسرائیلی ضد مقاومت است تا توانایی های ملت های منطقه را که ضد اسرائیلی است از بین ببرند.
تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

انتشار اولیه: سه شنبه 10 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: شنبه 14 اردیبهشت 1392