آقای رئیس رویه‌ خود را تغییر دهید

دیپلماسی ایرانی: جان کری، وزیر امور خارجه امریکا دو روز پیش گفت که بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه باید در محاسباتش تجدید نظر کند، همان تجدید نظری که دو سال است که او و باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا آروزی آن را دارند.

تا کنون پیش بینی ها و شرط بندی های کری و اوباما برای کنار زدن اسد از قدرت و تغییر محاسبات او غلط از آب در آمده و هیچ کدام موفق نبوده است، آنها همچنان انتظار دارند که اسد بر اساس بیانیه ژنو در 30 ژوئن 2012 تن به راه حل سیاسی دهد و با تشکیل دولت انتقالی با صلاحیت های کامل موافقت کند.

بیش از 7 هفته از مذاکرات امریکایی – روسی و اروپایی – روسی و انتظاراتی که پس از آن می رفت، گذشته است. آن چه که دو روز پیش کری گفت دقیقا خلاف آن چیزی بود که در این مذاکرات زده می شد.

این در حالی است که حرف های اسد نیز کاملا با آن چه از نتایج این مذاکرات زده می شد، تفاوت دارد. او همانند همیشه به خانه اول خود بازگشت و دقیقا همان حرف هایی را زد که از روز اول ناآرامی ها در 15 مارس 2011 می زد. همچنان می گوید که حاضر است در گفت وگوها مشارکت کند، مذاکراتی که حرف اول و آخر را خودش بزند، حتی زمانی که فاروق الشرع، معاونش ریاست کنفرانس گفت وگوهای ملی را بر عهده داشت، کاملا روشن بود که بر اساس توصیه های او عمل می کند. همان مذاکراتی که باعث شد پس از آن رهبران مخالفان داخل در دمشق به مذاکره بنشینند و بیانیه و توصیه هایی صادر کنند که دیگر نیز به یادآوری آنها نیست.

کری دو روز پیش مخالفانی را که پیش از این انتظار داشت که با اسد به مذاکره بنشینند، خائن توصیف کرد کما این که هیچ اشاره ای هم به بیانیه ژنو نکرد و تنها صحبت از تروریسم کرد و نسبت به انتقال تروریسم موجود در سوریه به کشورهای همسایه آن هشدار داد. او حتی از باب مانور سیاسی هم به خودش زحمت نداد که از اصلاحاتی که قبلا خواستار آن شده بود، صحبت کند. اگر چه اعتراف می کند که پیروزی مخالفان در برخی مناطق به معنای بهبود یافتن اوضاع نیست و به آن معنا نیست که اسد می پذیرد که کنار برود.

در مقابل، کری که ابراز امیدواری می کند که روسیه بتواند اسد را قانع کند که در محاسباتش تجدید نظر کند، بر عکس مشاهده می کند که مسکو به دفاع از اسد برخواسته و از کشورهایی که به مخالفان او سلاح می فرستند به شدت انتقاد می کند و می گوید حمایت آنها به مثابه کشیدن ماشه تفنگ در تاریکی است.

شاید به جای اسد این اوباما است که باید محاسباتش را تغییر دهد، همان طور که برخی از دیپلمات های امریکایی نیز انتظار دارند. او که به تازگی به حضور نظامی امریکا در عراق و افغانستان پایان داده و قصد ندارد خود را درگیر معرکه نظامی دیگری کند، همه تلاش خود را به کار گرفته تا از بحران سوریه دور بماند و استراتژی جدید خود برای توجه به سمت اقیانوس آرام برای مواجه با نفوذ تجاری، امنیتی و نظامی چین را کامل کند. اوباما تلاش دارد که بحران سوریه را محدود به محیط پیرامونی این کشور کند، مانع از رسیدن سلاح به تندروها و اسلام گرایان افراطی و جبهه النصره شود و تضمین دهد که نهادهای سوری از بین نخواهند رفت و از اقلیت های سوری نیز مراقبت خواهد شد، در حالی که جامعه بین المللی به خصوص اعراب و اروپایی ها به این مساله قانع نیستند و ضمن مسلح ساختن مخلفان تلاش دارند که ارتشی از میان جبهه مخالفان به ویژه ارتش آزادیبخش ایجاد کنند که میدان دار معرکه شود. برای همین است که به دنبال سرهنگ سلیم ادریس راه افتاده اند چرا که گمان می کنند او آدمی معتدل، واقع گرا و غیر طایفه ای است که می تواند با حمایت آنها از پس افراط گرایان و غوغاسالاران بر آید.

اما زمان که اوباما و مسئولان امریکایی توجه بسیاری به آن دارند کاملا دشمن این راه است. اسد همه تلاش خود را می کند که میدان دار تحولات باشد و اگر هم بنا باشد راه حل سیاسی ای برای سوریه یافت شود این راه حل مطابق با دستورالعمل خودش باشد. پشتش هم کاملا گرم است، ایران و حزب الله حمایت کامل از آن می کنند و روسیه نیز تلاش دارد ضمن پشتیبانی از او متحدان جهانی بیشتری برای او بیابد. آنها به موفقیت اسد کاملا اطمینان دارند. برای همین است که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه اش در گفت وگو با مقام های امریکایی دائما می گویند: «می توانیم درباره سوریه زیاد صحبت کنیم اما اسد باقی می ماند.»

برای همین است که باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا قصد دارد مذاکرات تازه ای را با رهبران کشورهای اردن، امارات، قطر، عربستان و ترکیه داشته باشد تا چگونگی اتخاذ استراتژی جدیدی درباره سوریه را بررسی کند. اوباما خوب می داند که روس ها به این سادگی ها از کنار اسد نمی روند، برای همین شاید مجبور باشد به جای توصیه به بشار خود محاسباتش را تغییر دهد.

منبع: الحیات/تحریریه دیپلماسی ایرانی