به بهانه زلزله به نیت تشدید فشار بر ایران

دیپلماسی ایرانی: شورای همکاری خلیج فارس باز هم بهانه دیگری بدست آورده تا توجه را به مساله پرونده هسته ای جلب کند. این شورا درخواست کرده است تا هیاتی کارشناسی به نیروگاه بوشهر اعزام کرده و بررسی کنند که آیا خسارتی به آن پس از زلزله وارد شده است یا خیر. در نشست مقامات رسمی نهادهای وضعیت اضطراری کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از ایران خواسته شده است که هر چه زودتر تضمین های امنیتی نیروگاه بوشهر را با ملحق شدن به معاهده ایمنی هسته ای  ثابت کند. این اجلاس درست چند روز بعد از زلزله ۶.۳ ریشتری در ۹۰ کیلومتری نیروگاه بوشهر انجام گرفته است. این حادثه نزدیک به چهل  کشته و صدها زخمی بجای گذاشت، اما مقامات ایران و شرکت «اتم استروی اکسپورت» روسیه شرکت طراح و سازنده این نیروگاه می گویند که آسیبی به رآکتور بوشهر نرسیده است و هیچ آثار تشعشع هسته ای در منطقه وجود ندارد. دلیل خواسته شورای همکاری خلیج فارس را با وجود اعلام عدم خسارت به نیروگاه، احتمال عملی شدن و اعزام هیات کارشناسی از جمله موضوعاتی است که دیپلماسی ایرانی با دکتر داوود آقایی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین الملل در میان گذاشته است:

شورای همکاری خلیج فارس درخواست اعزام هیات کارشناسی فنی برای ارزیابی خسارات احتمالی به نیروگاه بوشهر پس از زلزله را داده است. این درخواست را از چه زاویه ای می توان تفسیر کرد آیا آنها در حقیقت نگران زلزله و خساراتش هستند و یا باز هم به دنبال بهانه ای بر فشار بیشتر بر ایران می گردند؟

این موضوع را ازدو منظر می توان مورد بررسی قرار داد:

نگاه مثبت: با توجه به اینکه اعضای شورای همکاری خلیج فارس در مجاورت نیروگاه اتمی بوشهر قرار دارند و کشورهای همجوار در بسیاری از مسائل دارای مشترکاتی هستند از جمله مسائل ایمنی که قطعا اگر از نیروگاه اتمی بوشهر مواد رادیو اکتیو نشت کند می تواند هم برای ایران مضر باشد و هم برای کشورهای حوزه خلیج فارس و مردم ساکن در آن زیان های زیست محیطی خطرناکی را پیش آورد. بنابراین از این منظر آنها می توانند چنین دغدغه ای داشته باشند و خواستار رفع مولفه ها و عواملی که موجبات بروز این تهدیدات را فراهم می کند شوند و ضریب اطمینان خود را در این مورد بالا ببرند. این حق طبیعی آنهاست.

نگاه منفی: با توجه به سابقه، رویکرد و عملکرد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که از بدو تشکیل تا کنون سعی داشتند از طرق مختلف و با بهانه تراشی های گوناگون به نوعی موجبات اعمال فشار جامعه بین المللی بر ایران را باعث شوند. همانطور که می دانید دلیل اصلی تشکیل شورای همکاری خلیج فارس کمک به صدام در جریان جنگ علیه ایران و حمایت های همه جانبه علیه جمهوری اسلامی ایران بود. بنابراین کاملا واضح و روشن است که در طول جنگ تحمیلی اعضای شورای همکاری خلیج فارس بیشترین کمک ها را در اختیار دشمن ملت ایران یعنی صدام و حزب بعث عراق قرار دادند، این کمک ها در زمینه فروش نفت صورت گرفت که برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله کویت به نیابت از صدام بنادر خود و جزایر وربه و بومیان را در اختیار عراق گذاشتند تا بتواند از آن طریق نفت صادر کند و یا از طریق اعطای وام های بلاعوض و یا با عوض به صدام و رژیم بعث عراق که دشمن ملت ایران بود حمایت های همه جانبه ای به عمل آوردند. در پایان جنگ و فردای پس از آن نیز به همین نسبت خشونت ها و عداوت ورزی های خود را علیه ایران دنبال کردند. به ویژه از سال 1372 به این سو با بهانه تراشی پیرامون جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک که امارات متحده عربی مدعی است این سه جزیره متعلق به آن دولت بوده و ایران آنها را اشغال کرده است. این موضوع به طور مکرر در دستور کار وزرای خارجه عضو شورای همکاری خلیج فارس و یا سران این کشورها قرار گرفته است. از آن سال بدین سو تقریبا به طور مرتب اعلامیه ها و بیانیه هایی را علیه ایران صادر کردند که این جزایر باید به امارات بازگردانده شود.

این شورا همچنین حمایت هایی از مواضع کشورهای دشمن ایران در زمینه فعالیت های هسته ای ایران می کند و بر این مساله تاکید دارد که دستیابی ایران به سلاح های هسته ای می تواند تهدیدات جدی علیه کشورهای منطقه به وجود آورد.  بنابراین مواضع آنها مشخص و مبرهن است که دشمنانه و خصومت آمیز بوده است.

با توجه به اینکه ایران اعلام کرده  خسارتی به نیروگاه وارد نشده است، آیا این پافشاری های شورای همکاری خلیج فارس معنای دیگری در بر دارد؟

در این مساله اخیر با توجه به زلزله ای که هفته گذشته در بوشهر اتفاق افتاد که البته  کارشناسان و مراکز تخصصی ذی صلاح اعلام کردند که درجه ریشتر این زلزله 6.3 درصد بوده است و با تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی و مراکز ناظر دیگر و البته مجری ساخت این نیروگاه که دولت روسیه است، اعلام کرد که ضریب امنیتی نیروگاه اتمی بوشهر در برابر زلزله ای با 8.4 ریشتر مقاوم خواهد بود. در حقیقت نیروگاه اتمی بوشهر زلزله ای با این ریشتر را تحمل خواهد کرد و مشکلی برای آن پیش نخواهد آمد، در حالیکه زلزله بوشهر از این میزان فاصله داشته تا نیروگاه را دچار لرزش کرده و نشست هایی ایجاد شود. علیرغم اعلام این موضع از جانب ایران و همچنین از جانب روسیه که این زلزله هیچ خطری برای نیروگاه اتمی بوشهر به وجود نیاورده چنین درخواستی از سوی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای بازرسی و اینکه آنها به دنبال آن هستند تا اطمینان حاصل کنند، بیش از آنکه هدف ظاهری آنها مدنظر باشد به دنبال ایجاد جو روانی هستند و قصد دارند تا بار دیگر این موضوع را مطرح کنند که فعالیت های هسته ای ایران می تواند تهدیدآمیز باشد و خطراتی برای کشورهای منطقه به وجود آورد. در نتیجه باید این درخواست را در راستای مواضع دشمنانه و خصمانه کشورهای عضواین شورا علیه ایران دانست.

در روابط بین الملل و قوانین آژانس انرژی هسته ای تا چه میزان این خواسته عملی خواهد بود؟

این موضوع می تواند به نهادهای حاضر از جمله به آژانس انرژی اتمی ارجاع شود و این کشورها از آژانس درخواست کنند که مراقبت هایی را در این زمینه به عمل آورده و یا بازرسانی را برای دریافت اطمینان از این مساله اعزام کند که البته این امر منوط به موافقت مسئولین جمهوری اسلامی ایران است و اینگونه نیست که اگر هر نهادی اراده کند بتواند چنین خواسته ای را اعمال کند و بازرسانی را اعزام کند. طبیعتا این موضوع در حوزه حاکمیتی دولت ایران است و اگر قرار باشد این کار صورت گیرد و بازرسانی اعزام  شوند باید موافقت مسئولین جمهوری اسلامی ایران را دریافت کنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14