ایندیپندنت: ایرانی ها به غرب شک دارند

ه گزارش خبرگزاری فارس، «نشنال اینترست» در مطلبی با عنوان «هدف از گفت وگوها با ایران را مشخص کنید» به قلم «پال آر. پیلار» می نویسد: با وجودی که مشخص است که انتقاد از رویکرد یک گروه در مذاکرات در صورتی که منتقد مربوطه به اتاق مذاکرات یا جلسات برنامه ریزی هر یک از طرفین دسترسی نداشته باشد، باید با تردید انجام شود اما به نظر می رسد که آمریکا و شرکایش در 1+5 بر برخی اشتباهات خود در چگونگی رویکردشان در مذاکرات هسته ای با ایران اصرار می ورزند. این مسئله با توجه به اینکه توافقی خوب از دیدگاه اهداف عدم گسترش تسلیحات هسته ای از طریق برگزاری مذاکرات خوب مدیریت شده بدست می آید، شرم آور است. یکی از اشتباهات صورت گرفته در مذاکرات با ایران انتظار این مسئله است که توافق نه از طریق چانه زنی های سخت که در آن مذاکره کنندگان دو طرف به شدت برای گرفتن بیشترین امتیازها برای طرف خود تلاش کنند، بدست آید بلکه در عوض از طریق روندی بسیار نامنظم حاصل شود که در آن تنها برخی چانه زنی ها درباره اعمال پیشنهادهای 1+5 صورت بگیرد. دیپلماتهای غربی در بیشتر ادوار اخیر مذاکرات با ایران درباره عدم تمایل این کشور به تعامل در روند اشاره شده ابراز سردرگمی کرده اند.

ایرانی ها از قدیم به چانه زنی معروف بوده اند

یکی از سوالات مرتبطی که درباره جایگاه فعلی مذاکرات مطرح می شود این است که اگر تهران واقعا درباره دسترسی به توافق جدی است، انتظار ما از رفتار مذاکره کنندگان این کشور چیست؟ البته ایرانیها از قدیم به چانه زنی معروف بوده اند. اگر آنها جدی باشند باید دقیقا به همین روش رفتار کنند. احتمالا اظهاراتی که درباره سردرگمی 1+5 بیان می شود تنها به خاطر چانه زنی های سخت طرف مقابل است. امیدواریم اینگونه باشد.

پیشنهاد قدرت های جهانی درباره لغو برخی تحریم ها بسیار ناچیز است

یکی از بزرگترین مشکلات در رویکرد 1+5 عدم تمایل آنها به استفاده کامل از تحریم های ایران به عنوان اهرمی در مذاکره بر سر توافقی هسته ای است. 1+5 در تازه ترین پیشنهاد خود به برداشته شدن میزان اندکی از تحریم ها نسبت به پیشنهاد قبلی خود اشاره کرد و این در حالی است که این میزان اندک در مقایسه با حجم زیاد تحریم هایی که در طول سالها علیه ایران اعمال شده، بسیار ناچیز است. در عوض، 1+5 در ازای این پیشنهاد خواستار بیشترین محدودیت علیه برنامه هسته ای ایران از جمله توقف فعالیت ها در تاسیسات غنی سازی فوردو شد. عجیب نیست که ایرانیها این پیشنهاد را نامتعادل اعلام کردند.

استفاده از تحریم ها به عنوان اهرم به معنای برداشتن آزادانه هرگونه تحریمی نیست. (گرچه این اقدام که نشان دهنده حسن نیت است، مفید خواهد بود اما از نظر سیاسی در واشنگتن غیرقابل اجراست). استفاده از تحریم ها به معنای همراه کردن کاهش تحریم ها با محدودکردن برنامه هسته ای ایران در قالب پیشنهادهایی است که آنقدر نامتعادل نیستند که تنها امید کمی را در پیشبرد مذاکرات ایجاد کنند. استفاده هوشمندانه از تحریم ها نیز نیازمند درآمیختن برداشتن همه تحریم ها به عنوان بخشی از توافق بزرگ نیست. توافقات جزئی- برداشتن برخی تحریم ها برای ایجاد برخی محدودیت ها در برنامه هسته ای- احتمالا اکنون اجرایی تر هستند و به توافقات گسترده آینده شتاب داده و اعتمادسازی می کنند.

ایرانیها درباره اینکه غرب واقعا خواستار توافق با ایران است، تردید دارند

البته تصمیم گیری درباره میزان جزئی بودن یک مسئله در سر میز مذاکره دشوار است. چون امتیازاتی که هر یک از طرفین باید بدهند کاملا تقسیم پذیر نیستند، تصمیم گیری درباره بزرگی یا کوچکی آنها برای دستیابی به توافق بخشی از روند یافتن شرایطی است که هر یک از طرفین آن را متعادل و عادلانه بدانند. مشکل دیگری که از سوی 1+5 ایجاد شده قصور آنها در تشخیص این مسئله است که یکی از موانع موجود بر سر راه روند مذاکره فقدان اعتماد در میان ایرانیان نسبت به این مسئله است که آیا غرب خواستار یک توافق واقعی یا دستکم توافقی است که به ایرانیها اجازه در اختیار داشتن چیزی به عنوان برنامه هسته ای را بدهد. بیشتر ایرانیها درباره اینکه اصلا غرب واقعا خواستار توافق با جمهوری اسلامی ایران است، تردید دارند. غرب و خصوصا آمریکا خود این تردید را در ایرانیها ایجاد کرده اند و درباره کاهش تحریم ها انعطاف چندانی از خود نشان نداده اند. بحث هایی درباره خساراتی که تحریم ها به ایران وارد کرده اند، وجود دارد و برخی غربی ها از این مسئله ابراز خرسندی کرده اند در حالی که این مسئله نمی تواند هیچ کمکی به دستیابی به توافق از طریق مذاکرات کند. همچنین بحث هایی درباره تغییر حکومت در ایران وجود دارد (نتیجه ای که برخی در غرب به طور علنی امیدوارند تحریم ها بتواند دستیابی به آن را تسریع کند).

به طور خلاصه، غرب دلایل متعددی را برای ایرانیها فراهم کرده تا فکر کنند زمان خود را بیهوده هدر می دهند زیرا در حالی که مذاکرات ادامه می یابند، تحریم های اقتصادی و همانطور که برخی امیدوارند، تحریم های سیاسی تاثیر خود را بر جای می گذارند. ایرانیها نگران آن هستند که این تنها یک بازی باخته برای آنها نباشد بلکه بازی باشد که پایانی برای آن متصور نیست. همانطور که «اسکات پترسون» در «کریستین ساینس مانیتور» گزارش داد، ایرانیها نگران آن هستند که درخواست های 1+5 افزایش یافته و به لزوم توقف همه فعالیت های غنی سازی این کشور برسد در حالی که میزان کمی از تحریم ها برداشته شده اند. بنابراین اظهارات معاون مذاکره کننده ارشد ایران در جمع خبرنگاران قابل درک است که گفت اگر قرار باشد ایران مصالحه ای کرده و یا هرگونه گام اعتمادسازی را بردارد، این اقدام باید به عنوان بخشی از طرحی بزرگتر و جامع تر با نتیجه نهایی مشخص انجام شود. بخشی از این نتیجه که باید مورد پذیرش 1+5 قرار بگیرد، برنامه صلح آمیز هسته ای ایران از جمله غنی سازی اورانیوم است.

تایید حق هسته ای ایران از سوی 1+5 برای ایرانیها اهمیت دارد

اظهارات معاون مذاکره کننده ارشد ایران به راههای بی خطری اشاره دارد که می تواند به این تردید ایرانیها که مانع پیشرفت مذاکرات است، پایان دهد. اینکه طرف مقابل به این نکته اذعان کند که ایران همانند هر یک از دیگر اعضای پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای حق داشتن برنامه صلح آمیز هسته ای را دارد برای ایرانیها مهم است. به نظر می رسد که 1+5 چنین اظهاراتی را به عنوان امتیازی به ایران تلقی می کند که نباید اعطا شود و تنها زمانی به آن اشاره می کند که برخی محدودیت های واقعی علیه برنامه هسته ای ایران اعمال گردد. اما 1+5 باید از خود بپرسد و پاسخ روشنی برای این مسئله بیابد که آیا واقعا خواستار دستیابی به توافق با تهران است (و به عنوان پرسشی فرعی بپرسد که آیا هدف واقعی همه این تحریم ها هدف ظاهری آنها یعنی ایجاد انگیزه برای دستیابی به توافق است). اگر پاسخ به این سوال منفی باشد آنگاه مذاکرات به نوعی معما تبدیل می شود و قدرت های جهانی تنها در حال اتلاف زمان ایران هستند و هیچ دلیلی برای انتظار پذیرش خطرات و ارائه امتیازات بیشتر از سوی ایران وجود ندارد.

اگر پاسخ به این پرسش مثبت باشد آنگاه تاییدیه ای که ایرانیها انتظار ارائه آن را از سوی قدرت های جهانی دارند، اصلا ارائه امتیاز محسوب نمی شود و در عوض بیانیه ای مشترک از آنچه که محتوای این مذاکرات به آن اشاره دارد، خواهد بود. این مسئله نه تنها عقب نشینی از سوی 1+5 محسوب نمی شود بلکه فرصتی است تا توافق کلی ایرانیها برای ایجاد اعتماد و اعمال محدودیت های مهم و نظارت خاص بر برنامه هسته ایشان بدست آید.

بنابراین، 1+5 بدون جلوگیری از توافقات گسترده تر با ایران در آینده (از جمله مسائل مربوط به برنامه هسته ای) باید موضع خود را برای دستیابی به دو توافق موقت بازنگری کند. یکی از این مسائل برداشتن جزئی و متعادل برخی تحریم ها در ازای برخی محدودیت ها درباره برنامه هسته ای ایران و دیگری بیانیه ای درباره اصول توافق نهایی با ایران در آینده و موکول کردن مذاکره درباره جزئیات آنها به فرصت بعدی است. دستیابی به موضع مشترک برای چنین بیانیه ای حتی بدون در نظر گرفتن جزئیات نیاز به چانه زنی های سختی دارد اما چنین تلاشی به امتحانش می ارزد.