مهمانپرست: منتظر تغییرات عملی رفتار آمریکا هستیم

به گزارش خبرگزاری فارس، عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال 1391 شاهد تحولات قابل توجهی بود؛ از ریاست سه ساله ایران بر جنبش عدم تعهد و حضور مقاماتی از 120 کشور جهان در نیمه اول شهریور ماه در تهران تا سفر محمود احمدی نژاد به قاهره و قطع روابط اتاوا با تهران و از سرگیری مجدد روابط ایران و سنگال و برگزاری چهار دور مذاکره بین ایران و 1+5 (استانبول، بغداد، مسکو و آلماتی) و ... در آستانه سال 1392 در گفت وگویی با رامین مهمان پرست سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه ای وزارت امور خارجه به بررسی رخدادهای این عرصه پرداختیم.

مهمان پرست در این گفت وگو در خصوص تعیین حافظ منافع بین ایران و کانادا با بیان اینکه پیشنهاداتی که به صورت غیرمستقیم برای تعیین حافظ منافع مطرح می کردند تا الان به نتیجه نرسیده، گفت: بحث تعیین حافظ منافع باید بر اساس توافق طرفین باشد و باید در یک گفت وگوی رو در رو در این زمینه تصمیم گیری صورت گیرد که تا الان چنین شرایطی به وجود نیامده و تصمیم جدیدی اتخاذ نشده است.

وی در این گفت وگو همچنین اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران برای همکاری با اروپا آمادگی دارد و افزود: اروپا ظرفیت مستقل و بالایی دارد و نباید رفتاری داشته باشد که استقلال و هویت اروپایی خود را زیر سؤال ببرد.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره گفت وگوهای ایران و 1+5 نیز عنوان کرد: ما امیدوار به آینده مذاکرات هستیم و امیدواریم این رویه ورود به مذاکرات از سوی 1+5 هر چه بیشتر چارچوب منطقی کامل تری یابد و امکان رسیدگی به تفاهم نهایی را بیشتر کند.

سردی روابط باکو و تهران و آنکارا و تهران، آینده روابط ایران و بحرین و همچنین تهران و لندن، اقدامات تهران در خصوص بحران سوریه، عملکرد مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه ای وزارت خارجه، ارزیابی تیم جدید اوباما و ... از دیگر مواردی بود که در این گفت وگو به آنها پرداخته شد.

مشروح گفت وگوی فارس با سخنگوی دستگاه دیپلماسی را در زیر می خوانید.

فارس: در سال 91 شاهد برگزاری چهار دور مذاکره بین نمایندگان ایران و گروه 1+5 در استانبول، بغداد، مسکو و آلماتی بودیم و طبق توافقات صورت گرفته قرار شد آلماتی بار دیگر (16 و 17 فروردین ماه) میزبان این مذاکرات باشد. ارزیابی شما از مذاکرات انجام شده و آینده پرونده هسته ای ایران چیست؟

مهمان پرست: در سال 91 چند نشست با 1+5 برای پرداختن به موضوعات مختلف از جمله بحث فعالیت های صلح آمیز هسته ای کشورمان برگزار شد. شاید انتظار این بود که این مذاکرات زودتر در جهت درست خود قرار می گرفت و زمان به این شکل از بین نمی رفت. در طول مذاکرات در یکی از نشست ها پیشنهادات 1+5 و خواسته های آنها تشریح و در نشست دیگری پیشنهادات جمهوری اسلامی به شکل جامع و کاملی ارائه شد. تاخیر 8 تا 9 ماه ای که اخیراً به وجود آمد به دلیل اعلام نیازی بود که 1+5 برای بررسی پیشنهاد های کشورمان عنوان کرده بودند.

در نشست آلماتی تفاوت جدیدی مشاهده شد. در دفعات قبلی خواسته های 1+5 و پیشنهاداتی که به عنوان اقدام متقابل در مقابل خواسته هایشان ارائه می دادند از 2 جهت اشکال داشت. اشکال اول خواسته هایی بود که حقوق اساسی ملت ما را نقض می کرد و اشکال دوم اینکه اقداماتی که آنها متقابلا اعلام می کردند آمادگی انجام آن را دارند، به هیچ وجه قابل توجه نبود و به همین خاطر ارزش پیگیری و بررسی را نداشت.

در نشست آلماتی رویکرد کشورهای غربی 1+5 بیشتر به سمت خواسته های ما نزدیک شد و مطالب آنها منطقی تر از گذشته در نشست عرضه شد. البته این بدان معنا نیست که نقطه نظراتی که اعلام کردند کامل است و می تواند همه موارد مورد نظر ما را پوشش دهد یا برای ادامه کار کفایت می کند.

این می تواند نقطه شروع مناسبی باشد. همین مقدار تغییر در پیشنهاداتی که ارائه شد و خواسته هایی که مطرح کردند می تواند مثبت تلقی شود و یک گام رو به جلو باشد، ولی باید در ادامه، مذاکرات به سمتی هدایت شود که حقوق هسته ای صلح آمیز کشور ما به رسمیت شناخته شود و نگرانی های طرف مقابل نیز رفع گردد. ولی ماحصل این همکاری ها باید برداشتن گام های متقابل، همزمان و هم وزنی از طرف 1+5 باشد تا همه اقداماتی که در قالب تحریم ها و به بهانه فعالیت های هسته ای علیه کشور ما انجام شده، در نهایت به شکل کامل برچیده شود.

مذاکرات کارشناسان فنی 28 اسفند در استانبول و مذاکرات آلماتی 2 در 16 فروردین 1392 نشانگر عزم و اراده جدی ما و 1+5 برای ادامه مذاکرات است. ما امیدوار به آینده مذاکرات هستیم و امیدواریم این رویه ورود به مذاکرات از سوی 1+5 هر چه بیشتر چارچوب منطقی کامل تری یابد و امکان رسیدگی به یک تفاهم نهایی را بیشتر کند.

فارس: جمهوری اسلامی ایران در سال 1391 به مدت سه سال عهده دار ریاست جنبش عدم تعهد شد. ایران به عنوان رئیس کنونی «نم» چه برنامه هایی را برای سال آینده در دستور کار دارد؟ 

مهمان پرست: ریاست سه ساله ایران بر جنبش عدم تعهد می تواند بسیار ارزشمند باشد آن هم در یک مقطع زمانی که شاهد بحران های مختلف منطقه ای و بین المللی هستیم و خیلی از کشورهای عضو این جنبش درگیر بحرا ن هایی هستند و حل این بحران ها نیاز به عزم و اراده و ایده های جدید نسبت به گذشته دارد.

امیدواریم در دوره ریاست ایران بر عدم تعهد با به کارگیری خلاقیت ها، ابتکارات و رایزنی های گسترده با اعضا بتوانیم قابلیت های این مجموعه بزرگ که بزرگترین مجموعه بین المللی بعد از مجمع عمومی سازمان ملل است را افزایش دهیم. قطعا در زمینه های مختلف طراحی های جدیدی در حال شکل گیری است و یکی از مسائلی که باید به آن توجه زیادی کرد، همکاری های نهادینه شده اقتصادی بین کشورهای عضو جنبش و افزایش وزن مجموعه جنبش عدم تعهد در موضوعات و مناسبت های بین المللی است تا جایگاه کشورهای عضو در مجموعه سازمان ملل ارتقا یابد و مصوبات جنبش بتواند به موضوعاتی که ضمانت اجرایی بیشتری داشته باشد نزدیک شود.

در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی برنامه ریزی هایی در حال انجام است. در طول این 3 سال می توان نشست های مختلفی در سطح وزرا و کارشناسان ارشد برگزار کرد و به تدریج شاهد برگزاری نشست ها و رسیدگی به موضوعاتی بود که در دستور کار کشورهای عضو جنبش قرار بگیرد. این موضوعات از طریق دو کانال پیگیری می شود یکی در تهران و از طریق وزارت خارجه و دبیرخانه جنبش عدم تعهد و دیگری از طریق نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل که محل حضور دفتر هماهنگی جنبش نیز هست.

فارس: ما در اواخر سال 91 شاهد سفر محمود احمدی نژاد به قاهره به عنوان اولین مقام بلند پایه جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بودیم، آیا این سفر را می توان نقطه ای برای ارتقای روابط دیپلماتیک دو کشور تلقی کرد؟

مهمان پرست: ظرفیت های بزرگی در دو کشور وجود دارد، اولا دو کشور از قدمت تاریخی و فرهنگ غنی برخوردارند و مشترکات فراوانی بین مردم ایران و مصر وجود دارد و همکاری های نزدیک دو کشور می تواند منافع زیادی را برای مردم دو کشور و همچنین مردم منطقه به همراه داشته باشد.

شرایط مصر با گذشته متفاوت است. با انقلاب مردمی در این کشور و کنار زدن حاکم قبلی وابسته به دنیای غرب که نقش زیادی در کمک به رژیم صهیونیستی و محاصره مردم فلسطین داشت و روی کار آمدن یک دولت مردمی، نوید تحرکات جدیدی در خاورمیانه می رود . البته مصر با مشکلات داخلی روبروست و شاهد برخی تحرکاتی هستیم که در برقراری شرایط باثبات در این کشور وقفه ایجاد می کند، ولی ما به دنبال ارتقای سطح روابط و همکاری ها با همه کشورهای مهم منطقه از جمله مصر هستیم. بخشی از ارتقاء رابطه مربوط به روابط سیاسی است و بخش های دیگر می تواند شامل همکاری های اقتصادی، گردشگری، رسانه ای و دانشگاهی و ... باشد. رفت و آمد هایی در این زمینه صورت می گیرد و اخیراً نیز وزیر گردشگری مصر به ایران سفر کرد و یادداشت تفاهمی در زمینه توسعه همکاری های گردشگری به امضا رسید.

سفر رئیس جمهور به مصر بسیار مهم بود؛ از این نظر که اولین سفر بالاترین مقام اجرایی کشور بود و رایزنی هایی که در زمینه روابط دوجانبه و موضوعات منطقه ای با مقامات مصری صورت گرفت می تواند به حل مشکلات منطقه کمک کند. ما اثرات خوبی را در سفر آقای مرسی به ایران برای شرکت در نشست جنبش عدم تعهد و همچنین سفر رئیس جمهور کشورمان به قاهره شاهد بودیم. در این بین جلسات مختلفی در قاهره برگزار شد که بسیاری از آنها مربوط به بحران سوریه بود.

البته ممکن است تحرکاتی نیز در داخل مصر بر علیه روابط خوب ما صورت گیرد که نشانگر نگرانی برخی از جریانات منطقه است که روابط خوب کشورهای بزرگ اسلامی منطقه را به نفع خود نمی دانند و در جهتی حرکت می کنند که شاید خواسته اصلی رژیم صهیونیستی است. ولی در مجموع همکاری هایی که در طول سال 91 با مصر داشتیم را متفاوت با گذشته می دانیم. دایره رفت و آمد ها و رایزنی ها و نزدیک شدن دیدگاه ها به همدیگر، نسبت به گذشته تغییر کرده و جهشی در جهت مثبت در آن ایجاد شده و در سال 92 این تحرکات و همکاری ها افزایش خواهد یافت.

هر زمان در مصر شرایطی به وجود آید که آنها احساس کردند می توانند برای روابط سیاسی در بالاترین سطح آمادگی داشته باشند، ما آماده ایم.

فارس: جمهوری اسلامی ایران در سال 91 در قبال بحران سوریه چه اقداماتی را انجام داد و در سال 92 چه برنامه ای را برای حل این بحران در دستور کار دارد؟

مهمان پرست: دیپلماسی ما در سال 91 در قبال سوریه بسیار تاثیر گذار بود. دو نگاه و عملکرد در رابطه با بحران سوریه وجود داشت. یک نگاه مربوط به دوستان واقعی ملت سوریه است که تلاش می کردند آرامش و ثبات را در این کشور دنبال کنند، درگیری ها متوقف و سلاح به دست افرادی که قصد اقدامات خشونت آمیز را دارند نرسد و گروه های مختلف مردمی مذاکراتی داشته باشند و گفت وگوهای مردمی شکل بگیرد و مردم سوریه خودشان راجع به آینده کشورشان تصمیم بگیرند. ما از این طرح حمایت کردیم و طرح 6 ماده ای خود را ارائه دادیم و فکر می کنیم مناسب ترین راه و مسالمت آمیزترین راه حل نیز همین است.

در جهت مقابل تفکر دیگری وجود داشت که معتقد بود باید درگیری ها افزایش یابد و سلاح های بیشتری به داخل سوریه ارسال شود و شرط و شروطی را از طرف مردم سوریه برای آینده این کشور بگذارند که این فقط می توانست به از بین رفتن حقوق مردم سوریه و زیرساخت های اقتصادی این کشور منجر شود و بیشترین صدمه را به مردم بزند.

در نتیجه عملکرد دستگاه دیپلماسی ایران در طول سال 91، خوشبختانه رویکرد سیاسی اولویت یافت و کشورهای زیادی به این حرکت پیوستند و در نشست تهران گروه های مخالف و موافق دولت سوریه دور هم جمع شدند و گفت وگوهای ملی را به صورت ابتدایی آن آغاز کردند. علاوه بر این گروه های بزرگ معارضه مثل ائتلاف ملی به رهبری «معاذ الخطیب» نیز برای مذاکره با مقامات جمهوری اسلامی ایران اعلام آمادگی کرده و آمادگی خود را برای مذاکره با دولت سوریه نیز اعلام کردند.

این نشان می دهد که طراحی کشور ما برای مدیریت بحران در سوریه توفیقات زیادی داشته و کشورهای زیادی متوجه شدند که راه درست، پرداختن به رویکرد سیاسی است و ایران به عنوان طرف رایزنی برای خیلی از کشورهای منطقه و خارج از منطقه تبدیل شد. برنامه ما برای سال 92 ادامه اجرای این طرح است تا به شکل کامل محقق شود و از همه امکانات خود برای کمک به مردم سوریه استفاده خواهیم کرد تا در اولین فرصت در یک فضای مناسب، با توقف درگیری ها و از طریق رسیدن به یک توافق جمعی بین گروه های مختلف در داخل سوریه، مردم این کشور نسبت به آینده خود تصمیم بگیرند.

فارس: آیا در سال 92 نشستی برای حل مسئله سوریه طراحی شده است؟

مهمان پرست: حتما نشست های مختلفی برگزار خواهد شد. در حال حاضر توافقات بر این است که این گفت وگوها ادامه یابد. حتما شرط رسیدن به نقطه مطلوب این است که نمایندگان گروه های موثر در کنار هم بنشینند و برای آینده سوریه به راهکاری دست یابند.

فارس: اتاوا در سالی که گذشت اقدام به قطع یکجانبه روابط با تهران کرد. آیا توافقی در خصوص تعیین حافظ منافع حاصل شده است؟

مهمان پرست: متاسفانه شاهد رفتار های غیرمعمول و خلاف قواعد بین المللی از سوی دولت افراطی کانادا بودیم و با اقدام آنها برای بستن سفارتشان در تهران و درخواست برای تعطیلی سفارت ایران در کانادا روبرو شدیم.

پیشنهاداتی که به صورت غیرمستقیم برای تعیین حافظ منافع مطرح می کردند تا الان به نتیجه نرسیده است.

بحث تعیین حافظ منافع باید بر اساس توافق طرفین باشد و باید در یک گفت وگوی رو در رو در این زمینه تصمیم گیری صورت گیرد که تا الان چنین شرایطی به وجود نیامده و تصمیم جدیدی اتخاذ نشده است.

البته معتقدیم اقدامات دولت کنونی کانادا می تواند منافع مردم کانادا را خدشه دار کند و توصیه های مختلفی داشتیم که به جای دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر به ظرفیت های کشور ما و کشورهای مستقل دیگر توجه کنند و اولویت برای آنها منافع ملی شان باشد.

فارس: از روابط تهران و لندن چه خبر؟

مهمان پرست: رابطه ایران و انگلیس با یک تصمیم عجولانه و رفتار شتاب زده از طرف دولت انگلیس قطع شد و اگر قرار باشد اقدامی صورت گیرد مقامات انگلیسی باید آغاز کننده این اقدام باشند. ما برای اینکه اتباع کشورمان که در انگلستان حضور دارند و برخی از مردم ما که نیاز به تردد به این کشور دارند از لحاظ کنسولی دچار مشکل نشوند تدابیری را اندیشیدیم و به همین منظور ستادی در وزارت خارجه در تهران تشکیل شد و قوانینی را مصوب کردیم تا به شکل راحت تر و سریعتر بتوانیم پاسخگوی نیازهای کنسولی اتباعمان باشیم. همینطور به نمایندگی های مختلف در اروپا مجوز داده شد تا در صورت مراجعه کسانی که در انگلستان مستقر هستند، تسهیلات لازم را در اختیار آنها قرار دهند.

البته بحث هایی نیز با مقامات انگلیسی برای ارائه تسهیلات بیشتر در زمینه مسائل کنسولی داشته ایم. امیدواریم گفت وگوهایی که صورت گرفته بتواند به فعال شدن برخی افراد در بخش های کنسولی برای پاسخگویی به نیازهایی که در دو طرف وجود دارد، کمک کند.

فارس: با توجه به در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ماه سال 92 و به منظور شرکت اتباع ایرانی مقیم در انگلستان و کانادا، چه تدابیری را اتخاذ کرده اید؟

مهمان پرست: انتخابات ریاست جمهوری برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است و همه مردم علاقه مندند که در سرنوشت کشورشان مشارکت داشته باشند. ما هر نوع اقدامی را پیگیری خواهیم کرد تا هموطنان با کمترین مشکل بتوانند در انتخابات شرکت کنند.

فارس: در روابط با کشورهای آفریقایی در سال 91 شاهد چه تحولاتی بودیم؟

مهمان پرست: ما در آفریقا سابقه حضور مثبتی داشتیم و مشترکات زیادی به ویژه به لحاظ فرهنگی بین ما و کشورهای آفریقایی هست و ظرفیت های خوبی برای همکاری های تجاری و اقتصادی وجود دارد، ولی از این ظرفیت ها تا الان در حد مطلوب آن استفاده نشده است. برنامه های مختلفی داریم تا حضور گسترده تر و هدفمند تری را در کشورهای آفریقایی داشته باشیم. یکی از مسائلی که با آن روبرو بودیم بستن سفارت ایران در سنگال بود که به دنبال اتهاماتی که در رابطه با ورود سلاح به برخی از کشورهای آفریقایی مطرح شده بود، مقامات سنگالی تصمیم نادرستی در این زمینه اتخاذ کرده و یکطرفه اقدام به قطع روابط کردند که این قضیه مربوط به سال 90 بود. در سال 91 انتخابات ریاست جمهوری در سنگال برگزار و افراد جدیدی قدرت را در دست گرفتند و منافع ملی خود را دنبال و به این نتیجه رسیدند که تصمیم سیاسی گذشته درست نبوده و منافع ملی سنگال حکم می کند که نسبت به برقراری روابط با جمهوری اسلامی هر چه سریعتر اقدام کنند. این موضوع در نشستی که بین روسای جمهور ایران و سنگال در حاشیه اجلاس قاهره برگزار شد مورد توافق قرار گرفت و الان درصدد راه اندازی سفارت در داکار هستیم.

آفریقا ظرفیت مناسبی دارد و ما با کشورهای آفریقایی روابط خوبی داشتیم و توسعه همکاری ها و ارتقاء روابط با این کشورها برای ما از اهمیت برخوردار است.

فارس: با توجه به قطع چند ساله روابط ایران و مراکش آیا در سال آینده شاهد تحولی در این زمینه خواهیم بود؟

مهمان پرست: در مراکش نیز اقدام یکطرفه ای صورت گرفت. معتقدیم همکاری با جمهوری اسلامی ایران می تواند منافع کشورهای مختلف را تامین کند به ویژه کشوری اسلامی مثل مراکش. مردم ایران و مراکش رابطه خوبی دارند و مشترکات زیادی بین آنها وجود دارد. امیدواریم فضا به شکلی تغییر یابد که مردم خوب مراکش از ظرفیت های جمهوری اسلامی ایران استفاده کنند و همکاری بین دو کشور بتواند به بهبود هر چه بیشتر همکاری های همه جانبه کمک کند و این به نفع کشورهای منطقه نیز خواهد بود.

امیدواریم مسئولان مراکش با درک درست شرایط و منافع خود، تصمیم اشتباهی که قبلا اتخاذ کردند تصحیح کنند.

فارس: دولت بحرین در سال گذشته اقدام به بازگرداندن سفیر خود به تهران کرد، آیا در سال 92 شاهد تحولی در روابط تهران و منامه خواهیم بود و آیا ایران به منامه سفیر اعزام خواهد کرد؟

مهمان پرست: بحرین با یک مشکل مطالبات مردمی روبروست و دولت این کشور و حاکمان آن به جای آنکه به مطالبات مشروع مردم پاسخ دهند متاسفانه هم سعی در سرکوب و به کارگیری روش های نادرست دارند و هم فکر می کنند اگر اتهامی را مبنی بر دخالت در مسائل داخلی این کشور به ایران وارد کنند، می توانند این بحران را مدیریت کنند.

همین عامل باعث شده که بحرین نتواند به ثبات واقعی برسد و از ظرفیت های همکاری با کشور بزرگ و قدرتمند ایران بهره مند شود. ما توصیه های خود را عنوان کرده ایم و بارها به مقامات بحرینی توصیه کرده ایم که راه اقتدار و بزرگی تکیه به حمایت های مردمی هر کشوری است. بهتر است که مطالبات مردم را بشنوند و سرکوب را کنار بگذارند. ایراد اتهام به ما و کشورهای دیگر هیچ نفعی برای حاکمان بحرین نخواهد داشت.

اگر شرایط به سمتی برود که ما با رفتار جدیدی از سوی حاکمان بحرین نسبت به مردم خود و اظهاراتشان در مورد کشورمان روبرو شویم، می تواند زمینه ای را فراهم کند که روابط در جهت درستی شکل بگیرد و خواسته های مردم را در داخل بحرین تامین کند. نتیجه رایزنی ها و حساسیت هایی که مردم و مسئولان ما در رابطه با وضعیت بحرین داشتند باعث شده توجهات به مسائل داخلی این کشور بیشتر جلب شود. کشورهای مختلفی از وضعیت نامناسبی که در داخل بحرین وجود دارد نگران هستند و تذکرات و توصیه های خود را ابراز می کنند و ما این را از نتایج دیپلماسی کشور می دانیم.

فارس: در سال 1391 فضای سردی بر روابط تهران و باکو حاکم بود. آیا این روال در سال آینده نیز ادامه خواهد یافت یا شاهد تحولی در این زمینه خواهیم بود؟

مهمان پرست: روابط با همسایگان برای هر کشوری از اهمیت بالایی برخوردار است، جمهوری اسلامی ایران با 15 کشور از طریق مرزهای آبی و خاکی همسایه است و این ظرفیت بزرگی است به ویژه اینکه برخی از کشورها مثل آذربایجان، تاریخ، فرهنگ و ریشه های اعتقادی مشترکی با ما دارند و ما باید از این ظرفیت ها برای بهبود همکاری ها بین دو کشور استفاده کنیم.

یک مسئله ای که در صحنه های مختلف خود را نشان می دهد تحرک سیاسی و رسانه ای خاصی است که هدف آن تخریب روابط خوب کشورهای منطقه از جمله روابط ما و آذربایجان است.

برای مقابله با این فتنه باید هوشیاری لازم به کار گرفته شود و اجازه ندهیم که تصمیمات یا اقدامات در جهتی باشد که این فتنه ها را پر رنگ کرده و به آن دامن زده شود. ما همواره اعلام کرده ایم که به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورها احترام می گذاریم و به هیچ وجه دخالت در امور داخلی کشورها را درست نمی دانیم، ولی کشورهای منطقه نیز باید با درک شرایط منطقه و شرایط کشور ما در جهتی حرکت نکنند که به فتنه انگیزی علیه ملت بزرگ ما و استقلال کشور ما منجر شود.

فارس: در روابط ایران و کشورهای حوزه آمریکای لاتین در سال 91 شاهد چه تحولاتی بودیم. در مورد ونزوئلا، نزدیک دو سال است که به نظر می رسد روابط تهران و کاراکاس همچون سابق نیست.

مهمان پرست: یکی از مسائل مهمی که ما در آمریکای لاتین داشتیم همزمان با اقداماتی که کنگره آمریکا برای محدود کردن فعالیت و حضور ایران در آمریکای لاتین داشت، رفتن به سمت حل یک مسئله ابهام آفرین بود که 18 سال فضای سنگینی بر روابط ایران و آرژانتین ایجاد کرده بود که همان بحث آمیا بود. ما با ورود به این مسئله و با مذاکراتی که با مقامات آرژانتینی داشتیم به توافقی دست یافتیم که باید به تصویب مجالس دو کشور می رسید که در مجلس آرژانتین تصویب شد و منتظر هستیم در مجلس شورای اسلامی به تصویب برسد.

فارس: آیا تا پایان سال جاری به تصویب خواهد رسید؟

مهمان پرست: بستگی دارد که آیا تا فرصت باقیمانده بتوانند آن را تصویب کنند. اما نکته مهم این است که این توافق به شدت رژیم صهیونیستی را عصبانی کرد. صهیونیست ها تحرکات زیادی را انجام داده و علیه دولت آرژانتین مواضع تندی را اتخاذ می کنند. فکر می کنم حل مسئله آمیا می تواند فضای جدیدی را برای توسعه همکاری ها بین دو کشور فراهم کند.

فارس: در مورد ونزوئلا چه؟

مهمان پرست: ما در بحث همکاری ها با ونزوئلا آغازی طوفانی داشتیم. چون در مدتی کوتاه همکاری ها اوج گرفت و رفت و آمد ها و قراردادها و تفاهم نامه های زیادی به امضا رسید، سطح انتظارات را بالا برد. برای اجرایی کردن این تفاهمات مقداری زمان لازم بود. البته بیماری آقای چاوز نیز تاثیر گذار بود. اگر چه بستر این همکاری ها از طریق امضای تفاهم نامه ها آماده شده است. به دنبال این هستیم که از همه ظرفیت ها برای افزایش همکاری ها استفاده کنیم.

ممکن است تحریم های غیرقانونی علیه ایران که سعی کردند از این طریق فعالیت های ما را در صحنه های خارجی محدود کنند تاثیراتی داشته باشد، ولی روابط ما با مردم و دولت ونزوئلا رابطه ای ریشه دار و عمیق است و ما در موضوعات مختلف سیاسی اشتراک نظر داریم و فکر می کنیم شرایط اقتصادی ما و ونزوئلا می تواند همدیگر را کامل کند.

فارس: در سال گذشته در خصوص ایرانیان زندانی در زندان های خارج از کشور چه اقداماتی را صورت دادید؟

مهمان پرست: دو دسته ایرانیان در خارج از کشور هستند که گرفتار می باشند، یک دسته سیاسی است مثل آقای نصرت الله تاجیک که برای آنها تله گذاشته و سعی می کنند از طریق بازداشت های غیرقانونی و بر اساس احکامی که بر مبانی عادلانه ای نیست، فشار را بر دولت ما افزایش دهند و تحرک تجار و سرمایه گذاران کشور ما را محدود کرده یا شرکت ها و افراد مختلف را از همکاری با ما بترسانند. ما تلاش زیادی برای آزادی اتباع خودمان و دفاع از حقوق آنها انجام دادیم که نمونه بارز آن آقای تاجیک بود که بالاخره توانستیم حکم برائت ایشان را گرفته و به کشور برگردانیم.

دسته دوم کسانی هستند که ممکن است به خاطر جرایم دیگر گرفتار شده و یا اتهامات دیگری به آنها وارد شده باشد. یکی از کارهایی که وزارت خارجه به شکل مستمر و اصولی انجام می دهد اقدامات کنسولی برای دفاع از اتباع و برگزاری مذاکرات سیاسی است که می تواند به رفع گرفتار ی ایرانیان در خارج از کشور کمک کند.

ما در سال 91 تلاش زیادی در این زمینه انجام دادیم و توانستیم برخی از اتباع را آزاد کرده و برخی را به ایران بازگردانده تا دوران محکومیت خود را در ایران بگذرانند و تفاهم نامه هایی را امضا کنیم که شرایط ایرانیان در خارج از کشور را تسهیل کند. همینطور در بخش کنسولی در زمینه لغو روادید با کشورهای مختلف و همسایگان کار کرده ایم.

فارس: ما در سال 91 شاهد تحولی در روابط با اروپا نبودیم. آیا تحریم ها در این زمینه تاثیر گذار بود؟

مهمان پرست: کاری که نسبت به کشور ما صورت می گیرد یک نوع ایجاد محدودیت در فضای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و جنگ نرمی است که هدف اصلی آن تسلیم کردن ملت ما و پیگیری نکردن حقوقشان است. ما برای همکاری با اروپا آمادگی داریم و فکر می کنیم اروپا ظرفیت مستقل و بالایی دارد و نباید رفتاری داشته باشد که استقلال و هویت اروپایی خود را زیر سؤال ببرد.

خیلی از تصمیماتی که در اتحادیه اروپا اتخاذ شد تصمیمات سیاسی تحمیل شده از بیرون بود که منافع بخش های خصوصی و دولتی کشورهای اروپایی را دچار خدشه می کرد. ما آمادگی بهترین روابط را با کشورهای اروپایی داریم. ظرفیت های بزرگی در ایران و در این کشورها وجود دارد و می توان با همکاری های گسترده منافع ملت ایران و ملت های اروپایی را تامین کرد. موقعیت جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران ویژه است. ما در محل تلاقی کریدور های شمال - جنوب و شرق به غرب قرار داریم و منابع عظیم انرژی در ایران مورد نیاز جدی کشورهای غربی است و برای همکاری های مختلف در سطح منطقه ای و بین الملل نقاط فراوانی را می توانیم پیدا کنیم.

اینکه تحرکات با اروپا کاهش پیدا کرده و شاهد تحرکات و رفت و آمدهای زیادی نیستیم دلیل آن تصمیم سیاسی است که اتحادیه اروپا به خاطر همبستگی با کشورهای غربی مثل آمریکا اتخاذ می کند و در برخی بخش ها همین تصمیمات با اعتراضات بخش های مختلف خصوصی و جریانات مخالف با حاکمان این کشورها روبرو می شود.

فارس: در سالی که گذشت روابط تهران و آنکارا خیلی گرم نبود. شما هم بر این باور هستید؟

مهمان پرست: ما ترکیه را یکی از مهمترین کشورهای منطقه می دانیم که مرزهای فراوانی را در همسایگی با ما دارد و رابطه سیاسی خود را در بالاترین سطح می دانیم. معتقدیم همکاری بین ایران و ترکیه و برخی از کشورهای بزرگ منطقه می تواند شرایط جدیدی را ایجاد کند.

در رابطه با برخی از موضوعات نیز اختلاف نظر داریم که بحث سوریه یکی از مهمترین موارد است که دیدگاه های متفاوتی را از سوی مقامات ایران و ترکیه به دنبال داشت. ما داشتن دیدگاه های متفاوت را امری طبیعی می دانیم و معتقدیم کشورهایی که روابط صمیمی با هم دارند باید از طریق گفت وگوها و رایزنی های مستمر دیدگاه های خود را به هم نزدیک کرده و ایده های خود را مطرح کنند. ما این کار را انجام دادیم و فکر می کنیم این کار باید ادامه یابد. کشورهای قدرتمندی مثل ایران، عراق، ترکیه، مصر، سوریه و ... می توانند در کنار هم وضعیت مناسبی را در منطقه ایجاد کنند که به نفع همه ملت های منطقه باشد.

فارس: شما به عنوان رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه ای وزارت امور خارجه در سال 91 چه اقداماتی را صورت دادید و چه برنامه هایی را برای سال آینده در دستور کار دارید؟ قرار بود که بودجه ای در اختیار این مرکز قرار داده شود آیا تخصیص داده شد یا خیر؟

مهمان پرست: هدف اصلی دیپلماسی عمومی تبیین واقعیت های کشور و روشن کردن افکار عمومی نسبت به آن چیزی است که در کشور می گذرد. طبیعی است برای اجرای دیپلماسی عمومی موفق بخش مهمی باید به کار رسانه اختصاص داده شود و همکاری بین رسانه های کشور و رسانه های کشورهای مستقل را حتما در جهت منافع ملی می دانیم و به همین خاطر از گروه های مختلفی از رسانه های کشورها دعوت کردیم تا به ایران سفر کنند و در سفرها به برخی کشورها نیز هیئت هایی از رسانه های ایرانی ما را همراهی می کردند. در سال 91 به کشورهای لهستان، بوسنی، چین، پاکستان، قزاقستان، (بحرین و کویت قبل از بیداری اسلامی) و در اواخر سال نیز به عمان سفر کردیم. در آینده نیز برنامه هایی تدوین شده برای سفر به کشورهای عربی منطقه، آسیای مرکزی، آفریقایی و ... و توسعه روابط با رسانه های کشورهای مختلف در دستور کار قرار دارد.

بخش دومی که باید در دیپلماسی عمومی مورد توجه قرار گیرد همه ظرفیت هایی است که غیر از رسانه در دیپلماسی عمومی قابل تعریف است. مثل همکاری با هنرمندان، کسانی که در زمینه های فرهنگی فعالیت دارند، سازمان های مردم نهاد، دانشگاهیان، ورزشکاران و ... که ما وارد این صحنه ها شده ایم.

ولی دیپلماسی عمومی نیاز به حمایت های جدی دارد. درست است که شاید بخشی از دیپلماسی عمومی خیلی بودجه بر نباشد و بتوان با برخی از اقدامات، تبیین واقعیت ها و دفاع از چهره واقعی کشور را در دستور کار داشت ولی در خیلی از زمینه ها اگر گروه های غیردولتی بخواهند وارد فضای فعال دیپلماسی عمومی شوند نیاز به حمایت دارند و ما باید از بودجه و امکانات مناسب برخوردار باشیم.

متاسفانه علی رغم باور شخص آقای رئیس جمهور و وزیر امور خارجه به دیپلماسی عمومی و دستوری که آقای رئیس جمهور داشتند که بودجه مناسبی در اختیار دیپلماسی عمومی وزارت خارجه قرار گیرد؛ بنا به مشکلاتی که پیش آمد و یکسری محدودیت ها و فشار تحریم ها که منجر به انقباضی شدن بودجه ها شد، مبلغی برای دیپلماسی عمومی به وزارت خارجه تخصیص داده نشد.

خبری منتشر شده بود که 50 میلیارد تومان در اختیار دیپلماسی عمومی وزارت خارجه قرار گرفته و برخی از رسانه ها و سایت های خبری پیگیری می کردند که با توجه به اینکه این 50 میلیارد تومان اختصاص داده شده وزارت خارجه پاسخ دهد که چه اقداماتی را انجام داده است.

ما شرایط و مشکلات را درک می کنیم و باید خود را با شرایط واقعی کشور سازگار کنیم؛ ولی جدای از بحث بودجه در همه بخش هایی که می شد فعالیت جدی تری داشت وارد شدیم و بخش مهمی از فعالیت ما به برقراری روابط نزدیک با بخش های مختلف مردم در شهرها و استان های کشور اختصاص یافت که ملت، جامعه روحانیت، مدیران اجرایی کشور و ... را در جریان تحولات قرار دهیم. روابط نزدیک با مردم می تواند دیپلماسی خارجی ما را موفق تر کند.

فارس: ارزیابی شما از تیم جدید اوباما چیست؟

مهمان پرست: آقای اوباما در دور دوم ریاست جمهوری مجدداً ادعای داشتن یک سیاست متفاوت نسبت به گذشته را مطرح کرد و بسیار جدی عنوان می کرد که می خواهد طرح جدیدی داشته باشد و اولین نشانه های این تصمیم گیری را در تغییر تیم خود به ویژه در تعیین وزیر خارجه و وزیر دفاع شاهد بودیم. شاید به خاطر یک خصومت و دشمنی 60 ساله باور سریع ادعای تغییر در رفتار بسیار سخت باشد به همین دلیل ما عنوان کردیم که ارزیابی عملکرد واقعی و رفتار عملی مقامات آمریکایی می تواند تعیین کننده باشد که آیا واقعا تفاوتی در سیاست ها اتفاق می افتد یا خیر.

اینکه چه سیاست هایی می تواند نشانگر تغییرات عملی در رفتار مقامات آمریکایی باشد، به نظر می آید موضوعات زیادی می تواند صحنه آزمایش باشد. کنار گذاشتن دشمنی هایی که توسط مقامات آمریکایی دنبال می شود، عدم دخالت در مسائل داخلی کشور ما، احترام به حقوق ملت ما و وارد شدن به یک فضای منطقی تا از ظرفیت های کشورهای مستقل برای رفع بحران ها در سطح منطقه ای و بین الملل استفاده شود. اینها می تواند مواردی باشد که میزان حسن نیت و صداقت مقامات آمریکایی را به اثبات برساند.

بحث فعالیت های هسته ای کشور ما و مطالبی که در قالب گفت وگوهای ایران و 1+5 دنبال می شود، می تواند یک زمینه باشد. اگر واقعا مقامات آمریکایی به دنبال اثبات حقانیت خود در ادعایشان هستند احترام گذاشتن به حقوق ملت ما و داشتن یک رفتار منطقی در قبال جمهوری اسلامی ایران شاید فرصت خوبی را برای آنها فراهم کند.

فارس: به عنوان آخرین سؤال آیا در دولت یازدهم هم کماکان سخنگوی وزارت امور خارجه باقی خواهید ماند؟

مهمان پرست: خواهشی که تا به حال از مسئولان داشته ام این است که این فرصت را در اختیار دوستان دیگری که توانایی بالایی دارند قرار دهند و ما در بخش های دیگر در خدمت آنها باشیم. سخنگو مسئولیت بسیار سنگینی را باید برعهده بگیرد و آن دفاع از حقوق یک ملت است. در این مدت تلاش کردیم در حد توان از حقوق ملت دفاع کنیم و با توکل به خدا وارد این صحنه شدیم و امیدواریم خدا کمک کند. حق ملت ما این نیست که رفتار ظالمانه ای توسط کشورهای قدرتمند با آنها صورت می گیرد و بخواهند برای آنها محدودیتی ایجاد کنند.

راه مقابله با این سختی ها و فشارها را در اقتدار ملت می دانیم و امیدواریم ملت ما با وحدت و انسجام ملی پشت سر مقام معظم رهبری در صحنه های بزرگ سیاسی و اجتماعی که در پیش رو داریم قرار گیرند و همانطور که در سال 91 در 22 بهمن مشاهده کردیم که با درایت هستند در انتخابات سال 92 شاهد نمایش اقتدار ملت باشیم.