انقلاب پابرهنه ها متوقف نخواهد شد

دیپلماسی ایرانی : بیست و دومین جلسه از "سلسله نشست های سیاست خارجی" سایت دیپلماسی ایرانی با موضوع "بحرین؛ دوسال خیزش"  در  حال برگزاری در محل سالن کنفرانس روزنامه اطلاعات است. محمد فرازمند سفیر سابق ایران در بحرین  به عنوان نخستین سخنران این نشست محور کلام را "فرصت ها و چالشهای خیزش مردمی در بحرین" قرار داده و با اشاره به دومین سالگرد قیام بحرین در 14 فوریه ، سه محور اساسی را در بحث خود مطرح می کند:
1. ایران و بحرین
2. بحرین و خیزش های عربی
3. سناریوهای پیش روی بحرین
 

• ایران و بحرین:
نخستین نکته قابل اشاره این است که بحرین در وجدان عمومی جامعه ایرانی اهمیت دارد و اهمیت این کشور به دلیل سیاست های رسمی  دولتی نیست بلکه در لایه لایه جامعه ایران احساس همبستگی با مردم بحرین وجود دارد و تقریبا یکی از نادر مسائل سیاست خارجی است که بر اساس آن اجماع وجود داشته و تمام گرایش های سیاسی . وجدان عمومی جامعه به تحولت بحرین اهمیت می دهند. اتفاقا  بحرین مساله ای است که  در آن مردم از دولت مطالبه توجه بیشتری را دارند. این در حالی ست که طبیعتا دولت در چهارچوب تعهدات بین المللی و عرف سیاسی و اندکی هم تحت تاثیر فضای ایران ستیزی در منطقه تلاش می کند در این حوزه با احتیاط و محافظه کاری بیشتری برخورد کند.
اما دلایل اهمیت بحرین در ایران چیست؟ پاسخ رسمی این ست که از جدایی بحرین از ایران تنها 4 دهه می گذرد.  این جدایی به گستتن  پیوندهای عمیق اجتماعی و تاریخی دو کشور منتهی نشده است. نکته دیگر این تصور عمومی غلط است که به دلیل اینکه اکثریت جامعه ایران شیعه هستند ، دولتردان ما تنها از دریچه شیعه و سنی به این کشور نگاه می کند. این مساله از بدیهی ترین اشتباهات است و حاکمیت بحرین هم بر این مساله اصرار می ورزد تا نگاه جهان از ذات تحولات رخ داده را منحرف کند.
سفیر سابق ایران در بحرین  با اشاره به ماهیت جمعیتی و قومی بحرین می افزاد:  نگاهی به جامعه بحرین نشان می دهد که پیوندهای بین ایران و بحرین بسیار فراتر از مساله شیعه و سنی است. 60 درصد جامعه بحرین بحرانی ها یا همان شیعیان هستند. در کنار بحرانی ها، عجم ها هستند . در حال حاضر 100 هزار نفر از جمعیت بحرین ایرانی  تبارهایی هستند که پس از استقلال بحرین بسیاری از آنها تابعیت بحرینی گرفته اند. گروه سوم  اهل تسنن بحرین هستند که معروف به هولی ها ، این گروه از جمعیت بحرین با شمال خلیج فارس نواحی سنی نشین در جنوب فارس و شمال هرمزگان ارتباط فامیلی دارند. یکی از تحریف های تاریخی در دهه های گذشته در خصوص هویت این جمعیت بوده است.  در آن سوی آب  محل سکونت اصلی هولی ها را نواحی نجد  ذکر می کنند که  صد در صد اشتباه می باشد  حتی نام فامیلی هولی ها نشان از نسبت آنها به نواحی جنوبی ایران مثل لار و کوهج و جناح  و عوض  دارد.

نگاهی به فرهنگ و تاریخ بحرین  نیز نشان دهنده پیوستگی بین ایران و بحرین است.  بطور مثال نخستین مدرسه  تاسیس شده در این کشور مدرسه اتحاد بود که متعلق به ایرانیان بوده وسالها  زیر نظر اداره اموزش و پرورش بوشهر بود و البته این وضعیت تا  1971 هم بر همین منوال بود.
با این تاریخ و پیوستگی گسترده میان ایران و بحرین متاسفانه هرگاه در ایران اسم بحرین به میان می آید،ما  به دخالت در مسائل داخلی این کشور متهم می شویم. این در حالی است که در مسائلی که در دو سال گذشته در بحرین رخ داد ایران کم ترین دخالت را در بحرین داشته است. در تمامی کشورهای  غربی متحد آل خلیفه در این دو سال پارلمان و مجالس  و نهادهای غیر دولتی و شبه رسمی بکرات در مورد بحرثین بیانیه صادر می کنند از جمله  مجلس عوام انگلیس و پارلمان اتحادیه اروپا  و کنگره و سنای امریکا  مصوباتی در این دو سال علیه آل خلیفه  داشته اند. اما نه نهادهای دولتی و غیر  دولتی  و نه  مجلس ایران هیچ گاه مصوبه و تصمیمی اتخاذ نشده است . در هفته گذشته دیده بان حقوق بشر هیاتی را برای ملاقات با زندانیان  و برسی وضعیت آنها راهی منامه کرد. در گزارش  ان گزوه تاکید شده است که هیچ تحولی در راستای تفاهم با مخالفان انجام نگرفته است . عمق مسائل بحرین به حدی است که متحدان آل خلیفه هم قادر به سکوت کردن بیشتر نیستند و البته اکنون نیز به اتخاذ سیاست های دوگانه متهم شده اند.

• بحرین و خیزش های عربی
جرقه قیام بحرین در 14 فوریه 2011 زده شد. این تاریخ یعنی 3 روز پس از برکناری حسنی مبارک دیکتاتور مصر. شیعیان که اکثریت جامعه بحرین را تشکیل می دهند هیچ گاه در حاکمیت نقشی نداشته اند. انگلیسی ها در بحرین همواره  نقش پررنگ و قابل توجه بوده است. انگلیسی ها همواره یک مستشار عالی رتبه در منامه داشته اند. این مساله پیش و پس از استقلال بحرین هم بسیار پررنگ بوده است. در 2011 یک افسر انگلیسی که بخاطر رسوایی استراق سمع از مسئولیتش برکنارشده بود توسط دولت بحرین استخدام شده و هم اکنون  مسئول سامان دهی پلیس بحرین است.  مردم بحرین از سال 1820 علیه استعمارگران انگلیسی سرگرم مبارزه بودند از 1971 تاکنون ارتباط انگلیس با حاکمیت بحرین قطع نشده و فقط شکل آن عوض شده،  مردم بحرین اعم از بحرانی ها عجم ها و هولی ها هیچ گاه سهمی در حاکمین نداشنه اند. تبعض و فقر و فساد در بحرین همه اقشار مردم را به ستوه آورده است .این تاریخچه نشان می دهد که مردم بحرین صرفا از سر هوا و هوس و به پیروی کور از انقلاب های تونس و مصر نبوده که دست به خیزش عمومی زدند. در رسانه های غربی نیز به نکته اذعان شده است که آرام ترین انقلاب و خیزش مردمی در جریان بهار عربی به بحرین تعلق دارد. در فاصله 14 فوریه تا 13 مارس هر روز خیابان های منامه مملو از جمعیت 220 تا 300 هزار نفری معترضان بود. مذاکراتی میان ولیعهد و اپوزیسیون معتدل جریان داشت تا شاید اطلاحات گره گشا شود. خواسته اپوزیسیون بحرین برکناری نخست وزیر ، برگزاری انتخابات پارلمانی منصفانه  و ایجاد پادشاهی مشروطه بود. گروه سیاسی الوفاق که اصلی ترین گروه اپوزیسیون به حساب می آید  طرف مذاکره ولیعهد بود. خبرهای اولیه حاکی از نزدیک شدن موضع دو طرف به هم بوده و در این میان آمریکا هم خواهان ادامه روند این مذاکرات بود. وزیر دفاع وقت امریکا  رابرت گیتس هم در جریان مذاکرات میان دولت و مخالفان در منامه حضور داشت.در آن بازه زمانی واشنگتن نیز برای مذاکره به دولت منامه فشاروارد می کرد.اما  دو روز پس از خروج گیتس از منامه بود که عربستان سعودی نیروهای خود را راهی منامه کرد و نکته اینجاست. عربستانی ها حضور خود را در قالب سپر جزیره توجیه می کنند ، این در حالی است که در بحرین تهاجم خارجی صورت نگرفته بود که حضور عربستان را لازم بداند. منافع در هم تنیده امریکا با عربستان در آن زمان فرصت به چالش کشیدن این حرکت ریاض را از کاخ سفید و شخص اوباما گرفت. عربستان پس از سرنگونی بن علی در تونس و مبارک در مصر با امریکا وارد چالش شده و معتقد است که سیاست های کاخ سفید به از دست دادن دوستان ریاض در کشورهای عربی منتهی خواهد شد. بر همین اساس عربستان ابتکار عمل در یمن و بحرین بدست گرفت تا مانع از جابه جایی های قدرت در حوزه استراتژیک خود شود.

• سناریوهای پیش روی بحرین
این دیپلمات وزارت امور خارجه در پایان با اشاره به تداوم مذاکره میان آل خلیفه و مخالفان در چند هفته اخیر می گیود: ترکیب این گفتگوها حاکی از جدیت در این امر نیست اما بحرین امروز با دو سناریو روبه رو است:
1. حاکمیت بحرین با اپوزیسیون معتدل و قانونی  وارد توافق و تعامل شود و امید داشته باشد که این توافق منجر به آرام شدن اوضاع سیاسی و فروکش کردن اعتراض ها شود. 
2. تبدیل بحرین به غزه دوم. تاریخ تحولات دو سال گذشته نشان داده است که مردم بحرین عقب نخواهند نشست . معترضان بحرینی با گذشت دو سال از مقاومت خود چیزی برای از دست دادن ندارند. امروز مقابل آل خلیفه پابرهنه هایی ایستاده اند که در این 4 دهه از بدیهی ترین حقوق اجتماعی و سیاسی محروم بوده اند.