تعامل ،کلید خروج از بن بست در ایران و سوریه

دیپلماسی ایرانی: تمامی انتخاب های باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا نشان می دهد که سیاست خارجی از اولویت های اصلی او در دور دوم ریاست جمهوری اش است. در تلاشی که روشن است می خواهد کمترین هزینه را با بیشترین دستاوردها در دنیای پرمخاطره و پر حادثه فعلی داشته باشد.

اوباما روز گذشته دنیس مک دونو را به عنوان عالی ترین کارمند کاخ سفید منصوب کرد و وی از الآن دروازه رسیدن به رئیس جمهور محسوب می شود. وی پیش از این معاون مشاور امنیت ملی بود و نقشی به سزا در نقشه عقب نشینی امریکا از عراق و افغانستان داشت. منصب جدید او معمولا با قضایای داخلی امریکا ارتباط دارد اما خبرگی مکدونو می تواند بسیاری از پرونده های سیاست خارجی را روی میز رئیس جمهور قرار دهد. در این میان آن چه این موقعیت را تقویت می کند، حفظ تام دانیلون در منصب مشاور امنیت ملی است، او نیز چهره ای متنفذ در دایره بسته اطرافیان اوباما محسوب می شود و نقشی اساسی در سیاست خارجی او ایفا می کند.

این در حالی است که دیوید بلوف، مهندس تبلیغات انتخاباتی اوباما از کاخ سفید خارج شد که نشان می دهد کاخ سفید از مرحله انتخابات وارد مرحله دولت داری شده است. علاوه بر آن، انتخاب مکدونو نشان از تمایل اوباما برای ایجاد صفحه ای جدید در همکاری ایجابی با کنگره محسوب می شود. در این میان نشانه هایی وجود دارد مبنی بر این که اوباما به دنبال اعتماد و تمرکز بر مراکز حساس پیرامونی خود در دور دوم ریاست جمهوری اش است.  

در همین ارتباط جان کری را به منصب وزارت امور خارجه امریکا منصوب کرده، او کسی است که در طول دوران ریاست جمهوری اول اوباما کاملا به او وفادار بود و کمک کرد که وی بتواند فتیله بسیاری از بحران ها را پایین بکشد. همچنین 28 سال در کنگره امریکا فعالیت کرده و توانسته است در حل بسیاری از پرونده ها نقشی مهم داشته باشد. وی پیش از این رئیس روابط خارجی کنگره امریکا بود، منصبی که قبل از آن در اختیار جو بایدن، معاون فعلی رئیس جمهوری امریکا بود. اما رئیس جدید این کمیسیون پر نفوذ نیز امروز سناتور رابرت منندیز است که همانند بایدن و کری از کارکشتگان عرصه سیاست خارجی محسوب می شود. اما آن چه او را مشهور کرده نفوذه وی در صدور سلسله قوانینی است که تحریم های مالی علیه تهران را تقویت می کند.

کری در خلال نخستین جلسه توجیهی خود برای سمت جدیدش گفت که «پرزیدنت اوباما و هر کدام از ما که از سیاست خارجی امریکا آشنایی دارد، می داند که سیاست خارجی فقط فرستادن هواپیماهای بدون سرنشین و عملیات توسعه نظامی نیست.» این نشان می دهد که کری به دنبال تقویت جایگاه سیاست خارجی امریکا به جای سیاست های امنیتی و نظامی در توسعه برنامه های بین المللی است. اما نکته دومی که کری به آن اشاره کرد، «بیداری عربی» بود که وی در این باره گفت: «جوانانی که در میدان تحریر حاضر شدند و باعث پیروزی انقلاب مصر شدند نمایندگان نسل های تشنه ای هستند که دنبال فرصتی برای مشارکت در حکومت و نه جنبش دینی هستند.» اشاره وی به طور مستقیم جماعت اخوان المسلمین است. کری همچنین گفت: «سیاست ما سیاست انزوا نیست بلکه سیاست ممانعت است. زمان به سمتی می رود که ما در برابر تلاش هایمان باید احساس مسئولیت کنیم.» منظور او تهران و تلاش هایی که جامعه جهانی برای انزوای آن پیش گرفته، است. و افزود: «پرزیدنت اوباما و من راه حل سیاسی را که به دیپلماسی فرصت عمل بیشتری برای رسیدن به موفقیت های تازه می دهد، ترجیح می دهیم. اما هیچ کس نمی تواند عزم ما را برای پایان دادن به تهدید هسته ای منحرف کند.» کری همچنین درباره آمادگی کاخ سفید برای تلاش های دو جانبه و برقراری رابطه با تهران نیز صحبت کرد و در همین چارچوب گفت: «ایرانی ها باید درک کنند که هیچ دستور العمل دیگری روی میز نیست. اگر برنامه هسته ای شان مسالمت آمیز است باید آن را اثبات کنند و این چیزی است که ما برای آن تلاش می کنیم.»

در طول جلسه ای که نزدیک به چهار ساعت طول کشید کری از سناتور جمهوریخواه، مارکو روبیو خواست که حساسیت ها و تاریخ خاورمیانه را درک کند و گفت: «امکان ندارد یک مفهوم امریکا یا غربی را به دست بگیریم و بعد آن را ساقط کنیم و سپس بگوییم این دستور العمل موفق خواهد شد.»

پس از بازنشستگی سناتور جمهوریخواه میانه رو، ریچارد لاوگار، سناتور باب کورکر، به عنوان عالی ترین مقام سیاست خارجی امریکا با اعلام مواضعی معتدل تر نسبت به دیگر هم قطاران خود از سناتور کری خواست که درباره جلسات گذشته خود با بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه صحبت کند تا او و همکارانش بتوانند در پیشبرد این پرونده به او کمک کنند. کری نیز گفت: «اسد مجموعه ای از دستورات را که می توانند وی را تبرئه کنند و رفتارهایش را توجیه کنند، مطرح کرد ولی من معتقدم که وی دیگر زمان طولانی ای در راس حکومت سوریه نخواهد بود!»

وی سپس بر مرحله انتقالی سوریه تاکید کرد و گفت: «ما نیاز به تغییر محاسبات بشار اسد داریم. در زمان فعلی پرزیدنت اسد گمان نمی کند که شکست می خورد و مخالفان نیز گمان می کنند که دستاوردهایی به دست خواهند آورد. چنین معادله ای سبب نمی شود که ما بتوانیم وارد مرحله انتقالی شویم. آن چه از نشانه هایی که روس ها می دهند، برداشت می شود روس ها نیز می خواهند که اسد برود اما آنها احساس مختلفی دارند و می خواهند از طریقی دیگر و در زمانی دیگر این اتفاق بیفتد.»

این در حالی است که سناتور جان مکاین، که بی درنگ از نامزدی کری حمایت کرده است، در انتقاد به سیاست های امریکا گفت: «واشنگتن سوریه را به حال خود رها کرد و این مساله سبب شد تا نفوذ شبکه القاعده در آن کشور تقویت شود. مساله ای که باعث شد تا اسد به فکر انتقال به مناطق ساحلی بیفتد و کشور به یک پاکسازی قومی هدایت شود.» وی از اظهار نظر کری درباره مواضع روسیه نیز انتقاد کرد و گفت: «مسکو همچنان از نظام سوریه با ارسال اسلحه به آن حمایت می کند.» کری پاسخ داد که ما فقط می توانیم نسبت به تغییر سیاست های روسیه امیدوار باشیم. برای این که این آسان ترین راه در تغییر محاسبات بشار اسد است. در این جا بود که کری نسبت به وضعیت سوریه هشدار داد و گفت: «ما از فروپاشی کامل این کشور نگرانیم و هیچ کس تعریفی روشن از چگونگی جمع کردن دوباره قطعات این کشور ندارد. ما همچنین از انتشار سلاح های شیمیایی نگرانیم. در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس کسانی هستند که در تامین سلاح برای مخالفان تردید نمی کنند و این یکی از مشکلات عدم یافتن راه حلی برای سوریه است. در این میان جبهه النصره نیز وارد معادله شده که این مساله سبب شده تا تحرکات میدانی سریع تر از تحرکات سیاسی شود.»

به رغم این که بسیاری هشدار می دهند که نظام سوریه به سمت استفاده از سلاح شیمیایی متمایل شده، اما کری از جمله چهره هایی است که می خواهد به دور از سیاست ورزی تعامل بیشتری با دو پرونده سوریه و ایران داشته باشد.

نویسنده: جو معکرون / منبع: السفیر

تحریریه دیپلماسی ایرانی