توانایی ایران برای ایجاد بحران نفتی در جهان

«مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک» آمریکا نوشت: آمریکا و متحدانش باید مشوق هایی را به ایران درباره برنامه های هسته ای و قطع تحریم ها ارائه و با جلب اطمینان ایران، مشوق های حقیقی را به این کشور ارائه دهند.

به گزارش فارس، اندیشکده «مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک» در گزارشی به قلم «آنتونی کوردزمن، بردلی باسرمن و سام خضایی» درباره «تقابل آمریکا ـ ایران و تلاش های واشنگتن برای تغییر نظام ایران» گزارشی را منتشر کرده است که خبرگزاری فارس، اهم مطالب آن را منتشر می کند:در حالی که تاثیر تحریم های اخیر تا اواخر سال 2012 نمایان نخواهد شد ، اما این فشارهای اقتصادی تاکنون صادرات انرژی ایران و درآمدهای حاصله از آن را قطع کرده و مشکلات عدیده ای را در مسیر تجارت و نظام بانکی ایران ایجاد کرده اند.

بنابراین گزارش، ایران به صراحت تاثیر تحریم ها را تایید کرده است. ریال این کشور بی ثبات شده و در ماه اکتبر به پایین ترین میزان در بازارهای ارزی رسیده که در نتیجه محدودیت در انجام تجارت خارجی بود. دولت ایران ،اقتصاد و مردم این کشور هم اکنون این فشار را حس می کنند اما در عین حال واکنش های متفاوتی از سوی ایران مشاهده می شود.

* گفتگوها به میدان کشمکش دیپلماتیک بین ایران و آمریکا مبدل شده است

از یک سو وزیر خارجه ایران در ژانویه 2012 خواهان از سرگیری گفتگوها با غرب شد اگرچه تاریخچه قبلی این گفتگوها نشان داده است که اقدامات ایران تاکتیکی و تنها برای اتلاف زمان بوده است. بنابراین درخواست جدید برای از سرگیری گفتگوها نیز ترفندی برای خرید زمان و از رقابت های همیشگی بین دو کشور ایران و آمریکا است.

از سوی دیگر ایران تهدید های بیشتر و جدی تری را در زمینه بستن تنگه هرمز کرد و آزمایش موشکی و رزم آیش نظامی را برگزار کرد. تهدید ها و رزم آیش های ایران مصادف با راه اندازی تاسیسات جدیدتر زیرزمینی غنی سازی اورانیوم در قم و استقرار سانتریفیوژهای بسیار بیشتر از قبل بود.

* گزینه مهار ایران هسته ای کماکان در دستور کار آمریکا باید باشد

اما همانطور که قبلا نیز اشاره شد آمریکا باید آماده به کارگیری گزینه های مهار از طریق یک برخورد نظامی در خلیج فارس و یا حملات پیشدستانه اسرائیل باشد و حتی در صورت وخیم شدن وضعیت خود آمریکا به طور جدی به پایگاه های نظامی ویژه نبردهای نامتقارن و متقارن ، پایگاه های موشکی و تاسیسات هسته ای ایران حمله نظامی کند .

بنابراین در حالی که آمریکا باید در پی گزینه های تحریم و دیپلماتیک باشد ، همچنین مجبور است که گزینه های بلند مدت تر در زمینه احتمال شکست رویکرد دیپلماتیک و اعمال تحریم را مدنظر داشته باشد.

البته انتخاب بین گزینه مهار و حملات بازدارنده منوط به داشتن اطلاعات بسیار جامع و دست اول و نیز برنامه ریزی امنیتی و نظامی است.

* گزینه های کوتاه مدت در تقابل با ایران

آمریکا در کوتاه مدت نیاز دارد تا هر اقدامی را جهت کسب اطمینان از تاثیر تحریم ها جهت شکل گیری مذاکرات موفقیت آمیز انجام دهد. بنابر این این کشور بهتر است گزینه های ذیل را تعقیب نماید:

ـ آمریکا بهتر است در حد توان اقداماتی را انجام دهد تا تحریم های چند جانبه و یکجانبه از سوی سازمان ملل اعمال شوند. زمان برای اعمال رویکرد های تدریجی به اتمام رسیده و اگر قرار است این مسئله ختم به خیر شود باید پیش از آزمایش یک جنگ افزار هسته ای از سوی ایران باشد.

این امر البته بایستی قبل از اقدام نظامی پیش دستانه اسرائیل که منطقه را در ورطه یک رقابت تسلیحاتی هسته ای خواهد انداخت یا ایران به حدی از فن آوری هسته ای پیشرفته برسد که هیچ بازرسی قادر به تشخیص فعالیت های پنهانی این کشور در ساخت جنگ افزار هسته ای نباشد، صورت گیرد .

* بسته تشویقی آمریکا باید حقیقی و اجرایی باشد

ـ باید آشکارا آمریکا و متحدانش مشوق هایی را به ایران برای قطع برنامه های هسته ای و قطع تحریم ها ارائه دهند. آمریکا باید به دیگر کشورها نشان دهد که مشوق های حقیقی را به ایران ارائه می کند.

تحریم ها به تنهایی کافی نیست. ایران نیاز دارد تا ببیند که آمریکا و بقیه اعضای گروه 1+5 مشوق هایی را در رابطه با ارسال سوخت هسته ای، رهایی از تحریم ها، سرمایه گذاری تجاری و کمک به بخش توسعه انرژی این کشور انجام خواهند داد. اگر تحریم ها واقعا « چماق» هستند ،آمریکا در عوض باید طوری وانمود کند که مشوق های واقعی نیز در کار هستند.

* آمریکا باید تکروی را کنار بگذارد

ـ آمریکا همچنین باید تعامل شدیدی را با اسرائیل، کشورهای حاشیه خلیج فارس و متحدان اروپایی خود داشته باشد و بداند که متحدان اروپایی اش بدون مشورت با آن ها اقدامی را انجام نمی دهند. در این منطقه آمریکا باید به اندازه کافی شفاف عمل کند تا جهان را متقاعد کند اشتباهاتی را که منجر به نبرد در عراق شد دیگر مرتکب نخواهد شد بلکه گوش شنوایی هم دارد.

* القا نظامی بودن برنامه های هسته ای ایران

ـ مردم ایران و متحدین این کشور و جهان از سوی آمریکا قانع شوند که جمهوری اسلامی در پی کسب سلاح هسته ای است. استناد صرف به گزارش های آژانس بین المللی هسته ای و ادامه فشارهای دیپلماتیک نیز کافی نیست. آمریکا مجبور است تا با آژانس بین المللی هسته ای و متحدانش تعامل داشته باشد تا خطر و تهدید یک ایران هسته ای را نشان دهد.

همچنین باید توضیح داده شود که چگونه یک بحران در خلیج فارس ممکن است که منجر به تهدید بر علیه همه کشورهای منطقه شده و حتی کشورهای در حال توسعه خارج از این منطقه نیز درگیر آن شوند. این مسئله باید از طریق ارتباطات راهبردی موثر عینی پی گیری شوند.

* کنترل دقیق تسلیحاتی و فن آوری ایران از سوی آمریکا

ـ آمریکا بر ارسال سلاح به ایران نظارت داشته باشد به طوری که ارسال فن آوری پیشرفته و نظامی به ایران در ساخت جنگ افزار هسته ای به کار گرفته نشود. در سال های گذشته روسیه و چین ارسال سلاح به ایران را به طور مناسبی کاهش داده اند و نیاز به تداوم آن می رود. همزمان باید به کشورهای عرب خلیج فارس و ترکیه ترکیبی از بازدارنده های قوی و دفاعی ارائه شود و به اسرائیل نیز کمک امنیتی ارائه شده تا امکان حملات پیشدستانه آن ها کاهش یابد.

* برای جلب نظر ایران باید اطمینان سازی شود

ـ تعامل کامل با سازمان ملل، آژانس بین المللی هسته ای و متحدین برای توافق های جدید لازم جهت اطمینان سازی بابت حصول انطباق کامل در توافق هسته ای ثبات دار و با دوام. برای ایران تنها کاهش نگرانی فوری از جانب آژانس کافی نیست و باید آشکارا مشخص شود که هرگونه مذاکره ای منجر به توافقنامه عملی در خاتمه خواهد شد.

* اصلاح طلبان راحت تر کنار می آیند

ـ پرهیز از مداخله براندازانه و تغییر حکومت و البته حفظ ارتباط با ایرانیان مخالف خارج از کشور و ترغیب گروه های سیاسی داخلی به سوی دموکراسی و نوگرایی. تمرکز بر حکومتی اصلاح طلب در زمان چانه زنی با مقامات ایرانی در گفتگو های هسته ای.

* ترمز اسرائیل باید همچنان کشیده شود

ـ تلاش برای جلوگیری از حملات پیش دستانه از جانب اسرائیل که باعث افزایش حس ملی گرایی و اتحاد ایرانیان شده و شانس حکومت را برای بقا افزایش می دهد. حمله اسرائیل سبب نخواهد شد تا مردم ایران حکومت را مقصر دانسته یا بر علیه برنامه های هسته ای اظهار مخالفت کنند بلکه در عوض سبب افزایش حس ملی گرایی و حمایت از حکومت ایران خواهد شد.

در حالی که تحریم های جدید در آغاز مسیر عصبانی نمودن مردم ایران و خشم آن ها به سوی دولت به دلیل اتخاذ سیاست های غیر مسئولانه اقتصادی است اما یک حمله پیش دستانه نیز تنها برنامه های هسته ای ایران را برای مدت زمانی کوتاه به تاخیر خواهد انداخت.

ـ آمریکا باید طرح کنترل تسلیحاتی را حمایت کرده و در عین حال از گزینه سیاسی برای اجرای « ان پی تی» استفاده نماید و ابزار مناسب را برای آزادی عمل آژانس بین المللی هسته ای فراهم کند. البته منطقه عاری از سلاح های کشتار جمعی هسته ای به پنج دلیل قابل مذاکره نیست.

* مذاکرات موفق هسته ای بر روابط ایران و آمریکا نیز تاثیر می گذارد

تحریم و دیپلماسی بهترین اسباب از مجموعه گزینه های بد هستند اما بعید است که آن ها باعث توقف پیشرفت ایران به سوی تولید سلاح هسته ای شوند. با وجود فقدان پیشرفت های دیپلماتیک و آشکار شدن اقدامات تاخیری ایران، هنوز می توان به افق مذاکرات موفقیت آمیز نگریست.

مذاکرات قادر هستند تا در روابط ایران و آمریکا تغییراتی بلند مدت را فراهم آورند درحالی که حمله نظامی یا تحریم ها قادر به فراهم آوردن چنین وضعیتی نیستند.

با افزایش زمان خطر نیز افزایش خواهد یافت و رقابت ایران و آمریکا مبدل به «بازی طولانی» خواهد شد. ایران تاکنون از رویارویی نظامی عقب نشینی کرده است اما آینده این راه با وجود تحریم ها مشخص نیست.

در صورت مسدود شدن انتقال نفت ایران از خلیج فارس، این کشور بیش از هر کشور دیگری ضرر خواهد کرد. از سوی دیگر ایران نمی تواند دل به موفقیت در رویارویی معمول با آمریکا و متحدین این کشور در خلیج فارس ببندد.

* ایران قادر است بحران نفتی ایجاد کند

اظهارات و اقدامات فزاینده و شدید ایران بر بهای نفت تاثیر گذاشته است. هنگامی که ایران در پاسخ به دور تازه تحریم ها صادرات نفت خود به انگلیس و فرانسه را قطع کرد بهای جهانی این ماده در فوریه 2012 افزایش یافت.

«محمد حجازی» فرمانده نیروهای مسلح ایران دو روز بعد از این ماجرا به اقدامات پیشدستانه کشورش اشاره کرد و گفت: راهبرد ما این است که اگر از سوی دشمنان احساس خطر کنیم، بدون درنگ واکنش نشان خواهیم داد.

اگر مواجهه نظامی و تحریم ها برای چندین سال طول بکشند، آنگاه بهای زیاد طولانی مدت نفت را باید انتظار داشته باشیم که بر اقتصاد جهان نیز فشار وارد خواهد کرد. این امر باعث ارتقا توان قابلیت های نبرد نامتقارن ایران خواهد شد و اگر در این مدت ساخت سلاح هسته ای ایران پایان رساند، آنگاه کشورهای دیگر از ترس یک ایران هسته ای تحریم ها و اعمال فشار را کنار خواهند گذاشت زیرا ایران دیگر قدرت تلافی خواهد داشت.

البته اقدامات خصوت آمیز ایران در حرکت به سمت جنگ افزار هسته ای مواضع آمریکا و متحدین عربی، اروپایی این کشور را در حمایت از تحریم های تحمیلی باعث خواهد شد. ایران همچنین بهای سنگین تری را بابت ادامه تحریم ها خواهد پرداخت و محبوبیت حکومت در داخل کشور نیز کاسته خواهد شد. همچنین این کشور نمی تواند بر توانایی به کارگیری شیوه های غیرمتقارن خود برای عرض اندام نظامی و اقتصادی حسابی باز کند.

* تداوم تحریم ها اوضاع جهان را بهم خواهد ریخت

افزایش فشار بر ایران همچنین منجر به بروز خطراتی خواهد شد. اجرای رزم آیش های نظامی و حتی ذکر آن نیز به افزایش تنش منجر خواهد شد و در عین حال پیشرفت ایران به سوی جنگ افزارهای هسته ای ممکن است که منجر به حملات پیشدستانه اسرائیل شود که آنگاه باعث می گردند تا آمریکا از بین حمله نظامی جهت پایان دادن به برنامه هسته ای ایران و یا عدم انجام کاری که در واقع هدر دادن فرصت ضربه زنی به تاسیسات هسته ای ایران است، یکی را برگزیند.

این احتمال می رود که آمریکا و متحدین عرب و اسرائیل بخاطر تحریم هالی مالی، بانکی و انرژی و کنترل تسلیحاتی مدام ایران با مشکلاتی مواجه شوند که نهایتا منجر به رویارویی با ایران شود.

آن چه که امروز به عنوان «بحران» از آن تعریف می شود ممکن است در آینده مبدل به واقعیت پایدار شود که تنها می تواند از طریق همکاری نزدیک بین آمریکا و متحدانش در جهت تغییر حکومت ایران پایان داده گردد.

مذاکرات متمرکز بر برنامه هسته ای ایران اگرچه موفق بوده اند اما دست آورد های محدودی داشته اند. ایران در حال تقویت موشک های برد بلند متعارف خود است و یک قدرت دارای جنگ افزارهای شیمیایی و بیولوژیکی به حساب می آید که حامی اصلی حزب الله لبنان نیز است.

* ایران از تمامی ظرفیت خود برای پس زدن فشار استفاده می کند

ایران در رزم آیش اخیر خود نشان داد که سعی دارد با استفاده از روش های وسیع تر در نبرد نامتقارن و متعارف ضربات بیشتری را به نیروی دریایی دشمن وارد کند. بنابراین تحریم های متداوم و نظارت تسلیحاتی باید با افزایش مستمر قابلیت های نظامی آمریکا برای بازداشتن ایران صورت گیرد. آمریکا بهتر است که توانایی استفاده از نیروی نظامی را بر علیه ایران حفظ و حتی افزایش دهد. آمریکا و متحدینش باید آشکارا اعلام کنند که ایران در صورت انجام آزمایش هسته ای، جمع آوری جنگ افزارهای هسته ای و یا حتی استقرار آن ها با حمله نظامی مواجه خواهد شد.

آمریکا و متحدینش باید روش هایی را پیدا کنند که به ایران هشدار دهد هرگونه تلاش برای مسدود کردن خلیج فارس و یا رویارویی گسترده بین ایران و آمریکا و متحدینش منجر به درگیری مستقیم نظامی خواهد شد.

* حمله نظامی پایان آرزوهای غرب در مهار ایران خواهد بود

سیاست بازدارندگی و مهار ایران و در عین حال اعمال تحریم ها و مذاکرات تنها گزینه های نسبتا مطمئن و بسیار متفاوت با گزینه های نظامی است و نسبت به آن نیز اولویت دارند.

نتایج واقعی جاگزینی تحریم ها و دیپلماسی با نیروی نظامی بسیار غیرقابل پیش بینی هستند و البته خطرپذیری بالایی نیز دارد بنابراین به کارگیری نیروی نظامی باید آخرین گزینه باشد. به کارگیری از نیروی نظامی احتمالا به گزینه دیپلماسی پایان خواهد داد. حملات پیشگیرانه احتمالا فرصت مذاکرات موفقیت آمیز را پایان داده و منجر به ایجاد دوره ای شبیه جنگ سرد خواهد شد.

* به کارگیری نیروی نظامی شاید دکترین هسته ای ایران را تغییر دهد

همچنین استفاده از این سطح نیروی نظامی شاید ایران را متقاعد کند که جنگ افزارهای هسته ای برای جلوگیری از حملات آتی نظامی مورد نیاز هستند و تلاش های این کشور را برای تولید چنین سلاحی دو چندان خواهد کرد.

یک حمله مجزای نظامی ممکن است تنها برای چند سال کوتاه در برنامه های هستهای ایران خلل وارد کند اما این امر باعث می شود تا ایران بهانه برای خروج از ان پی تی و آژانس بین المللی هسته ای و بازرسی این نهاد را بیایبد و حتی به سوی استقرار نیروی مسلح به سلاح هسته ای پیش رود.

اگر آشکار شود که حکومت ایران تا این حد افراطی است و دیگر نمی توان جلوی آن را گرفت یا این که مستنداتی وجود داشته باشند که بر اساس آن ایران به سرعت جنگ افزار هسته ای تولید خواهد کرد، آنگاه باید اقدام عاجلی صورت پذیرد.