خاورمیانه در یک قدمی انفجار

خبرآنلاین: داستانی که این روزها در سوریه جاری است می تواند عامل انتقال جریان افراط به عراق و سپس سرتاسر خاورمیانه باشددر حالی که بحران در سوریه عمیق تر می شود، من معمولا به توصیه یکی از دوستان م فکر می کنم که 18 ماه پیش من را مخاطب قرار داد. در آن زمان سفیر امریکا در عراق بودم و تمام فکر و ذهن من مسائل جاری در عراق بود. دوست من که از کردهای ملی گرای عراقی و مشتاق حفظ وحدت ملی و تنوق قومی و مذهبی در وطن بود و البته اندک حس مثبتی هم نسبت به بشار اسد نداشت، ابراز نگرانی شدید در خصوص تحولات جاری در سوریه می کرد. وی در میانه سخنانش تاکید داشت که اگر امریکا با احتیاط در سوریه برخورد نکند بی شک تبعات این انقلاب نه تنها سوریه را در گردابی فروخواهد برد غیرقابل نجات بلکه عراق و در نگاه کلان تر کل منطقه را مبتلا و خاورمیانه ای بی ثبات خواهد ساخت. برخی منابع ادعا می کنند که با طولانی تر شدن بحران در سوریه ، روزهای حکومت بشار اسد به شماره افتاده است در این فضا اگر این پیش بینی را باور کنیم باید نگران جریان افراط سنی باشیم که قرار است به راس قدرت در دمشق طبق سناریو تعریف شده برای سوریه دست یابند. اما اصلی ترین و دم دست ترین خبر این است که خیزش های جاری در سوریه به تنش میان شیعه و سنی تبدیل شود. تنشی که بی شک دامنه آن به حلب و دمشق محدود نخواهد شد.
جیمز جفری در ادامه این یادداشت از لنز یک سیاستمدار امریکایی به تحولات در سوریه نگاه انداخته و ادعا می کند که ایران و حزب الله لبنان به خوبی توانسته اند شیعیان در عراق ، لبنان و دیگر مناطق را متوجه خطرات روی کارآمدن دولتی سنی در سوریه کنند.با اینهه حتی اگر نقش ایران در این مساله را هم نادیده بگیریم باز هم خطر بسیار جدی است. برای شیعیان عراق ،تولد نفاق شیعه و سنی آنچنان تازه است که گویا دیروز اتفاق افتاده است. در حقیقت اختلاف میان شیعه و سنی به بیش از 13 قرن پیش بازمی گردد و زمانی که حادثه کربلا رخ داد. القاعده در عراق از موضع گیری های ضدشیعی خود برای رواج خشونت در سوریه استفاده کرده و اعراب حاشیه خلیج فارس هم ترجیح می دهند میان خود و روحانیون اهل تسنن که شیعیان را مرتد می خوانند، نفاق و یا خط تمیزی ایجاد نکنند. در این مرزبندی ها بود که حماس فلسطین ترجیح داد فاصله خود را با سوریه بشار اسد افزایش دهد و ترکیه نیز به عنوان همسایه سوریه در کنار اعراب محافظه کار مخالف دولت مرکزی در سوریه قرار گرفت.
سفیر سابق امریکا در عراق با اشاره به شکستی که ایران از رفتن بشار اسد در معادلات احتمالی منطقه ای متحمل خواهد شد، می گوید : این اتفاق در شرایطی که غرب نتواند بحران قومی در سوریه را کنترل کند، محقق نخواهد شد. تنش های پیشین در خاورمیانه همواره با نوعی دخالت های دولتی همراه بوده است، پدیده ای که دامنه تغییرات جغرافیایی این ناآرامی ها را محدود می کند و به منابع بین المللی حق دخالت دیپلماتیک و البته نظامی می دهد. اما خصومت ورزی های جدی میان گروه های مذهبی می تواند در چشم بر هم زدنی چون ویروس گسترده شده و وزنه وفاداری مردم به دولت را به سمت فرقه های مذهبی کج کند. در شرایطی که جرقه تفرقه های قومی در منطقه زده شود ، نخستین قربانیان آن لبنان و عراق خواهند بود. دو کشوری که تاریخچه خشونت های قومی و فرقه ای هم در پرونده خود دارند. اتفاقاتی که در بالکان دهه نود رخ داد و در آن مسیحی های ارتدوکس با مسلمانان درگیر شدند نمونه ای کوچک از سناریویی بود که احتمال دارد برای خاورمیانه رخ دهد. دولت امریکا از مدتی پیش گفتگو و مشورت با دولت عراق برای خودداری از انتقال این ناآرامی ها از سوریه به سمت عراق را آغاز کرده است.
نویسنده این مطلب برای واشنگتن پست در نهایت از دولتمردان امریکایی می خواهد که به نگاه کردن به شیعیان به چشم دشمنان ذاتی خود پایان داده و متوجه این حقیقت باشند که عراق و ایران دو کشور اصلی نفت خیز در منطقه هستند که بخش اعظمی از ذخیره نفتی جهان را در خودجای داده اند. امریکا هنوز برای مهار این تهدید فرقه ای فرصت دارد اما خصومت ورزی های مذهبی ، منافع ملی و نیاز به نفت سرعت عمل را از امریکا می گیرد.