بازگشت قدرتمندانه روسیه به خاورمیانه

کارشناسان اسرائیلی که در این رابطه گزارشی را برای مرکز پژوهش‌های امنیت ملی اسرائیل تهیه کرده‌اند همچنین بر این باورند که روسیه با الهام گرفتن از سیاست‌های دوران جنگ سرد و استفاده از تجربه دیپلماسی‌اش در دوران اتحاد جماهیر شوروی در حال بازگشت قدرتمندانه به خاورمیانه است و برای رسیدن به این هدف از توانایی‌های نظامی‌اش به ویژه در زمینه صادرات اسلحه نهایت استفاده را می‌برد. سلاح‌های روسی به سه دلیل توانسته‌اند مشتریان خوبی در منطقه داشته باشند. اول از همه سیاست خاصی است که روسیه در بازاریابی سلاح‌هایش به کار گرفته، دیگری، به روز رسانی سلاح‌هایش و استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا و سومی قیمت‌های بسیار ارزان در مقایسه با مشابه تولیدات غربی است که توانسته کشورهای هم‌سو با روسیه و معاند با غرب را بیش از پیش به سمت خود بکشاند و طرفداران بسیاری در عرصه بین‌المللی بیابد.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تجزیه آن، صادارت سلاح روسی تحت تاثیر افزایش تولید سلاح در بازار جهانی، نزدیک به 40 درصد کاهش یافت و ایالات متحده امریکا توانست به سرعت نیمی از بازارهای روسیه را تصاحب کند. اما در سال‌های 2001 تا 2008 بازار اسلحه امریکا نزیدک به 37 درصد کاهش یافت که سلاح‌های روسی فورا جای آن را گرفتند و روسیه توانست مجددا وارد بازار رقابت تسلیحاتی شود. این مدت زمانی است که قیمت نفت در بازارهای جهانی افزایش یافت و باعث افزایش درامدهای مالی روسیه با میانگین حدودا 17 درصد در سال شد که به واسطه آن مسکو توانست تحولی شگرف در سیاست خارجی و نظامی خود بدهد. در سال‌های اخیر نیز پس از بهبود جایگاه خود در بازارهای سلاح جهانی و تولید سلاح‌های نظامی با تکنولوؤی پیشرفته مسکو توانست بازارهای تازه‌ای را در کشورهای مختلف جهان بیابد. به گونه‌ای که در حال حاضر 35 درصد بازار تسلیحاتی چین، 24 درصد بازار هند و 11 درصد بازارهای کره جنوبی، تایوان و الجزایر را به خود اختصاص داده است. روسیه در زمینه تسلیحات هوایی نیز توانسته با بهبود کیفیت تولیدات خود به رقابت با رقیبان غربی خود برخیزد و در این زمینه در بازارهای جهانی صاحب جایگاه شود. روسیه اکنون توانسته ضمن بازگشت به بازار بزرگ تسلیحات جهانی یکی از دو قطب بزرگ سلاح در جهان شود. هدف نهایی روسیه رقابت تسلیحاتی گسترده با ایالات متحده امریکا و ناتو است و از همین برگه به عنوان برگه‌ای برنده در رقابت‌های سیاسی خود با غرب بهره می‌برد.

روس‌ها به دلیل جایگاه ویژه خاورمیانه از لحاظ ژئو سیاسی اهمیت ویژه‌ای به آن می‌دهند. مرزهای جنوبی روسیه با خاورمیانه همسایه است و به واسطه برخورداری از جمعیت مسلمان این منطقه می‌تواند تاثیرات مستقیمی بر تحولات داخی این کشور بگذارد. روس‌ها از تاثیرات ایدئولوژیک خاورمیانه بر مردم‌شان به شدت واهمه دارند و به همین دلیل اهمیت خاصی به آن می‌دهند. علاوه بر آن خاورمیانه منطقه‌ای است که بیشتر از هر جایی پتانسیل رویارویی و جنگ را دارد و به واسطه این مساله می‌تواند تاثیری مستقیم بر تحرکات دیپلماتیک، امنیتی و سیاسی جهان بگذارد.

به اعتقاد این کارشناسان فکر گسترش نفوذ تسلیحاتی روسیه در خاورمیانه زمانی شکل گرفت که امریکا به فکر استقرار سپر دفاع موشکی در خاورمیانه افتاد. همچنین تولید تسلیحاتی خود را برای صادرات به منطقه افزایش داد که باعث شد روس‌ها از این بابت احساس نگرانی کنند. برای همین روس‌ها تلاش‌های گسترده‌ای را آغاز کردند تا با تامین نیازهای تسلیحاتی کشورهای دوستشان مثل ایران و سوریه خط دفاعی‌ای را در منطقه در برابر امریکایی‌ها ایجاد کنند. به خصوص که امریکایی‌ها با ایجاد پایگاه‌های متعدد نظامی در کشورهای مختلف خاورمیانه و شمال آفریقا عملا باعث نگرانی روس‌ها شدند.

با آغاز جنگ سرد میان ایران و ایالات متحده امریکا و انتظار انتشار آن به دیگر کشورهای عربی به ویژه سوریه، لبنان و سرزمین‌های فلسطینی و همچنین به جنوب آسیا مثل پاکستان و از آن طرف آسیای مرکزی یعنی افغانستان، آذربایجان، ترکمنستان، قزاقسان و قرقیزستان و در عین حال ایجاد جبهه‌های تازه‌ای در مجاورت اروپا مثل ترکیه و در مجاورت امریکا کشورهای امریکای لاتین، روسیه فرصت یافته است تا به یاری سلاح‌های خود که اکنون پیشرفته شده‌اند و جوابگوی نیاز بسیاری از بازارهای جهانی را می‌دهند مجددا وارد گود تسلیحاتی – سیاسی – امنیتی شود و به طور علنی به رویارویی با امریکا و متحدان غربی‌اش برخیزد.

منبع: القدس العربی

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی