فرمولی برای شکاندن آل خلیفه

مهمترین تحولات اخیر بحرین و اعتراض‌ مردم در این کشور حول چه محورهایی بوده است ؟

تحولات بحرین مرتبط به نهضت یک ساله آنهاست که با توجه به برگزاری مسابقات اتومبیل‌رانی فرمول 1به دلیل بی‌اعتنایی دولت بحرین به خواست‌های مردم و عدم ارائه راه حل اساسی در جهت حل بحران در این کشور شدت گرفته است. نهضتی که به تدریج تبدیل به انقلاب می‌شود‌، چراکه در مراحل اولیه خواست آنها اصلاحات در چارچوب قانون اساسی بوده که به آن رای داداه‌اند اما حکومت مراحل اجرایی آن را به ویژه در خصوص نمایندگان مجلس و به اعتبار آوردن رای مردم قدم‌های لازم را برنداشته و تضادها کم کم به سمت رژیم سرازیر شده است. اگر حکومت بحرین اصلاحات را درنظر می‌گرفت و در این راه به شکل جدی عمل می‌کرد شاید این مسیر درمورد خواسته‌های مردم طی نمی‌شد. اما دولت بحرین با توجه به وقایع خاورمیانه احساس می‌کند که باید این مساله را طول داده تا زمان بخرد. حتی افرادی که خواهان اصلاحات عمیق در بحرین بودند هم کنار گذاشته شدند. قدم‌های دیگری نیز همچون گزارش بسیونی،گزارشگر عرب سازمان ملل، هم برداشته شد که در آنجا هم به شکنجه مامورها در زندان‌ها اشاره شده و عدم وابستگی مخالفان و معترضان به کشورهای دیگر یعنی ایران هم اعلام شده بود. اما این گزارش نیز علیرغم انتشار آن در منابع رسمی مورد توجه دولت بحرین قرار نگرفت.

دولت بحرین تعلل می‌کند و هیچ‌کدام از اصلاحات را به شکل جدی عملی نمی‌کند. برخی از تحلیل‌گران سیاسی این کشور بیشتر تظاهر به اعمال اصلاحات می‌کند و در انتظار تغییرات بزرگ و حتی منتظر جنگ در خاورمیانه هستند. به دلیل آنکه نمی‌توانند رای اکثریت را هضم کنند، قدمی نیز در جهت راضی کردن اکثریت برنمی‌دارند.

سال گذشته این مسابقات لغو شد، اما امسال متاسفانه با تلاش دولت بحرین و با توجه به مسایل اقتصادی‌اش این مسابقات را برگزار می‌کند. مردم بحرین این مسابقات ورزشی را با اهداف سیاسی می‌دانند که آن هم آرام نشان دادن بحرین است. مساله دومی که سبب شده تا نهضت بحرین به نتیجه مطلوب نرسد، توطئه‌ای است که در منطقه در حال شکل‌گیری است و آن این است که نهضت مردم بحرین را تنها یک نهضت شیعی جلوه می‌دهند و اهل سنت و کسانی که درچارچوب احزاب دیگر شکل گرفته‌اند را در مقابل مردم بحرین قرار داده‌اند تا از این طریق خواست‌های سنی‌ها را پیگیری کنند. البته در این شرایط نیزشیعیان لیبرال هم در معارضه و موضع معید حکومت ایستادند که همین امر نیز مشکلات دیگری را به وجود آورده است.

در مجموع با توجه به ایستادگی مردم بحرین و این امر که دولت‌های غربی هم به تدریج باید فشارهای بیشتری به دولت بحرین آورند، به دلیل آنکه آزادی‌هایی که مردم بحرین خواستار آن هستند تنها برای شیعیان نیست و برای تمامی مردم می‌باشد، ممکن است انگیزه‌ای شود تا در آینده شاهد تحولات بیشتری در این کشور باشیم.
 

با توجه به رخدادهای اخیر تا چه اندازه امنیت در بحرین شکننده است؟

باید این موضوع را اذعان کرد که بخشی از مردم بحرین که سنی‌اند با این نهضت موافق نیستند و توانستند با طولانی شدن این سرکوب میان بخش‌هایی از مردم بحرین یعنی اهل سنت و شیعه جدایی اندازند. همچنان که حاکمیت سوریه نیز با طولانی شدن اعتراض‌ها میان سنی‌ها و علوی‌ها، در حقیقت میان مردم شکاف انداخته است. با این تفاوت که در سوریه اهل سنت بیشتر معترض بودند و در بحرین اهل شیعه معترضان اصلی به دولت هستند. گرچه هر دو قیام برای دموکراسی‌خواهی و آزادی‌خواهی است، اما با طولانی شدن و شگردهای حاکمیتی توانستند آن را تعویق اندازند.

در بحرین سعی کردند درمنامه که پایتخت این کشور است آرامش بیشتری برقرار کنند و همچنین به دلیل آنکه مناطق اهل سنت تا اندازه‌ای آرامش دارد، به نظر می‌رسد که با طی شدن این مسیر توانسته‌اند آرامش را در کشور برقرار کنند. تفاوت دیگر بحرین با سوریه نسبت کشتار در دو کشور است. گرچه نسبت مردم بحرین به سوریه بسیار کم است، اما تعداد کشته‌ها در بحرین بین 40 تا 50 نفر است، اما در سوریه بین 10 هزار تا 15 هزار نفر است. بنابراین دولت بحرین از این تفاوت استفاده کرده است.

به نظر می‌رسد با توجه به اینکه مردم بحرین در آغاز خواستار اصلاحات بودند و به این اعتراض‌ها گوش داده نشد، شعارهای تندتری نسبت به خود رژیم مطرح می‌شود که همین امر سبب شده تا حتی احزابی نیز همچون حزب وفاق که در حکومت مشارکت داشته‌اند،مسیر رادیکال‌تری نسبت به گذشته اتخاذ کنند.
 

رابطه حکومت و مخالفان در کشور بحرین چگونه است، آیا به سمت حل بحران پیش می‌روند؟

رابطه حکومت با مخالفان در مراحل اولیه به این شکل بود که مخالفان تمایل به گفتگو داشتند و رژیم را تحریم نکردند. بیشترین اعتراض مخالفان به نخست‌وزیری بوده است و گفته می‌شد که ولیعهد بحرین هم به اصلاح‌طلبی گرایش بیشتری دارد. اما با گذشت زمان  و بی‌فایده بودن مذاکرات و شکلی بودن آن و عدم اعتنا به گزارش‌های حقوق بشر، سمبل شدن دو چهره که اعتصاب غذا کردند با اینکه گذرنامه کشور دیگری دارند و بان کی مون رییس سازمان ملل و همچنین کشورهای دیگری همچون امریکا و اروپا خواستار آزادی این زندانی‌ها شدند، تمامی این موارد  فشارهایی بر حکومت بحرین آورده است، اما این دولت سعی می‌کند با تفرقه‌افکنی  بحرینی‌ها را در مقابل هم قرار دهد.

به نظر می‌رسد که معارضان بحرینی به سوی رادیکال شدن پیش می‌روند و حتی ممکن است به سوی نفی پادشاهی هم قدم بردارند. با اینکه در گذشته چنین اتفاقی رخ نداده بود. امروزه معترضین با صراحت نفی پادشاهی رادرخواست نکردند اما این خواست بیشتر در شعارها و تظاهرات‌ها مطرح شده است. احتمال دارد که مسیر مخالفان همانطور که برخی از نمایندگان در مجلس ملی حاضر بودند و سپس استعفا دادند، این استفعا و عدم انجام اصلاحات در نهایت به درخواست جمهوریت برای بحرین هم بینجامد.
 

تهیه‌کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14