از تحریم تا تهدید
این به منزله جنگ است آقایان؟
ایران از مدت ها پیش اعلام کرده بود که تحریم نفت یک اعلام جنگ است و شماری از تحلیلگران در غرب نیز با این دیدگاه موافق هستند.
دیپلماسی ایرانی: اتحادیه اروپا تحریم هایی را علیه ایران تصویب کرده که جمهوری اسلامی از مدت ها پیش گفته بود تصویب آنها به منزله اعلام جنگ است. اما چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
تصمیم برای تحریم نفت ایران که روز دوشنبه هفته جاری اتخاذ شد، یک بمب ساعتی است که زمان انفجار آن نخستین روز ماه جولای تعیین شده است.
در این روز، طبق مجموعه ای از اقدامات که در بروکسل در مورد آنها تصمیم گرفته شده، اتحادیه اروپا واردات نفت از ایران که حدود یک پنجم کل صادرات نفتی این کشور است را متوقف خواهد کرد. این در حالی است که در همین تاریخ تحریم های ایالات متحده علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز کلید می خورد. هرچند ایران هنوز هم قادر خواهد بود مقادیری نفت به کشور های آسیایی بفروشد اما باید تخفیف زیادی برای مشتریانش در نظر بگیرد.
برخلاف تحریم های گذشته علیه ایران، تحریم نفت اغلب ایرانیان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و تهدیدی برای رژیم خواهد بود. جمهوری اسلامی از مدت ها پیش اعلام کرده بود که تحریم نفت یک اعلام جنگ است و شماری از تحلیلگران در غرب نیز با این دیدگاه موافق هستند.
این در حالی است که تهدید درگیری قریب الوقوع در خلیج فارس با عبور بدون حادثه ناو های آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی از تنگه هرمز تا حدودی کاهش یافته بود اما با نزدیک تر شدن به زمان اعمال تحریم نفت، تنش ها بیشتر خواهد شد. در شرایط حاضر آمریکا حضور نظامی خود را در خلیج فارس تقویت کرده و این در حالی است که ایران اعلام کرده می خواهد ی در تنگه هرمز که تهدید مسدود کردن آن را مطرح کرده؛ مانور نظامی دیگری برگزاری کند.
تنگه هرمز
تنگه هرمز یکی از راه های اصلی و مهم انتقال نفت در جهان است که در صورت تهدید آن افزایش بهای نفت اجتناب ناپذیر خواهد بود. اما تهدیدی بستن این تنگه که از سوی ایران مطرح می شود می تواند یک شمشیر دولبه باشد که در عین آسیب زدن به مصرف کنندگان نفت، صدور منابع نفتی ایران را نیز مختل می کند. چرا که عربستان صعودی می تواند از طریق خط لوله نفت که مانند یک گذرگاه فرعی عمل می کند از این تهدید در امان بماند. اما از آنجایی که اغلب ترمینال های نفتی ایران در غرب تنگه هرمز واقع شده اند با بستن این تنگه، راه عبور نفت ایران نیز مسدود خواهد شد.
علاوه بر این ایالات متحده این نکته را به روشنی مطرح کرده است که تهدید تنگه هرمز خط قرمز خواهد بود و درگیری نظامی را به دنبال خواهد داشت که تاسیسات هسته ای جمهوری اسلامی نیز در فهرست هدف های آن جای می گیرند. هرچند که در حال حاضر با توجه به پیامد های ناخواسته جنگ با ایران ایالات متحده می کوشد از این اقدام خودداری کند. اما تحلیلگران می گویند در صورتی که ایالات متحده بر سر نفت وارد جنگ شود، منافع و ضرر های این اقدام در مقایسه با اقدام نظامی فوری علیه تاسیسات هسته ای ایران به طور قابل ملاحظه ای تغییر می کند. بنابراین بستن تنگه هرمز بیش از هر چیز دیگر به منافع ایران آسیب می زند.
گزینه های نظامی آمریکا
اما تهدید تهران در مورد بستن تنگه هرمز در حالی مطرح می شود که در تلاش آمریکا برای افزایش حضور نظامی در منطقه تردیدی وجود ندارد. ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین مستقر است و باوجود خروج نیرو های آمریکایی از عراق، پنتاگون به طور محرمانه نیروی نظامی خود را در کویت تقویت کرده است. روزنامه لس آنجلس تایمز گزارش می دهد که در حال حاضر 15 هزار نیروی آمریکایی در کویت به سر می برند.
این در حالی است که نیروی نظامی ایران نیز می کوشد برای مقابله با تهدید ها آماده باشد. جمهوری اسلامی 3 زیردریایی روسی در اختیار دارد که می توانند بدون صدا در زیر آب حرکت کنند. همچنین ایرانی ناوگانی از زیردریایی های کوچک و هزاران قایق مجهز به تجهیزات ضد موشکی در اختیار دارد که می تواند تا میزان زیادی از ردیابی رادار ها در امان بماند. از سویی دیگر حملات استشهادی نیز اهرمی است که تهران می تواند از آن استفاده کند.
اما در مقابل آمریکا علاوه بر استفاده از نیروی دریایی می تواند از حمله هوایی به پایگاه های موشکی و تاسیسات هسته ای و فرماندهی ایران نیز استفاده کند. هرچند که این اقدام نیز می تواند باز هم به درگیری نیروی دریایی نیز منجر شود.
تاکتیک های ایران
برخی تحلیلگران بر این باورند در صورتی که تهران بخواهد به تحریم نفت واکنش نشان دهد این احتمال وجود دارد از مدل جنگ تانکر ها استفاده کند. این الگوی جنگی در فاصله سال های 1984 تا 1987 بین ایران و عراق انجام شد. هدف از این الگو افزایش هزینه بیمه و دیگر هزینه های صادراتی و همچنین افزایش بهای نفت به منظور تحت فشار قرار دادن غرب بود. این در حالی است که به نظر نمی رسد ایران این اقدامات را به فوریت انجام دهد.
برخی نیز بر این گمانند که ایران می تواند به جای بستن تنگه هرمز علیه منافع نفتی اعراب و منافع غرب اقدام کند. این در حالی است که وزارت دادگستری آمریکا، سپاه قدس ایران را به دست داشتن در طرح ترور سفیر عربستان در واشینگتن متهم می کند. اتهامی که تهران آن را رد کرده است. همچنین این ادعا نیز وجود دارد که ایران می تواند در افغانستان و عراق ، اقداماتی علیه منافع آمریکا انجام دهد.
تمامی این گزینه ها، ریسک بالای استراتژی ها را خاطر نشان می کنند که با ریسک اشتباه محاسباتی نیز ترکیب شده است. در سناریوی جنگ تانکری، احتمال تکرار فاجعه هدف قرار داده شدن ایرباس جمهوری اسلامی در سال1988 وجود دارد. چرا که در آن شرایط گاهی تصمیم های مهم در چند ثانیه اتخاذ می شدند. اما باید گفت حتی در صورتی که ایران و آمریکا از گزینه نظامی پرهیز کنند، با گذشت هر ماه شانس یک درگیری یا سانحه تصادفی وجود خواهد داشت.
تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی
تصمیم برای تحریم نفت ایران که روز دوشنبه هفته جاری اتخاذ شد، یک بمب ساعتی است که زمان انفجار آن نخستین روز ماه جولای تعیین شده است.
در این روز، طبق مجموعه ای از اقدامات که در بروکسل در مورد آنها تصمیم گرفته شده، اتحادیه اروپا واردات نفت از ایران که حدود یک پنجم کل صادرات نفتی این کشور است را متوقف خواهد کرد. این در حالی است که در همین تاریخ تحریم های ایالات متحده علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز کلید می خورد. هرچند ایران هنوز هم قادر خواهد بود مقادیری نفت به کشور های آسیایی بفروشد اما باید تخفیف زیادی برای مشتریانش در نظر بگیرد.
برخلاف تحریم های گذشته علیه ایران، تحریم نفت اغلب ایرانیان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و تهدیدی برای رژیم خواهد بود. جمهوری اسلامی از مدت ها پیش اعلام کرده بود که تحریم نفت یک اعلام جنگ است و شماری از تحلیلگران در غرب نیز با این دیدگاه موافق هستند.
این در حالی است که تهدید درگیری قریب الوقوع در خلیج فارس با عبور بدون حادثه ناو های آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی از تنگه هرمز تا حدودی کاهش یافته بود اما با نزدیک تر شدن به زمان اعمال تحریم نفت، تنش ها بیشتر خواهد شد. در شرایط حاضر آمریکا حضور نظامی خود را در خلیج فارس تقویت کرده و این در حالی است که ایران اعلام کرده می خواهد ی در تنگه هرمز که تهدید مسدود کردن آن را مطرح کرده؛ مانور نظامی دیگری برگزاری کند.
تنگه هرمز
تنگه هرمز یکی از راه های اصلی و مهم انتقال نفت در جهان است که در صورت تهدید آن افزایش بهای نفت اجتناب ناپذیر خواهد بود. اما تهدیدی بستن این تنگه که از سوی ایران مطرح می شود می تواند یک شمشیر دولبه باشد که در عین آسیب زدن به مصرف کنندگان نفت، صدور منابع نفتی ایران را نیز مختل می کند. چرا که عربستان صعودی می تواند از طریق خط لوله نفت که مانند یک گذرگاه فرعی عمل می کند از این تهدید در امان بماند. اما از آنجایی که اغلب ترمینال های نفتی ایران در غرب تنگه هرمز واقع شده اند با بستن این تنگه، راه عبور نفت ایران نیز مسدود خواهد شد.
علاوه بر این ایالات متحده این نکته را به روشنی مطرح کرده است که تهدید تنگه هرمز خط قرمز خواهد بود و درگیری نظامی را به دنبال خواهد داشت که تاسیسات هسته ای جمهوری اسلامی نیز در فهرست هدف های آن جای می گیرند. هرچند که در حال حاضر با توجه به پیامد های ناخواسته جنگ با ایران ایالات متحده می کوشد از این اقدام خودداری کند. اما تحلیلگران می گویند در صورتی که ایالات متحده بر سر نفت وارد جنگ شود، منافع و ضرر های این اقدام در مقایسه با اقدام نظامی فوری علیه تاسیسات هسته ای ایران به طور قابل ملاحظه ای تغییر می کند. بنابراین بستن تنگه هرمز بیش از هر چیز دیگر به منافع ایران آسیب می زند.
گزینه های نظامی آمریکا
اما تهدید تهران در مورد بستن تنگه هرمز در حالی مطرح می شود که در تلاش آمریکا برای افزایش حضور نظامی در منطقه تردیدی وجود ندارد. ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین مستقر است و باوجود خروج نیرو های آمریکایی از عراق، پنتاگون به طور محرمانه نیروی نظامی خود را در کویت تقویت کرده است. روزنامه لس آنجلس تایمز گزارش می دهد که در حال حاضر 15 هزار نیروی آمریکایی در کویت به سر می برند.
این در حالی است که نیروی نظامی ایران نیز می کوشد برای مقابله با تهدید ها آماده باشد. جمهوری اسلامی 3 زیردریایی روسی در اختیار دارد که می توانند بدون صدا در زیر آب حرکت کنند. همچنین ایرانی ناوگانی از زیردریایی های کوچک و هزاران قایق مجهز به تجهیزات ضد موشکی در اختیار دارد که می تواند تا میزان زیادی از ردیابی رادار ها در امان بماند. از سویی دیگر حملات استشهادی نیز اهرمی است که تهران می تواند از آن استفاده کند.
اما در مقابل آمریکا علاوه بر استفاده از نیروی دریایی می تواند از حمله هوایی به پایگاه های موشکی و تاسیسات هسته ای و فرماندهی ایران نیز استفاده کند. هرچند که این اقدام نیز می تواند باز هم به درگیری نیروی دریایی نیز منجر شود.
تاکتیک های ایران
برخی تحلیلگران بر این باورند در صورتی که تهران بخواهد به تحریم نفت واکنش نشان دهد این احتمال وجود دارد از مدل جنگ تانکر ها استفاده کند. این الگوی جنگی در فاصله سال های 1984 تا 1987 بین ایران و عراق انجام شد. هدف از این الگو افزایش هزینه بیمه و دیگر هزینه های صادراتی و همچنین افزایش بهای نفت به منظور تحت فشار قرار دادن غرب بود. این در حالی است که به نظر نمی رسد ایران این اقدامات را به فوریت انجام دهد.
برخی نیز بر این گمانند که ایران می تواند به جای بستن تنگه هرمز علیه منافع نفتی اعراب و منافع غرب اقدام کند. این در حالی است که وزارت دادگستری آمریکا، سپاه قدس ایران را به دست داشتن در طرح ترور سفیر عربستان در واشینگتن متهم می کند. اتهامی که تهران آن را رد کرده است. همچنین این ادعا نیز وجود دارد که ایران می تواند در افغانستان و عراق ، اقداماتی علیه منافع آمریکا انجام دهد.
تمامی این گزینه ها، ریسک بالای استراتژی ها را خاطر نشان می کنند که با ریسک اشتباه محاسباتی نیز ترکیب شده است. در سناریوی جنگ تانکری، احتمال تکرار فاجعه هدف قرار داده شدن ایرباس جمهوری اسلامی در سال1988 وجود دارد. چرا که در آن شرایط گاهی تصمیم های مهم در چند ثانیه اتخاذ می شدند. اما باید گفت حتی در صورتی که ایران و آمریکا از گزینه نظامی پرهیز کنند، با گذشت هر ماه شانس یک درگیری یا سانحه تصادفی وجود خواهد داشت.
تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی
نظر شما :