رکود اقتصاد آمریکا و جنگ افغانستان

رکود اقتصادی آمریکا در سال 2001 میلادی آخرین رکود اقتصادی این کشور است. این رکود که اولین رکود قرن بیست و یکم است بعد از یک دهه توسعه اقتصادی در ایالات متحده آمریکا ایجاد شد.

 

برخی از تحلیل گران زمان آغاز رکود اقتصادی آمریکا را پاییز سال 2001 میلادی اعلام می کنند ولی واقعیت این است که رکود اقتصادی این کشور از تابستان سال 2000 میلادی شروع شد و در سال 2001 میلادی به نقطه اوج خود رسید.

 

این رکود همچون دیگر رکودهای اقتصادی آمریکا با کاهش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا در سه ماه سوم سال 2000 میلادی آغاز شد ولی از آنجا که سه ماه اخر این سال اقتصاد آمریکا شاهد رشد بود بسیاری این تنزل را فراز و نشیبهای عادی اقتصاد قلمداد کردند.

 

طبق آمارهای موجود در سه ماه دوم سال 2000 میلادی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا 8/5 درصد بود اما در سه ماه سوم این نرخ به یکباره به 2/1 درصد تنزل یافت. در سه ماه چهارم سال مورد بررسی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور به 8/1 درصد افزایش یافت و بسیاری از اقتصاددانان گمان بردند اوضاع اقتصادی رو به بهبود است.

 

این وضعیت ادامه داشت تا اینکه در سه ماه اول سال 2001 میلادی آمارها از کاهش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور به 2/1 درصد خبر داد. در سه ماه دوم همین سال نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا به 5/0 درصد و در سه ماه سوم به 4/0- (  4/0 درصد منفی ) رسید.

 

در سال 2000 میلادی بسیاری از اقتصاددانان وقوع رکود را باور نداشتند و به همین دلیل اجرای هیچ سیاستی را ضروری نمی دانستند. اما در این بازه زمانی بازار سهام آمریکا تنزل یافت و این رکود به دیگر نقاط جهان نیز سرایت کرد. کاهش حجم تعاملات تجاری آمریکا به دلیل ضعفهای اقتصادی این کشور سبب شد تا اغلب کشورهای غربی که تعاملات تجاری گسترده ای با آمریکا داشتند نیز آسیب ببینند.

 

در چنین شرایطی صندوق ذخایر ارزی آمریکا از ماه می سال 2000 میلادی سیاست کنونی خود را از سر گرفت و اقدام به کاهش نرخ بهره بانکی کرد. طبق آمارهای موجود در فاصله ژانویه سال 2001 میلادی تا ماه نوامبر همین سال ده بار نرخ بهره بانکی آمریکا تنزل یافت و از 6 درصد به کمتر از 2 درصد رسید.

 

تغییرات نرخ بهره در جریان رکود سال 2001

زمان تغییر نرخ بهره	میزان بهره ( درصد)
16 می سال 2000	5/6 درصد
3 ژانویه سال 2001	6 درصد
31 ژانویه سال 2001	5/5 درصد
20 مارس سال 2001	5 درصد
18 آوریل سال 2001	5/4 درصد
15 می سال 2001	4 درصد
27 ژوین سال 2001	75/3 درصد
21 اوت سال 2001	5/3درصد
17 سپتامبر سال 2001	3 درصد
2 اکتبر سال 2001	5/2 درصد
6 نوامبر سال 2001	2 درصد

 

 

جورج بوش

در این سال جورج بوش برای نخستین بار وارد کاخ سفید شد. وی که تجربه ریاست جمهوری پدرش و رای نیاوردن پدرش در انتخابات ریاست جمهوری سال 1992 میلادی را داشت برای حفظ سمتش تلاش زیادی کرد. جورج بوش پدر در سال 1992 میلادی نتوانست در انتخابات پیروز شود زیرا مردم آمریکا از رکود اقتصادی آمریکا در اوایل دهه 1990 میلادی ناراضی بودند و ناکارآمدی بوش را اصلی ترین عامل ادامه این مشکل می دانستند.

 

بوش پسر که می ترسید تجربه پدر دوباره تکرار شود و وی مجبور به ترک کاخ سفید در پایان دوره اول خود باشد در سخنرانی های خود اعلام کرد:" اقتصاد آمریکا مسیر طبیعی خود را طی می کند و هم اکنون در دوره کاهشی طبیعی قرار دارد."

 

اما واقعیت چیز دیگری بود و این واقعیت نگران کننده برای دولت بوش را تمامی اقتصاددانان و دست اندرکاران بازار تایید می کردند. در این میان حادثه ای اتفاق افتاد که تا حد زیادی بوش را نجات داد و به وی امکان داد تا دوره دوم را در کاخ سفید باقی بماند. این حادثه که به زعم بسیار از تحلیل گران ناجی بوش شد، حادثه حمله به برجهای تجارت جهانی در روز یازده سپتامبر سال 2001 میلادی بود.

 

حادثه یازده سپتامبر

در این روز به برجهای تجارت جهانی حمله شد و هزاران نفر جان خود را از دست دادند، ولی این قربانیان ادامه حضور بوش در کاخ سفید را تضمین کردند.

 

بعد از حادثه یازده سپتامبر بوش اذعان داشت که اقتصاد آمریکا وارد رکود شده است ولی این رکود در نتیجه این حمله تروریستی ایجاد شد. زیرا باعث کاهش حجم توریسم و کاهش سفرهای هوایی و حتی کاش سرمایه گذاری در آمریکا شد. از طرف دیگر این حادثه سبب شد تا مشاغل آمریکا برای چندین روز تعطیل باشند که این مساله زیانی بزرگ را به اقتصاد آمریکا تحمیل کرد.

 

اما این تنها یک روی سکه است. بسیاری بر این باورند که حادثه یازده سپتامبر از پیش توسط بوش طراحی شده بود تا بتواند مانع از سقوط اقتصاد شود یا به عبارت بهتر دلیل رکود اقتصادی را به گردن عاملی خارجی بیندازند.

 

برای صحه گذاشتن بر این نظریه می توان به تعطیل بودن برخی از دفاتر در روز حادثه در ساختمان تجارت جهانی اشاره کرد. این حادثه اقتصاد آمریکا را تا حد زیادی نجات داد و دوره دوم ریاست جمهوری را برای جورج بوش تضمین کرد.

 

اما این تنها کار جورج بوش برای پایان دادن به رکود سال 2001 میلادی نبود.

 

بوش با حادثه یازده سپتامبر توانست رکود اقتصادی آمریکا را به گردن عوامل خارجی بیاندازد و از خود رفع اتهام کند ولی این بار نیز همچون دفعات گذشته آمریکا با آغاز کردن یک جنگ به رکود پایان داد.

 

در روز هفتم اکتبر سال 2001 میلادی آمریکا در پاسخ به حمله یازده سپتامبر به افغانستان حمله کرد. در این جنگ بریتانیا نیز با آمریکا همراهی می کرد و از این طریق سهمی از بحران اقتصادی خود را حل کرد. حمله آمریکا به افغانستان همچون دیگر جنگهای این کشور سبب راه اندازی شدن شمار زیادی از کارخانه های سلاح سازی و افزایش تولید در بسیاری از کارخانه های تولیدی این کشور شد و برای میلیونها آمریکایی که در اثر رکود بیکار شده بودند فرصت شغلی ایجادکرد.

 

ایجاد فرصت شغلی و افزایش درآمد مردم سبب شد تا هزینه های مصرفی افزایش یابد و اقتصاد دوباره در مسیر رشد قرار گیرد. این بار جنگ افغانستان سبب شد تا رکود اقتصادی آمریکا پایان یابد و بوش جای خود را در راس دولت آمریکا برای دو دوره متوالی حفظ کند.