شریک ماه عسل سیاسی اردوغان کیست؟

تنها سال گذشته میلادی بود که رابطه میان ایالات متحده و ترکیه به دلیل پاره ای از مسائل متشنج شد.یکی از این مسائل رابطه میان آنکارا و تل آویو بود. مساله دیگر پرونده هسته ای ایران و دیدگاه متفاوت انکارا و واشنگتن به این مساله. این اختلاف ها رابطه خوب سنتی میان ترکیه و امریکا را به چالش کشید.
با این وجود امروز ترکیه و ایالات متحده زوجی هستند که به ماه عسل رفته اند. باراک اوباما در جامه چهل و چهارمین رئیس جمهوری آمریکا و رجب طیب اردوغان در مسند نخست وزیر ترکیه بهترین رابطه ای را تجربه می کنند که این دو کشور در چند دهه گذشته مزه مزه کرده اند. بادی که در خاورمیانه و کشورهای شمال آفریقا وزید ، آنکارا و واشنگتن را به هم نزدیک کرد. وزش این باد رابطه ای را بهبود بخشید که از سال 2003 و به دنبال حمله امریکا به عراق اندکی متلاطم شده بود.
اوباما و اردوغان برای بهبود این رابطه به نوعی نزدیکی شخصی هم به یکدیگر پیدا کردند. ماه گذشته میلادی بود که رسانه های ترکیه خبر فوت مادر اردوغان را اعلام کردند. اوباما در زمره نخستین رهبرانی بود که با اردوغان تماس گرفت و 45 دقیقه با اردوغان در خصوص این فقدان صحبت کرد. این رابطه شخصی دوجانبه گویا بیش از هرچیز دیگری در ترمیم رابطه میان امریکا و ترکیه تاثیر گذار بوده است .
تا سال گذشته میلادی رابطه میان دو کشور بسیار متشنج بود.سیاست انکارا در مقابل تهران خشم واشنگتن نشین هایی را که به دنبال تشدید تحریم ها علیه برنامه هسته ای ایران بودند برانگیخت. ژوئن 2010 بود به عنون مثال که ترکیه در شورای امنیت سازمان ملل رای منفی خود را به تحریم های ایران داد. به نظر می رسید که این حرکت ترک ها تیرخلاصی بود به رابطه میان آنکارا و واشنگتن . با اینهمه اوباما فرصت دیدارهای دوجانبه در حاشیه نشست گروه بیست در جولای 2010 را غنیمت شمرد و در مسیر ترمیم رابطه گام برداشت. اوباما در این دیدار احساس خود را از رای منفی انکارا به قطعنامه ایران با اردوغان در میان گذاشت و البته که سیاست ترکیه در قبال ایران از همان زمان تغییر کرد. آنکارا از همان زمان از لاک دفاع صرف از برنامه هسته ای ایران بیرون امد و اندک اندک در آغوش واشنگتن خزید.
از تابستات جاری تا کنون این رابطه هر روز بهتر از دیروز شده است. دو رهبر عمدتا با هم صحبت می کنند و رقم این گفت و شنودها در سال جاری به چند صد مورد رسیده است. در اغلب موارد هم دو طرف با هم موافق هستند. تاثیر این دوری و بعد دوستی را بر بهار عربی ببینید. موضع ترکیه در قبال تحولات جهان عرب تحسین اوباما را برانگیخت. ترکیه کشور مسلمان عضو ناتو است که کمک شایانی به امریکا در یافتن متحدان منطقه ای و مسلمان کرده است. زمانی که ترک ها به این نتیجه رسیدند که دیکتاتوری مانند معمر قذافی دیر یا زود با اعتراض های عمومی به حاشیه رانده خواهد شد، با واشنگتن همراه شدند و موضعی یکسان در قبال تحولات عربی اتخاذ کرد.
زمانی که ماجرای سوریه پیش آمد ترکیه بیشترین همکاری را با واشنگتن در مواجهه با اسد داشت. این در حالیست که اوباما با توجه به قرار گرفتن در فضای انتخاباتی سال 2012 میلادی بیشتر به مسائل داخلی می پردازد. واشنگتن و آنکارا امیدوار هستند که بتوانند به آرامش بشار را از قدرت به حاشیه برانند به گونه ای که دمشق به چالش کشیده نشود. موافقت سوریه با تشدید تحریم ها و حمایت از اعضای اپوزیسیون در ترکیه مراتب خرسندی امریکایی ها را برانگیخت.
به نظر می رسد که بهبود رابطه ترکیه و ایالات متحده همچنان ادامه خواهد داشت. در سال 2002 میلادی زمانی که اردوغان در جامه رئیس حزب عدالت و توسعه بر مسند قدرت در ترکیه تکیه زد ، آنکارا سیاست نزدیکی به تهران را در پیش گرفت. اکنون بازگشت ترکیه به صحنه قدرت در خاورمیانه نوعی حس رقابت را به عنوان نمونه در ایرانی ها هم زنده کرده است. در سال 2010 میلادی و هنگامی که بحث انتخابات در عراق پیش آمد ایران و ترکیه رقابت با هم را به تصویر کشیدند. در ماجرای سوریه هم ایران جانب بشار اسد را نگاه داشته و ترکیه به دوست چند ماه پیش خود در دمشق پشت کرده است.
تنش در رابطه میان واشنگتن و آنکارا بر سر ماجرای حمله اسرائیلی ها به نکاروان آزادی غزه و کشته شدن صلح بان های ترک همچنان ادامه دارد . با اینهمه زمانی که در ماه نوامبر کشتی کمک رسانی دیگری از ترکیه به سمت غزه حرکت کرد امریکا از ترکیه خواست که هیچ تبعه و شهروند ترک ی را بر روی عرشه مستقر نگاه ندارد.
با طولانی تر شدن بازی و در نیم نگاهی کلی تر حس رقابت میان ایران و ترکیه، آنکارا را به واشنگتن و شاید هم اسرائیل نزدیک تر می کند. از این پس زمینه ها برای رقابت میان ایران و ترکیه کم نخواهد بود. به عنوان مثال با عقب نشینی نیروهای امریکایی از عراق ، بی شک تهران و آنکارا بر سر سرنوشت بغداد با هم رقابت خواهند کرد. پس از یک دهه سردی در روابط ، انکارا از روزهای جنگ سرد فاصله می گیرد. در فضایی که رابطه میان اردوغان و اوباما فصل جدیدی از رابطه میان امریکا و ترکیه گشوده است، به نظر می رسد که حتی با رفتن این دو مقام هم این دو کشور بر اساس منافع مشترک همچنان نزدیک به هم باقی بمانند.