طرحی جدید برای ناتو

اجلاس ناتو در بخارست، گردهمایی بی­ نظیری است. برای اولین بار رهبران 40 ملت عضو ناتو که در عملیات ناتو در افغانستان مشارکت دارند با حامد کرزای رئیس جمهور این کشور، دبیر کل سازمان ملل و مقام های بلندپایه از اتحادیه اروپا و سایر سازمان های عمده بین المللی ملاقات کردند.

 

این نشست بسیار فراتر از تأیید دوباره التزام ما به حمایت از افغانستان بود هرچند که بر این التزام هم تأکید خواهد شد. در این گردهمایی مسیر جدید در فاز نو از تعهدات ما به افغانستان مشخص شد: آن چه تاکنون به شکل فراگیر فقط جنبه نظامی داشته اکنون به سمت رویکردی متوازن تر گرایش پیدا خواهد کرد که در آن تأکید بیشتر بر تلاش­های مدنی و افزایش مالکیت افغان ها خواهد بود.

 

از پنج سال پیش که ناتو به فرمان سازمان ملل عملیات ISAF (نیروی کمکی امنیتی بین المللی) را آغاز کرد، هدف ما واضح و روشن بود: کمک به خلق وضعیتی که حکومت افغان در آن توان به کارگیری از اقتدار خود در سراسر افغانستان را داشته باشد؛ پیشرفت در حاکمیت قانون برای مبارزه با فساد و تأمین محیطی امن برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی و همچنین آشتی ملی فراهم آید.

 

از همان آغاز، دستیابی به این اهداف، نیاز به ترکیبی از سه عنصر داشت: ناتو و سایر کشورهای تأمین کننده نیروهای نظامی، سهم اصلی را در ایجاد امنیت داشتند. این محیط امن شرایط را برای سطح وسیع تری از جوامع بین المللی فراهم می آورد تا گام پیش بگذارند و حمایت اساسی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی را تأمین کنند. در عین حال، حکومت افغان هم به تدریج فرصت می یافت اقتدار و قیمومیت خود را در سراسر این کشور گسترش دهد.

 

هنوز منطق این رویکرد به قوت و سلامت خود باقی است. از زمان سقوط طالبان در 2001، افغانستان پیشرفت مداوم داشته است. میلیون­ها کودک به مدرسه می روند و دسترسی به مراقبت های پزشکی ده برابر شده و میلیون ها آواره به وطن بازگشته اند. در مناطقی که اداره اوضاع به دست حکومت بهتر انجام شده ، امنیت بالا و تولید مواد مخدر پایین آمده است. اقتصاد مشروع در افغانستان جان گرفته و رو به رشد است.

 

در بخش تأمین امنیت هم پیشرفت ها چشمگیر و امیدوار کننده بوده است. در حالی که در سال 2001 در عمل هیچ نیروی امنیتی در افغانستان وجود نداشت تا ماه مه امسال این کشور 70 هزار ارتشی قوی و به همین تعداد پلیس خواهد داشت. مهمتر آن که ارتش ملی افغانستان نشان داده که قدرت جنگیدن دارد. به طوری که نه تنها در 9 عملیات عمده جاری در افغانستان مشارکت داشته بلکه در 6 عملیات، نقش رهبری را هم بر عهده داشته است.

 

دقیقا به دلیل همین پیشرفت هاست که به خود اجازه می دهیم رویکرد کلی خود را دوباره بازنگری و کالیبره کنیم. وظیفه تأمین امنیت که تاکنون بخش اعظم آن برعهده نیروهای بین المللی بوده به تدریج به خود افغانها سپرده خواهد شد. یعنی ناتو و ISAF بیشتر نقش حمایت و نظارت را برعهده خواهند گرفت.

 

این تغییر گرایش یک شبه اتفاق نمی افتد، حتی اگر گام های ابتدایی را به درستی برداریم: برای آینده ای قابل پیش بینی نیاز به ISAF به قوت خود باقی است. همچنین این تغییرات به معنی آن نیست که دیگر نیازی به حمایت و کمک متحدان نیست. برای مثال بهتر است که اخطاریه های رسمی ملی به تدریج برداشته شده و کسری ها جبران شوند تا ISAF بتواند با حداکثر تأثیر و کارامدی به کار خود ادامه دهد.

 

اما در رویکرد جدید تأکیدها بر مسائلی قرار خواهد گرفت که موقعیت ایجاب می کند: و آن کارهای مدنی از یک سو و افزایش مسؤولیت پذیری افغان ها از سوی دیگر است.

 

واضح است که هنوز در آن موقعیت قرار نداریم. برای آن که استراتژی جدید مؤثر واقع شود، گام مهم دیگری لازم است: ناتو و بقیه جوامع بین المللی باید موانع نهادینه را از سر راه بردارند و رویکردی جامع به اجرا گذارند تا تلاش های مدنی و نظامی با هم همگام شوند. انتصاب نماینده ارشد مسائل مدنی در سازمان ملل برای افغانستان می تواند در هماهنگی بهتر تلاش های بین المللی گام مهمی به حساب آید، هرچند که خیلی بیشتر از این باید انجام شود.

 

ناتو حاضر است سهم خود را در این کار ایفا کند. در بخارست، ما طرح سیاسی جامعی را به تصویب خواهیم رساند که با دوستان و شرکای خود در ISAF تدوین کرده ایم.

 

این طرح مسیری روشن و واقع بینانه و رو به جلو را مشخص خواهد کرد و تمرکز آن بر اولویت­های کلیدی و پیشرفت های مشخص خواهد بود. این طرح همچنین راهنمایی بر چگونگی تعامل با حکومت افغانستان، سازمان های بین المللی و آن.جی.او ها (سازمان های مردم نهاد) خواهد بود.

 

برای مثال بر اساس این طرح ما می آزماییم که چگونه به پرورش ارتش افغان بپردازیم و چگونه حمایت ISAF برای مقابله با مواد مخدر را به حداکثر برسانیم. ما همکاری های مدنی-نظامی را در چارچوب "تیم های بازسازی استانی" تقویت خواهیم کرد و به گفت و گو با سازمان های مدنی شدت خواهیم بخشید و ساختار هماهنگی های مؤثر با بازیگران اصلی را گسترش خواهیم داد.

 

همراه با بانک جهانی، ژاپن و سایر فعالان بین المللی به بهتر شدن حمایت از بازسازی اقتصادی در افغانستان می اندیشیم. با اذعان به این که به رویکرد منطقه ای نیاز داریم در گفت و گوی سازنده با پاکستان از افغانستان حمایت می کنیم.

 

این کار آسان نخواهد بود، یک روزه هم ممکن نیست. اما نشست بخارست، شروع خوبی است. این نشان می دهد در مسائلی که اهمیت زیادی دارد، رویکرد جامع بالاخره از تئوری به سمت عملی حرکت می کند.

امنیت افغانستان و در نتیجه امنیت ما به وضوح از رویکردهای تازه سود می برد.