ترکیه در سوریه به ایران نیاز دارد

روزنامه النهار، چاپ بیروت در یادداشتی به قلم سرکیس نعوم، روزنامه‌نگار مشهور لبنانی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: ترکیه حزب عدالت و توسعه تلاش می‌کند که از طریق نقش‌آفرینی در "بحران سوریه" رهبری خود را در منطقه ادامه دهد و با حفظ مرجعیت خود نزد مخالفان سوری همچنان خود را به عنوان رهبری جامع‌الشرایط در خاورمیانه جا بزند. ولی تا کنون برای رسیدن به این هدف موفق نبوده است. در ابتدا دولت اردوغان از در دوستی و هم‌پیمانی با رئیس جمهور اسد در آمد. ولی این سیاست هیچ سودی را برای اسد به دنبال نداشت. سپس از سیاست هشدار استفاده کرد ولی هم‌زمان از نقش خود کاست. پس از آن با تظاهرکنندگان هم‌زبان شد و میزبانی آنها در خاک خود را پذیرفت و به آنها کمک کرد تا یک رهبری یک‌پارچه علیه نظام حاکم در سوریه به وجود آورند و هم‌زمان با استفاده از این ابزار به نظام اسد فشار آورد تا اصلاحات را به طور جدی پیگیری کند. غافل از این که رهبران مدعی اعتراضات سوریه به چیزی جز سرنگونی نظام قانع نیستند. به هر ترتیب این سیاست ترکیه در حال حاضر شکست خورده است. و راهی برای رهبران ترکیه جز خط و نشان کشیدن برای هم‌تایان سوری‌شان و هم‌صدایی با جامعه غربی برای فشار به نظام سوری باقی نمانده است. آن‌چه به حجم سیاست‌های شکست خورده ترکیه در سوریه می‌افزاید پیام رهبران مخالفان سوریه به ترک‌ها است که از آنکارا خواسته‌اند میان نظام فعلی سوریه و آنها یکی را انتخاب کند تا ثابت شود بر خلاف آن‌چه ترکیه مدعی است اسلام‌گرایان افراطی نقشی پررنگ در اعتراض‌های خیابانی دارند. به هر حال روابط ترکیه و سوریه به این جا رسیده است که دو طرف هیچ رابطه‌ای با یکدیگر ندارند اگر چه ترکیه همچنان تلاش می‌کند خود را صاحب جایگاه در تحولات سوریه معرفی کند.

سرکیس نعوم در ادامه این یادداشت می‌نویسد: سوالی که مطرح این است که ترکیه حزب عدالت و توسعه تا چه وقت و تا کجا می‌تواند به این نقش خود در منطقه ادامه دهد؟ پژوهشگران و ناظران امریکایی که اوضاع را به دقت مورد بررسی قرار می‌دهند می‌گویند که نقش ترکیه در سوریه قابل استمرار نیست تا زمانی که سیاست‌های خود را با جمهوری اسلامی ایران که پس از گذشت 32 سال از انقلاب آن به قدرت عظیم منطقه‌ای تبدیل شده است، هماهنگ نکند. برای کسی پوشیده و غریب نیست که اگر حزب عدالت و توسعه 10 سال پیش توانست به قدرت رسید به این دلیل بود که با ایران هماهنگ شده بود. مشابه چنین وضعیتی را در عراق نیز شاهدیم. به ویژه در بحث کردستان که تهدیدی مستقیم برای ترکیه محسوب می‌شود.

وی سپس می‌نویسد: حقیقت این است که ترکیه اگر می‌خواهد در سوریه نقشی داشته باشد، چاره‌ای ندارد جز این که با ایران هماهنگ باشد. وجود ترکیه در سوریه فقط محدود به حضور یک گروه دیپلماتیک در دمشق است و این هیئت نیز بیش از همه وظیفه هماهنگ‌سازی بازرگانی دو طرف که در پی آشتی‌ سال‌های اخیر حاصل شده است را مدیریت می‌کند و اگر هم گاهی اوقات با برخی احساس‌ها هم‌صدا می‌شود و ابراز هم‌دردی می‌کند کاملا متناقض عمل می‌کند. در حالی که روابط ایران و سوریه فقط محدود به حضور یک هیئت دیپلماتیک در دمشق نیست. روابط دو کشور از این حد و اندازه‌ها‌ گذشته و به یک رابطه استراتژیک تبدیل شده که به رغم مخالفت اعراب از زمان حافظ اسد وجود داشته و بشار اسد نیز از آن حمایت کرده و آن را توسعه داده است. تا آنجا که روابط دو طرف به یک وجود فعلی در تمامی زمینه‌های سیاسی، امنیتی، نظامی، سلاحی، اقتصادی، نفتی و دیگر مسائل تبدیل شده است.

نعوم در ادامه یادداشت خود سوال دیگری را مطرح می‌کند و می‌نویسد: مواضع فعلی جمهوری اسلامی ایران در همکاری با ترکیه در موضوع سوریه به ویژه در تامین هدف ترکیه برای نقش‌آفرینی آن در این کشور و از خلال آن نقش‌آفرینی در منطقه چیست؟ و پاسخ می‌دهد: به استناد اظهارات همان ناظران و پژوهشگران و تحلیلگران امریکایی ایران موافق استمرار نظام اسد و پیروزی‌اش در ناآرامی‌های اخیر سوریه هم در ابعاد امنیتی و هم در ابعاد نظامی است. طبیعتا اصلاحات نظام اسد نیز هیچ تاثیری بر نزدیکی روابط استراتژیک و هم‌پیمانی ایران و سوریه نمی‌گذارد. قطعا ایران همکاری با ترکیه را در راستای تامین منافع خود دنبال خواهد کرد و حتی اگر نظام فعلی در سوریه دچار تغییر شود نیز از هم‌پیمانی‌های لبنانی و فلسطینی خود برای جبران خلا سوریه و حتی ایجاد یک هم‌پیمانی جدید در این کشور بهره خواهد برد.

نعوم در پایان با طرح این سوال که آیا در برابر این شیوه همکاری مخالفتی نیز وجود دارد، می‌نویسد: قطعا، همان تحلیلگران و ناظران می‌گویند که عربستان سعودی ممکن است مشکلی اساسی در این همکاری‌های دوجانبه مفصلی ایجاد کند. خصوصا این که قدرت ایران روز به روز در حال افزایش است و آنها و اکثریت عرب از این وضعیت به شدت می‌ترسند. از این رو وظیفه ترکیه فقط به این خلاصه خواهد شد که چگونه برای ادامه نقش‌آفرینی‌اش در سوریه با ایران و عربستان هماهنگ شود که طبیعتا کار آسانی نیست.