بالاخره موضوع غنی‌سازی مطرح شد

کرملین چندی پیش پیشنهاد داد تا به منظور برون رفت از بن بست هسته‌ای ایران با غرب، جمهوری اسلامی به سئوالات مطرح از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پاسخ گوید و در مقابل تحریم‌ها به تدریج لغو شوند. این پیشنهاد به طرح گام به گام معروف شد اما نتوانست چراغ سبز آمریکا و متحدان اروپایی‌اش را به دست آورد.

غرب بر توقف عملیات غنی‌سازی در ایران تاکید دارد و این در حالی است که در این طرح به غنی سازی اشاره نشده بود. از سوی دیگر مشخص نبود که روسیه چگونه قادر خواهد بود علاوه بر تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران که در آن حق رای دارد، در لغو تحریم‌های یک یا چند جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا نقش داشته باشد.

به موازات روی خوش نشان ندادن آمریکا و متحدانش در آنسوی آتلانتیک به طرح روسیه، در مراحل نخست پاسخ دلگرم کننده‌ای از جانب تهران نیز به گوش نرسید. اما رفته رفته با ادامه بی انگیزگی سه بزرگ اروپایی شامل انگلیس، ‌فرانسه و آلمان به از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی، تهران تصمیم گرفت بار دیگر شانس خود را در بوته آزمون روسیه بیازماید.

به این ترتیب رفت و آمد مقامات روسی و ایرانی به پایتخت‌های دو کشور در چند ماه اخیر بیشتر شد تا شاید طرح پیشنهادی کرملین پایانی برای بن بست هسته‌ای جمهوری اسلامی باشد. اما حتی سفر اخیر سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به روسیه نیز که محور آن بررسی طرح گام به گام کرملین بود، نتوانست پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در این زمینه ایجاد کند.

اکنون با گذشت بیش از 4 ماه از روی میز گذاشته شدن پیشنهاد مبهم روسیه برای ایران، بخشی از آن با اظهارات سرگئی لاوروف شفاف‌تر شده است. وزیر امور خارجه روسیه در گفت و گو با خبرگزاری سی ان ان سرانجام به موضوع غنی‌سازی اشاره کرده است. لاوروف در این زمینه تاکید کرده است که تهران باید قدم نخست را بردارد. برای مثال تولید سانتریفوژ‌هایی که اورانیوم غنی‌شده تولید می‌کنند را متوقف کند تا روسیه بتواند از تصویب قطعنامه تحریمی جدید علیه جمهوری اسلامی جلوگیری کند.

این در حالی است که روسیه با وجود در اختیار داشتن رای وتو تاکنون به 4 قطعنامه مصوب شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران رای مثبت داده است. به گزارش خبرگزاری رویترز، وزیر امور خارجه روسیه این نکته را خاطرنشان کرده است که در صورتی که ایران گام نخست را بردارد، امکان ازسرگیری مذاکرات جدی وجود خواهد داشت. اظهارات لاوروف در حالی مطرح می‌شود که تاکنون موضوع غنی سازی و درخواست توقف آن اصلی ترین عامل به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب بوده است.

جمهوری اسلامی‌ تاکید دارد که غنی سازی خط قرمزی است که از آن عبور نخواهد کرد. اکنون در شرایطی که تهران اعلام کرده با طرح روسیه موافق است، جزئیاتی از این طرح روشن شده که برای مقامات در تهران خوشایند نخواهد بود.

تعیین نوعی پیش شرط یعنی توقف غنی‌سازی به منظور از سرگیری مذاکرات همان موضوعی است که تاکنون نتوانسته رضایت جمهوری اسلامی را به دست آورد. به این ترتیب همانگونه که پیش بینی می‌شد، طرح گام به گام روسیه نیز همچون طرح‌های پیشنهادی سابق برای حل بن بست هسته‌ای ایران شانسی برای پیروزی ندارد. در چنین شرایطی بار دیگر توجه‌ها به سوی نامه ارسال شده از سوی جلیلی برای کاترین اشتون، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا جلب خواهد شد که همچنان در انتظار پاسخ قرار دارد.

جلیلی پیش از سفر به مسکو برای اشتون نامه نوشت و از آمادگی تهران برای از سرگیری مذاکرات هسته ای خبر داد که آخرین دور آن دی ماه گذشته در استانبول برگزار شده بود. مذاکراتی که با توجه به اختلاف نظر عمیق طرفین با شکستی تلخ مواجه شد و با توجه به ادامه فضای حاکم بر مذاکرات پیشین به نظر نمی‌رسد که شانسی برای از سرگیری مذاکرات باشد و حتی ادامه مذاکرات بتواند در چنین فضایی به نتیجه برسد.

در این بین بار دیگر غیر قابل اطمینان بودن روسیه برای ایران نمایان‌تر می‌شود. کشوری که همواره در طرح پیشنهادات و موضع‌گیری‌های خود منفعت‌طلبی را در نظر داشته و هیچگاه در حمایت از جمهوری اسلامی، در مقابل آمریکا قد علم نکرده است.

خودداری از اشاره به موضوع غنی‌سازی در طرح گام به گام و مطرح شدن این موضوع در زمانی که چندین دور مذاکره بر سر آن انجام شده و رضایت نسبی تهران را به دست آورده است نیز نشانه‌ای از بازی دوگانه مسکو در مقابل تهران است.